Ελάχιστα αποδοτική στην πράξη για την Ελλάδα αποδεικνύεται η συμφωνία την οποία με τις δηλώσεις του ο Τούρκος ΥΠΕΞ Μεβλούτ Τσαβούσογλου θέτει «στον πάγο». Ειδικά τα τελευταία χρόνια, όπως δείχνουν τα στοιχεία για τις πραγματοποιούμενες επανεισδοχές, έχει καταστεί ανενεργή. Το Διμερές Ελληνοτουρκικό Πρωτόκολλο Επανεισδοχής, το οποίο έχει υπογραφεί στην Αθήνα στις 8 Νοεμβρίου 2001, δεν αφορά τους αλλοδαπούς που εισέρχονται στα ελληνικά νησιά μετά τον Μάρτιο του 2016, η πλειονότητα των οποίων καταθέτει αίτημα ασύλου. Αφορά όσους αποδεδειγμένα πέρασαν στην Ελλάδα από την Τουρκία π.χ. από τον Εβρο ή άλλα σημεία.
Βάσει του Διμερούς Πρωτοκόλλου Επανεισδοχής Ελλάδας – Τουρκίας το 2016 επεστράφησαν στην Τουρκία 1.183 αλλοδαποί, το 2017, 21 και το 2018 έχουν γυρίσει μόλις 5 αλλοδαποί. Συνολικά, τα τρία τελευταία χρόνια έχουν επιστρέψει στην Τουρκία μόνο 1.209 υπήκοοι τρίτων χωρών.
Μικρός ήταν συνολικά ο αριθμός αυτών που έχουν επιστραφεί στην Τουρκία από την αρχή ισχύος του διμερούς πρωτοκόλλου.
«Οι όροι στην αρχή φαίνονταν εύκολοι. Επρεπε να αποδεικνύεται ότι ο παράνομα εισερχόμενος αλλοδαπός είχε περάσει από την Τουρκία είτε γιατί είχε ένα έγγραφο είτε από ένα απλό εισιτήριο. Ομως όταν εμείς καταθέταμε τον κατάλογο με τα ονόματα των αλλοδαπών προς επιστροφή, η τουρκική πλευρά αργούσε να απαντήσει. Οταν έφτανε η θετική απάντηση, εμείς δεν μπορούσαμε να εντοπίσουμε τα προς επιστροφήν άτομα εφόσον δεν βρίσκονταν σε κέντρα κράτησης», διηγείται έμπειρο πρώην στέλεχος του υπουργείου Εσωτερικών όσον αφορά τη μετανάστευση και ειδικός στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.
Χρηματοδότηση Ε.Ε.
Πάντως, ο Τούρκος υπουργός δεν αναφέρθηκε σε «πάγωμα» της κοινής δήλωσης Ε.Ε. – Τουρκίας που ανακοινώθηκε τον Μάρτιο του 2016 και προβλέπει ότι η Τουρκία πρέπει να δέχεται την επιστροφή όλων όσοι φτάνουν από τη γείτονα στα ελληνικά νησιά τα οποία διαθέτουν hotspot (Λέσβος, Χίος, Σάμος, Λέρος, Κως), εφόσον δεν είναι ευάλωτοι και εφόσον δεν κινδυνεύει η ζωή τους. Ο κ. Τσαβούσογλου τόνισε ότι θα συνεχίσει να εφαρμόζει την κοινή δήλωση, για την εφαρμογή της οποίας άλλωστε η Τουρκία λαμβάνει χρηματοδότηση από την Ε.Ε. Πάντως, οι επιστροφές από τα ελληνικά νησιά με βάση την κοινή δήλωση είναι επίσης ελάχιστες, γεγονός για το οποίο ωστόσο η ελληνική πλευρά φέρει μεγάλο μέρος της ευθύνης: Το 2016, 801 άτομα, το 2017, 683 άτομα και το 2018, 146 άτομα. Στο σύνολο 1.630 αλλοδαποί διαφόρων εθνικοτήτων έχουν επιστρέψει στην Τουρκία, ενώ πάνω από 35.000 έχουν παραμείνει στην Ελλάδα ως αιτούντες άσυλο, είτε στα νησιά, όπου ειδικά στη Λέσβο έχει δημιουργηθεί το αδιαχώρητο, είτε και στην ενδοχώρα. Χαρακτηριστικά, την επόμενη εβδομάδα σχεδιάζεται από την ελληνική αστυνομία, σύμφωνα με πληροφορίες, η επιστροφή 19 αλλοδαπών στην Τουρκία στο πλαίσιο της κοινής δήλωσης Ε.Ε. – Τουρκίας. Πρόκειται πάντως για αποστολές πολύ λίγων ατόμων με εξαιρετικά υψηλά κόστος.
Μια τρίτη συμφωνία ρυθμίζει τις μεταναστευτικές ροές μεταξύ Ελλάδας – Ε.Ε. και Τουρκίας, η οποία επίσης δεν έχει φέρει σημαντικά αποτελέσματα. Συγκεκριμένα, στις 16 Δεκεμβρίου 2013 υπεγράφη στην Αγκυρα συμφωνία επανεισδοχής Ε.Ε. – Τουρκίας, η οποία όμως τέθηκε σε ισχύ την 1η Οκτωβρίου 2014 για την επανεισδοχή υπηκόων Τουρκίας. Με βάση αυτή τη συμφωνία, το 2016 επέστρεψαν 54 άτομα στην Τουρκία, το 2017, 24 και το 2018, 17 άτομα. Συνολικά 95 υπήκοοι Τουρκίας επέστρεψαν από την Ελλάδα.