Στους λόφους της βορειοανατολικής Γαλλίας, λίγο έξω από την πόλη Βερντέν, πραγματοποιήθηκε το 1916 μία από τις πιο αιματηρές μάχες του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Θα υπήρξε πιθανόν κάποιος στρατιώτης που περπάτησε σκυφτός και βιαστικός σε εκείνα τα μέρη, ακριβώς στα βήματα του ανθρώπου της φωτογραφίας. Πρόκειται για έναν από τους εκατοντάδες εθελοντές που φόρεσαν στολές και κράτησαν ψεύτικα όπλα για τις ανάγκες της αναπαράστασης της γαλλογερμανικής σύγκρουσης – μια εκδήλωση μνήμης που πραγματοποιήθηκε την περασμένη εβδομάδα με αφορμή τη συμπλήρωση 100 ετών από τη λήξη του πολέμου, ο οποίος καμιά φορά, μένοντας στη σκιά εκείνου που τον ακολούθησε, ξεχνιέται. Τότε όμως ήταν ο «μεγάλος πόλεμος», που άλλαξε τον κόσμο και στέρησε τη ζωή σε περισσότερους από 15 εκατ. ανθρώπους, ο «πόλεμος που θα τελειώσει όλους τους πολέμους», όπως άστοχα είχε προφητεύσει ο συγγραφέας Χ. Τ. Γουέλς.
Εκδηλώσεις μνήμης δεν έγιναν μόνο στο Βερντέν. Έγιναν και στη Νότια Αφρική, στην Αυστραλία και στη Νέα Ζηλανδία, στον Καναδά, στις Ηνωμένες Πολιτείες, στην Ινδία. Οι ισχυροί ηγέτες του κόσμου μαζεύτηκαν επί τούτου στο Παρίσι, ενώ στο Λονδίνο οι εργαζόμενοι στο κτίριο Lloyd’s σταμάτησαν για λίγο τη δουλειά τους και πέταξαν παπαρούνες στο αχανές αίθριο, τιμώντας τη μνήμη των θυμάτων του πολέμου – οι απώλειες των Βρετανών έφτασαν το 1 εκατομμύριο. Αλλά γιατί παπαρούνες; Γιατί αποτελούν το σύμβολο μνήμης εκείνου του πολέμου; Επειδή τα ολάνθιστα λιβάδια του Δυτικού Μετώπου γέμισαν νεκρούς στρατιώτες, επειδή ο Τζον Μακρέι, ο Καναδός γιατρός που βρέθηκε στη μάχη της Ιπρ, έγραψε εκείνο το ποίημα: «Στις πεδιάδες της Φλάνδρας, παπαρούνες ανθίζουν / ανάμεσα στους σταυρούς, σειρά με σειρά…».
Κατά τα άλλα, o σκηνοθέτης Ντάνι Μπόιλ επιμελήθηκε ένα πολύ συγκινητικό πρότζεκτ, καλώντας τον κόσμο να συγκεντρωθεί στις βρετανικές ακτές και να πει «αντίο κι ευχαριστώ», σχηματίζοντας στην άμμο μορφές ανθρώπων που έφυγαν για να πολεμήσουν και δεν γύρισαν ποτέ πίσω στην πατρίδα. Οι μορφές αυτές πράγματι ζωντάνεψαν σε τριάντα μία παραλίες του Ηνωμένου Βασιλείου – για λίγες στιγμές μόνο, μέχρι να τις σβήσει το κύμα. Αυτό συνέβη με τη νοσοκόμα Ρέιτσελ Φέργκιουσον, το πρόσωπο της οποίας σχηματίστηκε στην παραλία του Κόλερεϊν στη Βόρεια Ιρλανδία. Η Φέργκιουσον έφυγε από τη συγκεκριμένη ακτή για να τοποθετηθεί σε ένα ιταλικό νοσοκομείο, όπου αρρώστησε από πνευμονία και τελικά πέθανε το καλοκαίρι του 1918. Αντίο, λοιπόν, κι ευχαριστούμε. ■