Τα μεγάλα έργα υποδομής αποτελούν σήμα κατατεθέν της πολιτικής Ερντογάν, από τότε που εξελέγη για πρώτη φορά πρωθυπουργός, πριν από 16 ολόκληρα χρόνια. Ο επανεκλεγείς πρόεδρος της Τουρκίας σχεδιάζει να εορτάσει τα 100 χρόνια από την ίδρυση της τουρκικής δημοκρατίας με νέα φαραωνικού τύπου έργα υποδομών, όπως ένα νέο αεροδρόμιο και μια διώρυγα έξω από την Κωνσταντινούπολη που θα ενώνει τη Μαύρη Θάλασσα με τη Θάλασσα του Μαρμαρά, με προϋπολογισμό 13 δισ. δολάρια. Ωστόσο, η πορεία αυτών των έργων, αλλά και της τουρκικής οικονομίας, θα κριθεί από το κατά πόσον είναι πρόθυμοι ξένοι επενδυτές να εξακολουθήσουν να χρηματοδοτούν το τουρκικό κράτος.
«Ο Ερντογάν είναι αντιμέτωπος με τεράστιο δίλημμα», λέει στους Financial Times ο Ατίλας Γεσιλάντα, αναλυτής της GlobalSource Partners με έδρα στην Κωνσταντινούπολη. «Πρέπει να δαπανήσει χρήμα. Αν το κάνει όμως, τότε οι διεθνείς επενδυτές θα εγκαταλείψουν τις τουρκικές αγορές… Είτε θα δοκιμάσει κάποια τελείως νέα μέθοδο που θα τρομάξει τους επενδυτές είτε θα πρέπει να εγκαταλείψει την εκτέλεση ορισμένων έργων», εξηγεί. Μπορεί ο Ταγίπ Ερντογάν να διαθέτει σήμερα μεγαλύτερη εξουσία από κάθε άλλη φορά στο παρελθόν, ωστόσο δεν μπορεί να ελέγξει τις διεθνείς αγορές. Τα μεγάλα έργα υποδομής και γενικά ο κατασκευαστικός κλάδος στηρίζουν σταθερά την ανάπτυξη της τουρκικής οικονομίας, η οποία έφτασε το 7,4% το 2017. «Τον βοηθούν (τα έργα υποδομών) να κερδίζει στις εκλογικές αναμετρήσεις, διότι οι πολίτες αποκτούν πρόσβαση σε καλύτερες υπηρεσίες και μεταφορές», δηλώνει στους FT ο Σονέρ Τζαγκαπτάι, συγγραφέας του βιβλίου «The New Sultan: Erdogan and the Crisis of Modern Turkey». «Ωστόσο, εδώ υπάρχει και μια ιδιαίτερη διάσταση σε αυτήν την περίπτωση. Θέλει να καταστήσει την Τουρκία εκ νέου μεγάλη. Ο Ερντογάν γνωρίζει ότι αυτό έχει απήχηση στο εκλογικό του ακροατήριο», προσθέτει.
Αμφιβολίες
Το προεκλογικό πρόγραμμα του κυβερνώντος κόμματος ΑKP περιλαμβάνει έναν κατάλογο 35 σελίδων, με νέα νοσοκομεία, λιμάνια, οδικούς άξονες και σήραγγες. Ωστόσο, οικονομικοί αναλυτές αμφιβάλλουν κατά πόσον θα καταφέρει η τουρκική κυβέρνηση να υποστηρίξει όλα αυτά τα έργα υποδομών, σε μια εποχή που ενισχύονται οι ανησυχίες για την πορεία της τουρκικής οικονομίας.
Ο πληθωρισμός στην Τουρκία καταγράφηκε τον Μάιο στο 12% και ενώ το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών είναι λίγο πάνω από το 6% του ΑΕΠ. Δηλαδή είναι από τα υψηλότερα σε όλο τον κόσμο. O Ερντογάν υποστηρίζει ότι δεν θα χρησιμοποιηθεί ούτε ένα σεντ κρατικού χρήματος για την κατασκευή έργων όπως το νέο αεροδρόμιο της Κωνσταντινούπολης, που θα εγκαινιαστεί τον Οκτώβριο. Ομως, πολλά από τα έργα υποδομών πραγματοποιούνται μέσω συμπράξεων ιδιωτικού και δημόσιου τομέα. Η μέθοδος αυτή χρησιμοποιείται κατά κόρον τα τελευταία δέκα χρόνια. Σύμφωνα με έκθεση της PwC και της τουρκικής τράπεζας Garanti Bank, το κόστος κατασκευής έργων υποδομών έως το 2023 ανέρχεται στα 325 δισ. δολάρια. Σε πολλά από αυτά τα ΣΔΙΤ, εγγυητής είναι το τουρκικό δημόσιο, ενώ περιλαμβάνονται και κρατικές εγγυήσεις περί ελάχιστων εσόδων – συχνά σε δολάρια ή σε ευρώ. Η υποχώρηση της τουρκικής λίρας έναντι του δολαρίου ανέρχεται περίπου στο 19% από την αρχή του έτους και αποτελεί την πιο σαφή ένδειξη ότι οι διεθνείς επενδυτές ανησυχούν για την πορεία της τουρκικής οικονομίας. Επιπλέον, η πίεση που δέχονται οι τουρκικές τράπεζες το τελευταίο χρονικό διάστημα, διότι τουρκικές εταιρείες αναδιαρθρώνουν δάνεια ύψους 20 δισ. δολαρίων, σημαίνει πως οι εργολάβοι των νέων έργων δεν θα βρουν εύκολα χρηματοδότηση.