Πώς γίνεται ένας πόλεμος, όταν συγχρόνως κάνεις εκλογές; Πρακτικά, σας προτείνω να σκεφθούμε το πρόβλημα, με αφορμή τις πρόωρες εκλογές στην Τουρκία και τα σενάρια πολέμου που κυκλοφορούν. Το πολεμικό κλίμα είναι κάτι διαφορετικό και θα συμφωνήσω ότι διευκολύνει τον δρόμο προς μια εκλογική νίκη – ιδίως όταν το καλλιεργείς εκ του ασφαλούς έναντι αδύναμου αντιπάλου. Αλλά ένας «πόλεμος» έχει πάντα ένα υψηλό ποσοστό αβεβαιότητας και, συχνά, ο αδύναμος μπορεί να σε φέρει σε πολύ δύσκολη θέση, ακόμη και αν στο τέλος αναδειχθείς νικητής. Ο πόλεμος, θέλω να πω, διακινδυνεύει τα ασφαλή πλεονεκτήματα που προσφέρει το ελεγχόμενο πολεμικό κλίμα: η απειλή είναι περισσότερο συμφέρουσα από την πραγματοποίησή της. Επομένως, οι δικές μου ανησυχίες λίγο υποχώρησαν, αφότου ο Ερντογάν ανακοίνωσε ότι κάνει εκλογές τον Ιούνιο. Τις κάνει για να τις κερδίσει – γιατί να μπλέξει, λοιπόν, σε μια περιπέτεια με περιττούς κινδύνους;
Ο θόρυβος που προκλήθηκε χθες, με αφορμή ανάλυση του Foreign Policy, η οποία υποτίθεται ότι προέβλεπε ελληνοτουρκικό πόλεμο, ήταν άνευ λόγου και προφανώς οφείλεται στην προχειρότητα ορισμένων δικών μας δημοσιογράφων. Οι διατυπώσεις στην επίμαχη ανάλυση ήσαν ιδιαιτέρως προσεκτικές και ανώδυνες: «eventually confrontation might be inevitable» – δηλαδή, εντέλει η αντιπαράθεση θα μπορούσε να είναι αναπόφευκτη. Τίποτε τρομερό ή ρηξικέλευθο δεν υπάρχει σε αυτή την υπόθεση· την υπαγορεύει η λογική. Αυτό όμως που έκανε όλη τη διαφορά και αμέσως καθιστούσε άτοπη την ανάλυση ήταν ότι αγνοούσε το γεγονός της προκήρυξης πρόωρων εκλογών στην Τουρκία. Και πώς να μην το αγνοεί βέβαια, αφού συνέβη μετά τη δημοσίευση της ανάλυσης; Το πρωί ανέβηκε στην ιστοσελίδα η ανάλυση, το μεσημέρι της ίδιας ημέρας ο Ερντογάν ανακοίνωσε την απόφασή του. Για το Foreign Policy ήταν μια ατυχής στιγμή – για εμάς που δώσαμε στο δημοσίευμα τη σημασία που δεν είχε, ήταν μια συνήθης τσαπατσουλιά.
Οι εκλογές στην Τουρκία απομακρύνουν κάπως τον κίνδυνο μιας θερμής αντιπαράθεσης στο Αιγαίο· σε καμία περίπτωση, όμως, δεν αποφορτίζουν την κατάσταση. Αντιθέτως, προξενούν νέου τύπου κινδύνους. Διότι η κάθε είδους πίεση από την Τουρκία θα είναι διαρκής και συστηματική μέχρι την ημέρα που οι Τούρκοι ψηφοφόροι θα πάνε στις κάλπες. Μέχρι τότε είναι πάνω από 60 ημέρες και η παράταση της δοκιμασίας συνεπάγεται την επικίνδυνη κόπωση των αμυντικών μηχανισμών της χώρας, είτε πρόκειται για μηχανήματα είτε για πρόσωπα, περιλαμβανομένων και των πολιτικών. (Πόσο θα αντέξει τη χλεύη των Τούρκων ο Π. Καμμένος;) Συνεπάγεται επίσης πολιτικό κόστος για την κυβέρνηση, εφόσον για μακρό διάστημα ο κόσμος βλέπει μια φοβισμένη και αμήχανη κυβέρνηση. Μια τέτοια κατάσταση αναδεικνύει σταδιακά τις αδυναμίες και τις ανεπάρκειές της. Και, τέλος, πάντα υπάρχει το ενδεχόμενο ενός ατυχήματος, που θα έκανε όλους να δουν τον αυτοκράτορα γυμνό – και, πιστέψτε με, κανείς δεν θέλει να το δει αυτό…
Η κυβέρνηση ασφαλώς τα υπολογίζει όλα αυτά και ήδη προβάλλει η επικοινωνιακή τακτική της (η «αφήγηση», στη γλώσσα της σοβαρής δημοσιογραφίας), με την οποία θα προσπαθήσει να αντιμετωπίσει τον κλοιό που σφίγγει γύρω της. Ακούμε, λ.χ., καθημερινά υπουργούς να διαπιστώνουν την ύπαρξη ενός «ακήρυχτου» ή «υβριδικού» πολέμου, που μαίνεται πάνω από το Αιγαίο. Ο Π. Καμμένος, μάλιστα, πρόσφατα ανακάλυψε ότι αυτός ο πόλεμος μαίνεται από το 1974 και, χθες, μοιράστηκε αυτή την εντυπωσιακή ανακάλυψή του μαζί μας! Δεν θέλει φιλοσοφία· αυτό που προσπαθούν να κάνουν είναι να ανοίξουν κατά το δυνατόν την εικόνα, ώστε οι ίδιοι να χαθούν μέσα της σαν μία ακόμη λεπτομέρεια της σύνθεσης. Προετοιμάζεται, έτσι, το έδαφος για την περίπτωση που θα γίνει η λεγόμενη στραβή. «Ετσι ήταν πάντα· εμείς είχαμε την ατυχία να μας συμβεί», αυτό σε γενικές γραμμές θα είναι το πνεύμα των δικαιολογιών.
Για τον υπουργό Εθνικής Αμυνας, η περίοδος αυτή θα είναι ένα μαρτύριο. Τον είδαμε χθες να διαπιστώνει, με μια σεμνότητα η οποία μετά βίας έκρυβε το καμάρι, ότι «οι Τούρκοι έχουν πάθει αμόκ μαζί μου». Και βρίσκεται μόνο στην αρχή, νομίζω, διότι η επίπλαστη νηφαλιότητα έχει κόστος στο κοινό του, το οποίο ούτως ή άλλως συρρικνώνεται. Στην πραγματικότητα, αυτές οι εξήντα μέρες θα είναι μια παρατεταμένη και βασανιστική «kolotoumba» για τον Π. Καμμένο. Θα είναι οι «εξήντα χειρότερες ημέρες της ζωής του», όπως το έθεσε στέλεχος της αντιπολίτευσης σε σχετική συζήτηση. «Εκτός από όλες εκείνες τις μέρες που προσπάθησε να κάνει δίαιτα», συμπλήρωσα εγώ και συμφωνήσαμε ότι είναι αργά πια να αλλάξουμε χώρα…
Επιρροές
Ενα από τα περίφημα τρία παιδιά που έκαναν Survivor με σημαίες στις βραχονησίδες των Φούρνων, απάντησε μέσω Facebook στην «πατρική νουθεσία» που τους απηύθυνε ο Π. Καμμένος. Στο σύντομο κείμενό του, το παιδί γράφει τη λέξη «Εθνοφηλακί». Να υποθέσω ότι έχει διαβάσει Μακρυγιάννη και επηρεάστηκε από το ύφος του;