Νταν Ατίας στην «Κ»: Ενας σκηνοθέτης «χρυσών» σειρών

Νταν Ατίας στην «Κ»: Ενας σκηνοθέτης «χρυσών» σειρών

5' 23" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

«Sopranos», «The Wire», «Homeland», «The Walking Dead», «True Detective»: αυτές είναι μερικές από τις πιο εμβληματικές τηλεοπτικές σειρές, οι οποίες σηματοδότησαν, τα τελευταία 15 χρόνια, τη μετάβαση σε αυτό που σήμερα ονομάζουμε «νέα χρυσή εποχή» της μικρής οθόνης. Εχοντας περάσει, ως σκηνοθέτης, από τα πλατό όλων αυτών των σόου –και μερικών δεκάδων ακόμα, ο Αμερικανός Νταν Ατίας είναι ίσως ο καταλληλότερος άνθρωπος για να μας αφηγηθεί πώς μια υποτιμημένη αγορά «δευτεροκλασάτων» (τηλεόραση) κατάφερε να υποσκελίσει την κορυφαία βιομηχανία θεάματος στον πλανήτη (Χόλιγουντ). Σε λιγότερο από ένα μήνα μάλιστα (24/6), ο Ατίας θα βρεθεί στη χώρα μας –και συγκεκριμένα στη Νίσυρο– καλεσμένος του Μεσογειακού Ινστιτούτου Κινηματογράφου, για ένα πολύ ξεχωριστό masterclass.

«Νομίζω πως το σημείο αναφοράς, που οδήγησε στην λεγόμενη “χρυσή εποχή”, ήταν η έλευση της καλωδιακής (cable) τηλεόρασης. Αυτή επέτρεψε για πρώτη φορά σε ένα σόου να μη χρειάζεται να απευθυνθεί σε πολλά εκατομμύρια θεατών προκειμένου να θεωρηθεί επιτυχία. Κάπως έτσι το HBO, στην περίπτωση του “Sopranos”, μπόρεσε να τραβήξει ένα πολύ πιο ειδικό κοινό. Οι δημιουργοί ήταν ελεύθεροι να εξερευνήσουν το υλικό τους και να το ευχαριστηθούν, αντί να φοβούνται μήπως προσβάλλουν τμήματα του κοινού. Αντίστοιχα, οι σειρές άρχισαν να μην πατρονάρουν τους τηλεθεατές, αλλά αντιθέτως να τους αναγνωρίζουν την ίδια ευφυΐα με τους παραγωγούς. Αν κάποιοι δεν μπορούσαν να παρακολουθήσουν τι συνέβαινε ή χρειάζονταν ξεκάθαρες γραμμές μεταξύ “καλών” και “κακών”, τα νέα δίκτυα ήταν προετοιμασμένα να τους χάσουν – ήξεραν ότι μπορούσαν να ποντάρουν σε λιγότερους, πιστούς όμως, ακολούθους. Αυτά είναι που κάνουν την τέχνη να ανθήσει, καθώς σεναριογράφοι, σκηνοθέτες και ηθοποιοί βρίσκουν πια συναρπαστική την εξερεύνηση των δυνατοτήτων τους», μας λέει ο Ατίας για τα προεόρτια της τηλεοπτικής έκρηξης στην Αμερική.

Νταν Ατίας στην «Κ»: Ενας σκηνοθέτης «χρυσών» σειρών-1

Στα γυρίσματα του «The Wire», της σπουδαιότερης ίσως σύγχρονης τηλεοπτικής σειράς, της οποίας ο Ατίας σκηνοθέτησε 4 επεισόδια.

Το επόμενο βήμα ήταν το «πλιάτσικο» στη λαμπερή κινηματογραφική βιομηχανία: «Πιστεύω πως είναι πια κοινός τόπος, ότι οι πιο ανθρώπινες, πολύπλευρες, περίπλοκες και δραματικά απολαυστικές ιστορίες βρίσκονται στην τηλεόραση. Αυτό συμβαίνει αρχικά διότι τα σίριαλ προσφέρουν έναν πολύ ευρύτερο καμβά, καθαρά με όρους χρονικής διάρκειας, σε σχέση με το σινεμά. Ετσι η πλοκή αναπτύσσεται πολύ παραπάνω και μπορεί να ακολουθήσει ενδιαφέρουσες στροφές. Ηταν πραγματικά αξιοθαύμαστο να βλέπεις πώς με τα χρόνια ηθοποιοί του σινεμά –οι οποίοι στο παρελθόν απέφευγαν πάση θυσία να εργαστούν στην τηλεόραση– ξεκίνησαν να συνωστίζονται στα τηλεοπτικά στούντιο, όχι μόνο επειδή εκεί υπήρχε δουλειά, αλλά και για τη δημιουργική λαχτάρα να ερμηνεύσουν καλύτερους ρόλους. Και βέβαια, φυσιολογικά, αυτή η δραματική ποιοτική άνοδος, προσελκύει ακόμα μεγαλύτερο κοινό, το οποίο πλέον δεν χρειάζεται να ξοδέψει περισσότερο χρόνο και χρήμα για να δει τους αγαπημένους του σταρ στην μεγάλη οθόνη».

Η προσέγγιση

Πόσο όμως ελεύθερος είναι ένας σκηνοθέτης να δουλέψει δημιουργικά στη σημερινή, πλήρως βιομηχανοποιημένη αμερικανική τηλεόραση, ειδικά όταν αναλαμβάνει την διεύθυνση μόνο 4-5 επεισοδίων μιας σειράς; «Αυτό εξαρτάται βασικά από τον κάθε σκηνοθέτη. Κάθε υπεύθυνος επαγγελματίας πρέπει να παίρνει υπόψη όσα κληρονομεί από τους προηγούμενους· το οπτικό στυλ, τον ρυθμό, τον τόνο, την ευαισθησία, στοιχεία τα οποία συνήθως παγιώνονται μετά τα πρώτα επεισόδια. Αυτό όμως που σίγουρα αποφεύγουν οι κορυφαίοι τηλεοπτικοί σκηνοθέτες, είναι να σφετεριστούν τον ρόλο του βασικού αφηγητή του σόου που τους εμπιστεύονται. Με αυτόν τον τρόπο είναι πολύ πιο απελευθερωμένοι, ώστε να επηρεάσουν την εμπειρία του θεατή, την πνοή και το αληθινό βάθος της ιστορίας. Προσωπικά, προσεγγίζω κάθε σειρά σαν να μπαίνω σε έναν καινούργιο κόσμο. Μαθαίνω όσα μπορώ γι’ αυτόν, μελετώ τις συμβάσεις, τους χαρακτήρες του, τον τρόπο επικοινωνίας. Το κάνω, όμως, με έναν συγκεκριμένο σκοπό: να κατανοήσω τη γλώσσα του ώστε να μπορέσω στη συνέχεια να την μιλήσω με τη δική μου φωνή» διευκρινίζει.

Νταν Ατίας στην «Κ»: Ενας σκηνοθέτης «χρυσών» σειρών-2

Στο «Entourage» δοκίμασε τις δυνάμεις του στην κωμωδία, σε μια καταγραφή της παλαβής πραγματικότητας της αμερικανικής βιομηχανίας του θεάματος.

Οπως αναφέραμε και παραπάνω, ο Νταν Ατίας θα βρεθεί αυτό το καλοκαίρι στη Νίσυρο ως καλεσμένος του ΜΙΚ, το οποίο εδώ και 20 χρόνια, διοργανώνει εργαστήρια ανάπτυξης σεναρίου για ταινίες μεγάλου μήκους από όλο τον κόσμο. Στο πλαίσιο του φετινού προγράμματος, που πραγματοποιείται με την υποστήριξη του Creative Europe/MEDIA της Ε.Ε., της ΕΡΤ, της Γ.Γ. Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής και τους Δήμους Νισύρου και Ρόδου, 45 κινηματογραφιστές από διάφορες χώρες θα παρουσιάσουν τα σενάριά τους. Ταυτόχρονα, ένα νέο πρόγραμμα στοχεύει στην ανάπτυξη τηλεοπτικών σειρών. Γι’ αυτό, άλλωστε, θα είναι εκεί και ο εκλεκτός καλεσμένος…

Νταν Ατίας στην «Κ»: Ενας σκηνοθέτης «χρυσών» σειρών-3

Επτά επεισόδια και του πολύ δημοφιλούς «Homeland» φέρουν τη σκηνοθετική υπογραφή του Νταν Ατίας.

«Ανυπομονώ γι’ αυτή την εμπειρία, διότι αυτή θα είναι η πρώτη μου επίσκεψη στην Ελλάδα κι επίσης έτσι θα έχω την ευκαιρία να μιλήσω με σεναριογράφους στην αρχή της πορείας τους. Ολα ξεκινούν με τη δική τους σύλληψη, όμως οι σκηνοθέτες είναι εκεί για να την ζωντανέψουν. Στόχος μου είναι να μοιραστώ κάποιους από τους τρόπους με τους οποίους ο σκηνοθέτης σχηματίζει την ιστορία, ώστε οι συμμετέχοντες στο εργαστήριο να αρχίσουν ίσως να σκέφτονται πιο “κινηματογραφικά” από ό,τι προηγουμένως», καταλήγει ο Αμερικανός σκηνοθέτης.

«Στο “Sopranos” ένιωσα πραγματικά ελεύθερος»

Με τεράστια εμπειρία στον χώρο της τηλεόρασης, ο Ατίας έχει ζήσει από (πολύ) μέσα μερικές από τις πιο ιστορικές σύγχρονες παραγωγές της. «Η εμπειρία της σκηνοθεσίας του “Sopranos” ήταν σχεδόν ηλεκτρική: για πρώτη φορά ένιωσα πραγματικά ελεύθερος, αφού σχεδόν κανένας περιοριστικός κανόνας δεν υπήρχε. Το σενάριο ήταν τολμηρό, κάτι που ενθάρρυνε την τόλμη σε όλους τους τομείς της δημιουργίας. Οι χαρακτήρες μπορούσαν να ερευνηθούν σε βάθος, χωρίς να ενδιαφέρει αν οι πράξεις τους ήταν αποκρουστικές και διεστραμμένες. Κι όμως παρέμεναν ανθρώπινοι. Μπορούσαμε ακόμα και να προβάλλουμε τους εαυτούς μας πάνω τους και να συζητάμε ποιος θα μπορούσαμε να είμαστε. Για εμένα, η ιδιοφυΐα της σειράς ήταν το πώς ο Τόνι Σοπράνο ήταν αναγνωρίσιμος ως αξιαγάπητος, ακόμα και τρυφερός τύπος που προσπαθούσε να καταλάβει τον εαυτό του, ενώ ταυτόχρονα μπορούσε να επιδείξει την πιο τερατώδη, ψυχοπαθή συμπεριφορά.

Νταν Ατίας στην «Κ»: Ενας σκηνοθέτης «χρυσών» σειρών-4

Ο Νταν Ατίας ήταν βοηθός του Στίβεν Σπίλμπεργκ στον «Ε.Τ.».

«Το “The Wire” ήταν και αυτό μια τρομερή εμπειρία, περισσότερο νομίζω επειδή μας σύστησε έναν κόσμο για τον οποίο ήμαστε τυφλοί ως τότε ως πολιτισμός. Φυσικά είχε εκπληκτική κοινωνική ανάλυση, γεγονός που οδήγησε πολλούς να του αποδώσουν πολιτική ατζέντα. Για εμένα όμως το μεγάλο του χάρισμα ήταν πως περιέβαλλε με ανθρωπιά χαρακτήρες που προηγουμένως δεν αντιμετωπίζονταν καν αξιοπρεπώς. Κανείς δεν ήταν τελείως άγιος ούτε ολοκληρωτικά δαίμονας. Καθένας ήταν ένα περίπλοκο ανθρώπινο ον, του οποίου οι στρατηγικές επιβίωσης –ανεξάρτητα πόσο πανούργες, εγκληματικές ή αφελείς φαίνονταν– ήταν κατανοητές μόλις καταλάβαινες τους κανόνες του παιχνιδιού. Και όπως αποκαλύπτονταν, αυτοί ήταν κανόνες ενάντια στους μη προνομιούχους…», λέει ο σκηνοθέτης. Και συμπληρώνει: «Νιώθω πως αυτές οι σπουδαίες σειρές με βοήθησαν να δώσω τα πάντα, ως μέλος ενός θαυμαστού, συλλογικού καλλιτεχνικού κατορθώματος».

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή