Η απόφαση πυροδότησε απογοήτευση και οργή. Η χώρα αυτή δεν αλλάζει, έλεγαν. Παραμένει Ιράν. Πώς μπορεί να αθωώνεται κάποιος που ζητάει το «φτύσιμο» των ομοφυλοφίλων; Κάποιος που φτάνει στο σημείο να αρνείται την ανθρώπινη φύση τους, αποκαλώντας τους «αποβράσματα» και «εκτρώματα»;
Αν υπάρχει ένα είδος λόγου που δικαιολογεί την ύπαρξη του αντιρατσιστικού νόμου, είναι το είδος που συναντά κανείς παγίως στα κηρύγματα του μητροπολίτη Καλαβρύτων –σχεδόν σε ό,τι γράφει ή λέει, και όχι μόνο στο επίδικο κείμενο. Ο Αμβρόσιος χρησιμοποιεί το σχήμα του για να ντύσει την πολιτική του ατζέντα με κύρος. Το μόνο «εκκλησιαστικό» στον λόγο του είναι το γεγονός ότι αυτός που τον εξαπολύει φοράει ράσο.
Υπάρχουν όμως δικαστικοί αγώνες που τους έχεις κερδίσει, ακόμη και όταν τους έχεις χάσει μέσα στο δικαστήριο. Η δίκη στο Μονομελές Πλημμελειοδικείο Αιγίου δεν ήταν εντελώς χαμένη για τους μηνυτές. Ο –ανεξέλεγκτος μέχρι προχθές– Αμβρόσιος βρέθηκε αντιμέτωπος με τον νόμο και απολογήθηκε, όπως απολογήθηκε. Βρέθηκε στην ανάγκη να υπεκφεύγει (απευθυνόταν τάχα μόνο στους βουλευτές), αλλά και να υπονομεύει ο ίδιος τις υπεκφυγές με ατάκες πηγαίου μίσους («αν είχα όπλο, θα το χρησιμοποιούσα»). Μόνη η δίκη κατέστησε έκδηλο όχι μόνο το φύραμα του κατηγορουμένου, αλλά και τα σεσημασμένα στοιχεία που το μοιράζονται.
Είναι, λοιπόν, η Ελλάδα Ιράν; Τα τελευταία χρόνια έχει σημειωθεί νομοθετική πρόοδος, που δεν μπορεί κανείς να αγνοήσει: Η επέκταση του συμφώνου συμβίωσης στα ομόφυλα ζευγάρια· ο νόμος για την αναγνώριση ταυτότητας φύλου.
Τα κίνητρα της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας που προώθησε τις ρυθμίσεις –η επιδίωξή τους να φανεί ότι κάνουν «κάτι αριστερό»– δεν μειώνουν το αποτέλεσμα. Ούτε η τακτική της αντιπολίτευσης να καταψηφίσει, όπου καταψήφισε, ισοδυναμεί με πρόθεση αναστροφής της προόδου. Θα ήταν έκπληξη αν η ηγεσία της Ν.Δ. δοκίμαζε αύριο, ως κυβέρνηση, να αποκαθηλώσει αυτά τα νομοθετήματα.
Κάπου στο Αίγιο μπορεί να επιβιώνει μια «ιρανική» νησίδα – ένα απολίθωμα εμφυλιακής μισαλλοδοξίας. Ακόμη όμως κι αν ο Αμβρόσιος είχε καταδικαστεί, τίποτε δεν θα είχε τελειώσει. Ούτε η προστασία των ατομικών δικαιωμάτων μπορεί να συντελεστεί οριστικά και τελεσίδικα· ούτε ο μισαλλόδοξος λόγος μπορεί να σιγήσει με δικαστικές αποφάσεις.
Το κύμα απογοήτευσης ίσως οφείλεται στην αστήρικτη προσδοκία ότι ο νόμος αρκεί. Οτι ο δημόσιος λόγος θα «απολυμανθεί» αυτομάτως, αν τον υπαγάγουμε στην ύλη των δικαστηρίων. Ομως το να προσπαθείς να περιορίσεις τον λόγο –ιδίως στη σημερινή δημόσια σφαίρα– είναι (για να κλέψουμε μια παρομοίωση της Jill Lepore) «σαν να προσπαθείς να χορέψεις με έναν λύκο». Το αντίδοτο στον τοξικό λόγο είναι –φευ– περισσότερος λόγος. Και το αντίδοτο έχει φανεί ότι αποδίδει.