Ο Μπερνάρντο Μπερτολούτσι είναι σαράντα χρονών τη στιγμή που φωτογραφίζεται έξω από την είσοδο ενός παλιού αρχοντικού στην Πάρμα, τη γενέτειρά του, με την αυτοπεποίθηση του ανθρώπου που ξέρει ότι είναι πια σημαντικός για το παγκόσμιο σινεμά. Στα πρώτα του βήματα, τη δεκαετία του ’60, είχε μιλήσει για την πόλη του (διασκευάζοντας ελεύθερα το «Μοναστήρι της Πάρμας» του Σταντάλ) με τη νεανική του ταινία «Before the Revolution», φανερώνοντας έναν φιλόδοξο και δυναμικό σκηνοθέτη με σημαντικές επιρροές· από τον πατέρα του, τον ποιητή Ατίλιο Μπερτολούτσι, και τον πρώτο του δάσκαλο στο σινεμά, τον Πιερ Πάολο Παζολίνι.
Το όνομά του το έφτιαξε τη δεκαετία του ’70, όταν μέσα σε λίγα χρόνια παρουσίασε ταινίες εμβληματικές για την εποχή, αρχίζοντας από τον «Κομφορμίστα» (μεταφορά του ομώνυμου και πολύ σημαντικού για τα ιταλικά γράμματα μυθιστορήματος του Αλμπέρτο Μοράβια), συνεχίζοντας με το σκανδαλώδες «Τελευταίο τανγκό στο Παρίσι» και το έπος του «1900» (ίσως η καλύτερη στιγμή του).
Είναι, λοιπόν, το 1981 μια χρονιά κομβική για την καριέρα (και τη ζωή) του Μπερτολούτσι, καθώς τότε παίρνει την απόφαση να εγκατασταθεί στις Ηνωμένες Πολιτείες, και συγκεκριμένα στο Λος Άντζελες, ελπίζοντας να εκπληρώσει ένα μεγάλο του όνειρο: να μεταφέρει στο σινεμά το κλασικό μυθιστόρημα «Κόκκινος θερισμός» του Ντάσιελ Χάμετ. Παρά την πολυετή του προσπάθεια, το πρότζεκτ ναυαγεί.
Βρίσκει όμως άλλο. Γίνεται ο πρώτος Δυτικός που παίρνει άδεια να κινηματογραφήσει μέσα στην Απαγορευμένη Πόλη του Πεκίνου και το 1987 παρουσιάζει τον «Τελευταίο αυτοκράτορα της Κίνας» – η ταινία κερδίζει εννέα Όσκαρ, εκ των οποίων και αυτό της σκηνοθεσίας και της καλύτερης ταινίας. Είναι ένας θρίαμβος. Ακολουθούν καλές («Οι ονειροπόλοι») και λιγότερο καλές στιγμές («Ο μικρός Βούδας»), με το σινεμά του όμως να είναι πάντα χαρακτηριστικό, με μικρές ή μεγάλες εστίες κοινωνικού και πολιτικού προβληματισμού, με τη ματιά ενός Ιταλού που έγινε παγκόσμιος.
Βρισκόταν στη Ρώμη την περασμένη Δευτέρα, όταν έφυγε από τη ζωή, στα 77 του χρόνια. ■