Επίσπευση των διαδικασιών εξέτασης των αιτημάτων ασύλου σε όλους τους βαθμούς, έτσι ώστε να μπορέσουν να πραγματοποιηθούν επιστροφές στην Τουρκία, προβλέπεται σε νομοθετική ρύθμιση του υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής, η οποία βρίσκεται στο τελικό στάδιο επεξεργασίας πριν από την κατάθεση στη Βουλή. Τα χρονικά πλαίσια που διαμορφώνονται, σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», είναι σημαντικά στενότερα από τα υφιστάμενα προκειμένου η όλη διαδικασία να μην ξεχειλώνει, με αποτέλεσμα χιλιάδες άνθρωποι να παραμένουν σε καθεστώς αβεβαιότητας για μήνες.
Ο στόχος της κυβέρνησης είναι να τεθεί σε εφαρμογή το τμήμα της συμφωνίας Ε.Ε. – Τουρκίας που προβλέπει την επιστροφή στην Τουρκία για όσους κρίνεται ότι πρόκειται για ασφαλή τρίτη χώρα. Πάντως, σύμφωνα με την ελληνική Υπηρεσία Ασύλου, μικρό ποσοστό των αιτούντων άσυλο στην Ελλάδα κρίνεται ότι μπορεί να επιστραφεί στην Τουρκία. Συγκεκριμένα, μόνο για το 16% των αιτήσεων ασύλου που έχουν εξεταστεί κρίνεται ότι η Τουρκία αποτελεί ασφαλή τρίτη χώρα.
Σύμφωνα με πληροφορίες, η ρύθμιση καθορίζει ότι η απόφαση της αρχής προσφυγών σε δεύτερο βαθμό θεωρείται τελεσίδικη και άρα ο αιτών άσυλο παύει να βρίσκεται υπό την προστασία του διεθνούς δικαίου. Αυτό σημαίνει ότι το συγκεκριμένο άτομο μπορεί να τεθεί υπό κράτηση έτσι ώστε να αποφεύγεται το πρόβλημα των «εξαφανίσεων» όσων γνωρίζουν ότι το αίτημά τους θα απορριφθεί. Ωστόσο, η διάταξη προβλέπει, πάντα σύμφωνα με πληροφορίες, ότι ο πολίτης τρίτης χώρας δεν στερείται το δικαίωμα προσφυγής στα διοικητικά δικαστήρια ή προσφυγής κατά της κράτησης.
Προβλέπεται επίσης ότι μπορεί να εφαρμοστεί εναλλακτική διαδικασία επίδοσης της απόφασης της αρχής προσφυγών, σε περίπτωση μη ανεύρεσης του προσφεύγοντα. Συγκεκριμένα, η απορριπτική απόφαση β΄ βαθμού μπορεί να επιδοθεί στον αντίκλητο, στον δικηγόρο του προσφεύγοντα ή στον διοικητή του ΚΥΤ όπου διαμένει με παράλληλη ενημέρωση σε σχετικό ιστότοπο. Πολλοί αλλοδαποί δεν εμφανίζονται να παραλάβουν την απορριπτική απόφαση, δεδομένου ότι η προθεσμία για προσφυγή σε διοικητικό δικαστήριο ξεκινά με την επίδοση. Με αυτόν τον τρόπο παρατείνουν τον χρόνο παραμονής στην Ελλάδα σε «γκρίζο» καθεστώς.
Οσον αφορά τη μείωση του συνολικού χρόνου εξέτασης των αιτημάτων ασύλου σε όλους τους βαθμούς προβλέπεται:
• Σύντμηση της προθεσμίας εξέτασης των αιτημάτων ασύλου σε πρώτο βαθμό, αντί των τριών μηνών που είναι σήμερα, σε 25 ημέρες.
• Σύντμηση στο μισό της υφιστάμενης προθεσμίας προσφυγής είτε πρόκειται για ταχύρρυθμη είτε για κανονική διαδικασία εξέτασης αιτήματος ασύλου.
• Ορισμός προθεσμίας 5 ημερών για την εξέταση του μεταγενέστερου αιτήματος, το οποίο επιτρέπεται να κατατεθεί μόνον εφόσον ο αιτών υποβάλει νέα στοιχεία, τα οποία δεν επικαλέστηκε στην πρώτη του αίτηση χωρίς δική του υπαιτιότητα.
• Σύντμηση της προθεσμίας έκδοσης απόφασης επί των προσφυγών από 2 μήνες σε 40 ημέρες στην περίπτωση της ταχύρρυθμης διαδικασίας.
• Σύντμηση της προθεσμίας κατάθεσης της αίτησης ακύρωσης στο διοικητικό εφετείο σε 30 ημέρες από 60 που είναι σήμερα.
Στο μεταξύ, στη Χίο αναβλήθηκε για τον Μάρτιο η εξέταση των ασφαλιστικών μέτρων που έχει καταθέσει κάτοικος της περιοχής όπου βρίσκεται το hotspot του νησιού.