Στην πύλη της πολυτελούς ξενοδοχειακής μονάδας, οι φύλακες ήταν πολύ εξυπηρετικοί, πλην όμως κάθετοι. «Λυπούμαστε, δεν μπορείτε να μπείτε στους χώρους μας, είναι μόνο για τους ενοίκους του ξενοδοχείου». Ημασταν στην Κω για ολιγοήμερη απόδραση και ο δρόμος μάς είχε φέρει έξω από ένα πολυσυζητημένο συγκρότημα, που είχε προσφάτως βραβευθεί για την αρχιτεκτονική του. Η απόπειρα να το θαυμάσουμε «από μέσα» δεν ευδοκίμησε. «Το ξενοδοχείο είναι highly exclusive» επαναλάμβαναν οι αρμόδιοι, με αποτέλεσμα να καταφέρουμε να δούμε μόνο από μακριά το «αποδομημένο» ξενοδοχείο-οικισμό με τα λευκά σπιτάκια με την ιδιωτική πισίνα. Ως highly exclusive είναι και highly expensive και… γεμάτο ήδη από τον Μάιο και έως το τέλος της σεζόν.
Το παραπάνω παράδειγμα είναι αρκετά ενδεικτικό του μικρού θαύματος που συντελείται σήμερα στην Κω. Το νησί, που το 2015 βρέθηκε στην επικαιρότητα λόγω του προσφυγικού, και πέρυσι, στην καρδιά της θερινής σεζόν, συνταράχθηκε και από έναν καταστροφικό σεισμό, στον οποίο έχασαν τη ζωή τους δύο τουρίστες και πολλά αξιοθέατα αλλά και υποδομές υπέστησαν σοβαρές ζημιές, φέτος διανύει μια εντυπωσιακή τουριστικά χρονιά. Παρά τα προβλήματα, οι Ελληνες και ξένοι επενδυτές δεν γύρισαν την πλάτη τους στο νησί του Ιπποκράτη, δημιουργώντας νέες, σύγχρονες υποδομές τόσο για υψηλό όσο και για μαζικό τουρισμό, ενώ οι ξενοδόχοι με στρατηγική και προσωπική εργασία κατόρθωσαν όχι μόνο να συγκρατήσουν τους παλιούς επισκέπτες αλλά και να προσελκύσουν νέους. Ολα δείχνουν ότι οι αφίξεις φέτος στο νησί θα καταρρίψουν το ρεκόρ που είχε σημειωθεί το 2014.
Σύμφωνα με τις προκρατήσεις του οργανισμού Thomas Cook, ενός από τους μεγαλύτερους tour operators στον κόσμο, η Κρήτη, η Ρόδος και η Κως δεσπόζουν φέτος στις πρώτες επιλογές παγκοσμίως για διακοπές. Οι επιχειρηματίες του νησιού, που έχουν περάσει πολλά, προς το παρόν εμφανίζονται συγκρατημένα αισιόδοξοι, εκτιμώντας ότι η τελική αύξηση σε σχέση με πέρυσι δεν θα ξεπεράσει το 8%. Πέρυσι, τον Ιούλιο και τον Αύγουστο, η Κως παρουσίασε κάμψη λόγω του σεισμού που φόβισε τους υποψήφιους επισκέπτες. Φέτος, πάντως, ήδη από τον Μάιο οι περισσότερες μονάδες είναι γεμάτες κυρίως με Αγγλους, Γερμανούς και Ολλανδούς, τους πιο «πιστούς» πελάτες της Κω. (Ανοδικά κινούνται φέτος και οι κρατήσεις από τις αγορές της Σκανδιναβίας). Με καμάρι αναφέρουν όλοι ότι το 30-40% των επισκεπτών επισκέπτεται πάλι το νησί. «Η επιτυχία δεν ήρθε επειδή “ξαφνικά” ο κόσμος αγάπησε την Κω, χρειάστηκε πολλή δουλειά από την ιδιωτική πρωτοβουλία για να έχουμε αυτά τα αποτελέσματα», αναφέρει έμπειρος ξενοδόχος στην «Κ». Τα τελευταία χρόνια έχουν δημιουργηθεί πολλές νέες μονάδες, ενώ έχουν ανακαινιστεί άλλες. Σύμφωνα με τον ίδιο, οι εξαιρετικές υποδομές και υπηρεσίες είναι αυτές που βοήθησαν να «αντέξει» η Κως και το προσφυγικό. (Σήμερα, οι αφίξεις προσφύγων έχουν περιοριστεί στο ελάχιστο, καταγράφονται δύο-τρεις περιπτώσεις τον μήνα, σύμφωνα με τον δήμο). Κοινή εκτίμηση είναι ότι όταν σε δύο χρόνια ολοκληρωθούν τα έργα του αεροδρομίου, η Κως θα εκτιναχθεί.
Οι τουρίστες που στα τέλη Μαΐου έκαναν βόλτα στο λιμάνι στην Κω έδειχναν να μη νοιάζονται για τα εμφανή σημάδια του περυσινού σεισμού. Στις 12 Ιουνίου ολοκληρώνεται ο σχετικός διαγωνισμός και αναμένεται να ανακηρυχθεί προσωρινός ανάδοχος του έργου. Σύμφωνα με τον αντιδήμαρχο τουρισμού Ηλία Σηφάκη, το μικρό αυτό θαύμα της επανάκαμψης της Κω στους δημοφιλέστερους προορισμούς οφείλεται στο γεγονός ότι «δήμος, περιφέρεια, υπουργείο, φορείς ήμασταν ενωμένοι με κοινό στόχο η Κως να ξεπεράσει τα προβλήματα που αντιμετώπιζε τα τελευταία δύο χρόνια». «Είναι σπάνια η συνένωση δυνάμεων;», τον ρωτήσαμε. «Πάρα πολύ σπάνια», ομολογεί. «Συνήθως, ο καθένας επιθυμεί να καρπωθεί μόνος του μια επιτυχία και να χρεώσει αλλού μια αποτυχία».
Οπως τονίζει ο κ. Σηφάκης, κρίσιμο ρόλο έχουν διαδραματίσει οι πολύ μεγάλες εγχώριες και ξένες επενδύσεις. «Δείχνει την προοπτική και την εμπιστοσύνη του τουριστικού κυκλώματος στην Κω, η οποία μπορεί στους Ελληνες να μην είναι γνωστή, αλλά έχει έναν από τους μεγαλύτερους αριθμούς αφίξεων ξένων επισκεπτών στη χώρα».
Η Τουρκία
Σήμερα η Κως ανταγωνίζεται ευθέως την Τουρκία. «Μας ενδιαφέρει περισσότερο πώς πάει η Τουρκία στον τουρισμό, παρά τα ελληνικά νησιά. Επειδή η Τουρκία μπορεί να “παίζει” με την τιμολογιακή πολιτική της, σήμερα έχει ανακάμψει πλήρως μετά τα τρία τελευταία χρόνια που εμφάνιζε πτώση. Τρέχει με υπερβολικά γρήγορες ταχύτητες. Οπότε για εμάς η φετινή αύξηση είναι διπλά ενθαρρυντική. Δείχνει ότι η Τουρκία ανεβαίνει χωρίς εμείς να χάνουμε, ότι δεν ήταν κάτι ευκαιριακό, αλλά έχει διάρκεια. Οτι υπάρχει τουριστική ισορροπία στην περιοχή».
Το rebranding της Λέσβου και τα εμπόδια
«Εμείς δεν δίνουμε δωμάτια, προσφέρουμε φιλοξενία, καταλαβαίνετε αυτό που σας λέω; Καταλαβαίνετε τη διαφορά;». Η Μαρία Βέρου, πρόεδρος της Ενωσης Ξενοδόχων Λέσβου, μας μιλά από ανοικτή ακρόαση ενώ οδηγεί. Την πετύχαμε στον δρόμο, είχε μόλις φύγει από ένα συνέδριο και κατευθυνόταν πίσω στο ξενοδοχείο. Μέχρι να τελειώσει και αυτή η σεζόν, αυτό το πηγαινέλα θα είναι καθημερινότητα τόσο για την ίδια, που με την ιδιότητα της προέδρου έχει αυξημένες αρμοδιότητες, όσο και για τους περισσότερους ξενοδόχους της Λέσβου.
Η διαφορά με το παρελθόν είναι ότι πλέον τον χειμώνα δεν ξεκουράζεται κανείς. Για να σταθεί ξανά στα πόδια του τουριστικά το νησί, να έρθει στα επίπεδα προ προσφυγικής κρίσης, χρειάζεται σκληρή δουλειά καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. «Κάνουμε τεράστια προσπάθεια, η οποία δυστυχώς σαμποτάρεται από την ίδια την κυβέρνηση», λέει η κ. Βέρου. Σύμφωνα με την ίδια, οι ξενοδόχοι δεν αποζημιώθηκαν ποτέ για τις απώλειες των τελευταίων ετών. Η πτώση των εισπράξεων το ’16 στη Λέσβο έφτασε το 70%, ενώ πέρυσι περιορίστηκε στο 50%. «Φέτος, ενώ ξεκινήσαμε καλά, όλα αυτά που έγιναν με την Τουρκία και τον Ερντογάν, την πτώση του Μιράζ, τις απειλές για αύξηση των ροών, οδήγησαν σε “πάγωμα” των κρατήσεων. Και πρόσφατα, τα γνωστά επεισόδια που έλαβαν χώρα στην πλατεία Σαπφούς, που έκαναν τον γύρο του κόσμου, είχαν άμεσο αντίκτυπο στις κρατήσεις. Είτε έχουμε ακυρώσεις είτε σταματάει ξαφνικά η ροή. Μπορεί να έχουμε μια σταθερή ροή και με το που θα ακουστεί κάτι, ένα θερμό επεισόδιο, ξαφνικά αυτή κόβεται».
«Ο τουρισμός πάει καλά, η ζωή μας όχι και τόσο», θα πει από την πλευρά του ο δήμαρχος Λέσβου Σπύρος Γαληνός. «Πάνε να λύσουν το θέμα του προσφυγικού τοπικά. Ξεπροβάλλουν νέες δομές από τη μια μέρα στην άλλη. Ακόμα και αύξηση να έχουμε φέτος στους επισκέπτες, θα μπορούσαμε να έχουμε περισσότερη».
Παρ’ όλα αυτά, η προσπάθεια rebranding του νησιού που προηγήθηκε έχει φέρει αποτελέσματα: οι οιωνοί είναι θετικοί για το φετινό καλοκαίρι. Της εκστρατείας ηγήθηκαν οι ίδιοι οι επιχειρηματίες του τουρισμού. Ο Φορέας Τουρισμού Μολύβου ανέπτυξε την πρωτοβουλία «Το άλλο Αιγαίο» («The Other Aegean») για να αναδείξει τις λιγότερο γνωστές πλευρές της Λέσβου, ενώ πραγματοποιεί και το 1ο Διεθνές Φεστιβάλ Ευεξίας Λέσβου στις 7-9 Σεπτεμβρίου στην ευρύτερη περιοχή της Εφταλούς, Μολύβου και Πέτρας. Ηδη, τα ξενοδοχεία της περιοχής είναι sold out για εκείνες τις ημέρες. Τη δική του καμπάνια «επαναλανσαρίσματος» της Λέσβου έκανε και ο δήμος.
Αρκετοί θεώρησαν ότι θα έπρεπε να έχει «αγκαλιάσει» αυτή του Μολύβου, αντί να την ανταγωνιστεί.
Η φιλοσοφία
«Εχουμε ξεκινήσει καλά. Περιποιηθήκαμε πολύ καλά τους επισκέπτες μας και αυτό αναμεταδόθηκε», λέει η κ. Βέρου. «Αυτό προσφέρουμε εμείς. Οι μονάδες μας απέχουν από αυτές της Κρήτης ή της Ρόδου. Δεν είναι ούτε οι παραλίες μας αυτές που φέρνουν τον κόσμο, ούτε καν η γαστρονομία μας. Εμείς, ως ξενοδόχοι, πράκτορες, εστιάτορες, υπάλληλοι, εμείς εκπροσωπούμε το άλλο Αιγαίο, με την αντίληψή μας για τη φιλοξενία, την αγάπη μας για τον ξένο που τον θεωρούμε ιερό. Η ιερότητα του ξένου είναι πάνω από εμάς. Πάνω από το κέρδος, πάνω από τα προσωπικά οφέλη. Δεν είναι τυχαίο ότι ο κόσμος εδώ έδωσε τα σπίτια του στους πρόσφυγες. Για εμάς είναι ιερό καθήκον η φιλοξενία και αυτός είναι λόγος που συγκρατήσαμε το 30% των πελατών μας που έρχονται και ξανάρχονται. Ερχονται για την αγάπη που προσφέρουμε και για τη φιλοξενία μας».