Ο δρόμος προς τις μονολιθικές και απόλυτες θέσεις, που υπνωτίζουν πολλές συνειδήσεις, δεν σβήνεται από τον χρόνο. Ενας νέος ψυχρός πόλεμος απειλεί τις μέρες μας, μαζί με τους άκαμπτους εθνικισμούς, τους νέους φανατισμούς, τις οικολογικές καταστροφές, τις αναβιώσεις θαμμένων μύθων… Πάλι μια κίνηση των ανθρώπων, όχι προς τα εμπρός αλλά προς τα πίσω, προς τις εκφάνσεις οξείας αλαζονείας, που δεν μετριάζονται από την κριτική και τις προειδοποιήσεις αναλυτών, ειδικών, διεθνών οργανισμών, ότι οι υπερδυνάμεις δεν πρέπει να ενδώσουν στο πινγκ πονγκ των εκφοβισμών μετά τις εκατέρωθεν απελάσεις διπλωματών –πάντα υπάρχει μια αφορμή, εν προκειμένω η υπόθεση Σκριπάλ–, μετά τις εκατέρωθεν απειλές για «επιπρόσθετα αντίμετρα»…
Οι δύο υπερδυνάμεις, θύματα της σαγήνης της υπεροχής, είναι ήδη σε ένταση, ανακαλώντας εικόνες, με σαφήνεια και συνοχή, όπως μια απόδειξη στη γεωμετρία, από την περίοδο 1947 – 1991. Οταν οι δύο ισχυροί βρίσκονταν σε μια μανιώδη κούρσα εξοπλισμών και συνεχείς αλλαγές σκυτάλης στην κατασκευή νέων υπερόπλων με αποτέλεσμα τα κολοσσιαία οπλοστάσια πυρηνικών βομβών, προκειμένου να εξασφαλισθεί η βέβαιη καταστροφή του αντιπάλου εάν αυτός επιχειρούσε πρώτος επίθεση. Οταν υπερίσχυε το δόγμα της Αμοιβαίας Εξασφαλισμένης Καταστροφής… Οταν ξεσπούσαν περιφερειακές συρράξεις σε διάφορες περιοχές του πλανήτη με έμμεση εμπλοκή των δύο πλευρών, πόλεμοι δι’ αντιπροσώπων τους οποίους παράλληλα εξόπλιζαν. Και όχι μόνο, διότι η αντιπαράθεση αναζωπυρωνόταν σε όλα τα πεδία – όχι μόνο το ιδεολογικο-πολιτικό και το τεχνολογικό, αλλά και το οικονομικό, το πολιτισμικό.
Σήμερα δεν υφίσταται –ακόμη– η έντονη προπαγάνδα του τότε, η στρατιωτικοποίηση της οικονομίας (οι ΗΠΑ δαπανούσαν το 20% του εθνικού προϊόντος τους για εξοπλισμούς και η ΕΣΣΔ, με σημαντικά μικρότερο εθνικό προϊόν, το 40%). Επίσης οι μυστικές συμπλοκές, οι κατάσκοποι, οι κάθε είδους υπονομευτικές δράσεις, η εξώθηση των σχέσεων στο χείλος της ανάφλεξης, σε μια σύγκρουση χωρίς πραγματικές εχθροπραξίες, που ενέπνευσε τον όρο Ψυχρός Πόλεμος στον δημοσιογράφο Γουόλτερ Λίπμαν. Ομως σοβεί ένας διάχυτος ευρύτερος ανταγωνισμός, ιδεολογικός μεταξύ των δύο κόσμων, Δύσης και Ανατολής, στρατιωτικός για τον έλεγχο σημείων στη Μέση Ανατολή, την Αφρική κ.α., όπου υπάρχουν πλουτοπαραγωγικές πηγές, μια αντιπαλότητα στα πεδία της οικονομικής ανάπτυξης, της κοινωνικής οργάνωσης, της κινητικότητας, της πρόσβασης στην πληροφορία και της διασποράς της με θεμιτά και αθέμιτα μέσα.
Εχει τρομακτικές συνέπειες ένας ψυχρός πόλεμος. Τότε, μια ολόκληρη γενιά ανθρώπων διέθεσε στον βωμό των γεωστρατηγικών σκοπιμοτήτων και των ιδεολογικών αντιπαραθέσεων όλη της την ενεργητικότητα, προσέφερε όλη της τη δημιουργικότητα στην υπηρεσία του ολέθρου, εκτός ηθικών ορίων. Χιλιάδες επιστήμονες επάνδρωσαν κρυφά ερευνητικά κέντρα σε μυστικά σημεία και μονάδες παραγωγής όπλων μαζικής καταστροφής, χωρίς αντίδοτα για τους εκτροχιασμένους κομπορρήμονες. Παράλληλα, τάγματα διαμορφωτών κοινής γνώμης εξασφάλιζαν την κυριαρχία της επίσημης άποψης και την εξουδετέρωση κάθε αντίθετης φωνής – με ακραία αυταρχικό τρόπο στην ΕΣΣΔ. Σήμερα, οι στρατιές των τρολ έχουν αναλάβει, με τη διασπορά ψευδών ειδήσεων, τη διεύρυνση των κρίσιμων χασμάτων.
Δεν είναι ίδιες οι συγκρούσεις του χθες και του σήμερα. Δεν υφίσταται η παλιά διπολικότητα, ΗΠΑ – ΕΣΣΔ, είναι και η Κίνα, η Ευρώπη, η Ινδία, η Βραζιλία. Ούτε είναι η σύγκρουση μόνο σε βάση γεωπολιτική. Εμφιλοχωρούν ο φονταμενταλισμός και η τρομοκρατία. Ομως δεν εκλείπει ο συντελεστής του πολέμου, ως συνέχεια της πολιτικής με άλλα μέσα, οι νέες Αυτοκρατορίες του Κακού και οι νέοι Πόλεμοι των Αστρων, όπως είναι διαρκώς παρόντα τα νέα πυρηνικά όπλα για να τους αποτρέπουν. Δεν έχει βέβαια αποκλειστεί, όπως και τότε δεν αποκλειόταν, η πιθανότητα «ατυχήματος», εκείνο το τυφλό σημείο, όπου στην αποτροπιαστική ζυγαριά τοποθετούνται όχι μόνο τα συμφέροντα αλλά και οι παραλογισμοί, τα πάθη…