Η αποστολή των Κινέζων έφθασε στο αεροδρόμιο του Πεκίνου αρκετή ώρα πριν από την πτήση τους για την Ελλάδα. Θα έπρεπε να περάσουν από το τελωνείο και η διαδικασία πολλές φορές καθυστερεί. Μαζί τους είχαν τρεις τεράστιες κούτες – με πορσελάνινες κούπες, καλό τσάι και βιβλία, δώρα για όλους εκείνους που θα συναντούσαν στην Αθήνα. Για κάποιους από αυτούς ήταν το δεύτερο ταξίδι στην Ελλάδα μέσα σε πέντε μήνες.
Την πρώτη φορά, στα μέσα Ιουλίου, στελέχη μιας κρατικής κινεζικής εταιρείας παραγωγής είχαν έρθει για μια ταινία που ήθελαν να γυρίσουν με θέμα τη μεταφορά 6.000 Κινέζων από τη Λιβύη το 2007. Συναντήθηκαν με τους πρωταγωνιστές εκείνης της αποστολής: από στελέχη της τότε κυβέρνησης, τους πλοιοκτήτες που τους είχαν μεταφέρει στην Κρήτη, τους ξενοδόχους που τους είχαν φιλοξενήσει πριν ταξιδέψουν πίσω στην Κίνα. «Η ελληνική κυβέρνηση είχε πάρει τότε ένα τεράστιο ρίσκο: εν καιρώ πολέμου να μεταφέρει όλα αυτά τα άτομα χωρίς διαβατήρια και αυτό τους συγκίνησε πολύ», θυμάται η Πέλλα Καρπαθιωτάκη, που είχε συνοδεύσει τους παραγωγούς. Μόνιμος κάτοικος Πεκίνου, καθηγήτρια στο πανεπιστήμιο εκεί και δραστήρια στα ελληνοκινεζικά δρώμενα η κ. Καρπαθιωτάκη, όταν τους πρωτογνώρισε, της είχαν αναφέρει πως είχαν καταχωνιασμένο στο συρτάρι τους το εν λόγω σενάριο και εκείνη –ούσα και Κρητικιά– έβαλε στόχο να γίνει η ταινία. Ο τότε γενικός γραμματέας Ενημέρωσης και Επικοινωνίας κ. Κρέτσος επισκέφθηκε δύο φορές το Πεκίνο και για αυτόν τον λόγο τον Ιούλιο κανόνισαν να έρθουν εκείνοι στην Ελλάδα.
Υστερα από εκείνο το πρώτο ταξίδι, ανακοίνωσαν στην κ. Καρπαθιωτάκη πως η ταινία θα ήταν μόνο η αρχή μιας σειράς επενδύσεων που είχαν αποφασίσει να κάνουν στην Ελλάδα. «Θα παντρέψουμε τον πολιτισμό με τον τουρισμό», της είπαν και ξεκίνησαν να της μιλούν για ένα πεντάστερο ξενοδοχείο στην Κρήτη που θα λειτουργούσε ως πολιτιστικό κέντρο, αθλητικές διοργανώσεις (τρίαθλο που θα ήταν δομημένο σαν παιχνίδι ριάλιτι ώστε να προσελκύουν Kινέζους), συμμετοχή σε πολιτιστικές εκδηλώσεις. Μέχρι απευθείας πτήσεις μεταξύ Κίνας και Κρήτης είχαν οραματιστεί. Η λίστα ήταν μεγάλη και για κάθε έργο είχαν βρει το κατάλληλο στέλεχος του ευρύτερου ομίλου τους που θα το έτρεχε. Hθελαν άμεσα, όλοι αυτοί, να έρθουν στην Ελλάδα για να τεθεί το σχέδιο σε εφαρμογή.
Η κ. Καρπαθιωτάκη είχε διάφορα ερωτήματα – με βασικό το πώς θα ξεπερνούσαν τα capital controls της χώρας τους. Τη διαβεβαίωσαν πως είχαν εξασφαλίσει τη στήριξη της κυβέρνησης και τότε εκείνη άρχισε να κάνει τα πρώτα τηλεφωνήματα. Γρήγορα βέβαια κατάλαβε πως το όλο εγχείρημα δεν ήταν τόσο απλό: «Δεν μου απαντούσε κανείς. Νομίζω δεν μας πολυπίστευαν», λέει στην «Κ». Τελικά τα κατάφερε, και εννέα Κινέζοι παρουσίασαν στα τέλη Οκτωβρίου στις υπουργούς Πολιτισμού, Τουρισμού, στον υφυπουργό Αθλητισμού, αλλά και σε υψηλόβαθμα στελέχη υπουργείων και της Περιφέρειας, τις ιδέες τους. «Δεν ήταν ραντεβού εθιμοτυπικά. Συζητήθηκαν θέματα επί της ουσίας», εξηγεί. Από πιθανά ονόματα για κάποιες από τις εκδηλώσεις «που πρέπει να θυμίζουν Ελλάδα στους Κινέζους» μέχρι συγκεκριμένες αδειοδοτήσεις που θα χρειάζονταν.
«Για τους Κινέζους ήταν σημαντικό να νιώσουν πως έχουν τη στήριξη των υπουργών και άρα της κυβέρνησης, γιατί στη χώρα τους τίποτα δεν λειτουργεί χωρίς αυτήν την προϋπόθεση», εξηγεί η κ. Καρπαθιωτάκη. Ηθελαν όπου μπορούσαν να συνεργάζονται με το κράτος, γι’ αυτό και επέμεναν να βρουν τη γη για το ξενοδοχείο τους μέσω του ΤΑΙΠΕΔ. Εκεί τους παρουσίασαν ένα ακίνητο στις Γούρνες, στην παλιά αμερικανική βάση του Ηρακλείου. Τους άρεσε, αλλά η διαδικασία που θα έπρεπε να ακολουθηθεί τους ξένισε: χωρίς να ξέρουν την τιμή εκκίνησης θα έπρεπε να κάνουν προσφορά. Αν η μεγαλύτερη προσφορά ήταν κάτω από την τιμή του εκτιμητή, τότε ο διαγωνισμός θα έπρεπε να ξαναγίνει. Στην Κρήτη, όπου ταξίδεψαν για να δουν άλλα 12 ακίνητα, πάντως ενθουσιάστηκαν. Συνεχώς ζητούσαν να κατεβούν από το πούλμαν για να φωτογραφίσουν το γαλάζιο της θάλασσας. «Τους γκρίνιαζα, γιατί είχαμε πολλά ραντεβού και αποστάσεις να διανύσουμε, αλλά εκείνοι επέμεναν», θυμάται η κ. Καρπαθιωτάκη. «Θα κάνουμε την Κρήτη Σαντορίνη», της έλεγαν εκείνοι.
Πριν επιστρέψουν και για να έχουν πλήρη εικόνα, η ίδια τους έκλεισε μια σειρά συναντήσεων, με μηχανικούς, φοροτεχνικούς και δικηγόρους. Συζήτησαν αναλυτικά για τη φορολογία (που τους φάνηκε υψηλή), τις γραφειοκρατικές διαδικασίες αδειοδότησης, μέχρι τις ενστάσεις και τις προσφυγές που μπορεί να γίνουν και να μπλοκάρουν οποιοδήποτε έργο για χρόνια.
Τροχοπέδη οι κάλπες
Λίγες εβδομάδες αργότερα, και ενώ είχαν επιστρέψει στην Κίνα, άρχισαν να βιώνουν από πρώτο χέρι τι σημαίνει ελληνική πραγματικότητα. Ενα από τα μικρότερα projects πoυ θεωρούσαν δεδομένο (η συμμετοχή της κινεζικής κρατικής ορχήστρας στο Φεστιβάλ Αθηνών, επιδοτούμενη εξ ολοκλήρου από την εταιρεία) κάπου κόλλησε – άγνωστο γιατί. Το θέμα τελικά λύθηκε, αλλά τους αναστάτωσε. Ξέρουν επίσης πως η επόμενη περίοδος θα είναι μάλλον «νεκρή» – αρχικά οι γιορτές και μετά ίσως ο πιο αστάθμητος παράγοντας: οι εκλογές. Eνας από τους πολιτικούς που είχαν συναντήσει τούς είχε προειδοποιήσει μεταξύ αστείου και σοβαρού πως το 2019 όλοι θα τρέχουν για… ψήφους και όχι για επενδύσεις. Δεν είχαν τότε δώσει σημασία, αλλά τώρα έχουν αρχίσει να προβληματίζονται.
Η κ. Καρπαθιωτάκη, που πιστεύει στο project, επιμένει πως οι επενδυτές είναι αποφασισμένοι, αλλά υπό την προϋπόθεση πως θα υπάρχει ανάλογη ανταπόκριση από την ελληνική πλευρά. «Μπορεί να γίνουν όλα αυτά που σκέπτονται ή και τίποτα», εκτιμά.