Μια φορά και έναν καιρό, πριν από πολλά χρόνια, δώρισαν σε έναν βασιλιά δύο πανέμορφους και πολύχρωμους παπαγάλους. Ο βασιλιάς ενθουσιάστηκε με τους παπαγάλους και έφτιαξε ένα τεράστιο κλειστό κήπο-κλουβί με δέντρα και ρυάκια για να ζουν οι παπαγάλοι και να μη νιώθουν φυλακισμένοι.
Πράγματι, ο ένας παπαγάλος πέταγε από δέντρο σε δέντρο, κελαηδούσε και γενικά φαινόταν να απολαμβάνει τη ζωή του. Προς μεγάλη απογοήτευση του βασιλιά, ο άλλος παπαγάλος καθόταν ακίνητος όλη τη μέρα στο ίδιο κλαδί ενός δέντρου και φαινόταν πολύ δυστυχισμένος.
Στενοχωρημένος ο βασιλιάς κάλεσε του συμβούλους του, τους επιστήμονες του βασιλείου του, αλλά και σοφούς από γειτονικές χώρες, προκειμένου να «θεραπεύσουν» τον δεύτερο παπαγάλο. Μάταια όμως. Οσες προσπάθειες και αν έγιναν ο παπαγάλος δεν το κουνούσε από το κλαδί του. Απογοητευμένος ο βασιλιάς κάλεσε όλους του υπηκόους του να βοηθήσουν ώστε ο παπαγάλος να «ζωντανέψει. Πράγματι ένας άσημος γεροντάκος κατάφερε να κάνει τον παπαγάλο να πετάει και να κελαηδάει! Κατενθουσιασμένος ο βασιλιάς κάλεσε τον γεροντάκο στο παλάτι για να τον ρωτήσει για τη θεραπεία του παπαγάλου. Τότε ο γεροντάκος του απάντησε: «Βασιλιά μου, ήταν πολύ εύκολο. Απλά έκοψα το κλαδί στο οποίο καθόταν ο παπαγάλος και αμέσως άρχισε να πετά και να κελαηδά»!
Το δίδαγμα από αυτή τη χαριτωμένη ιστορία (παραβολή) είναι επίσης πολύ απλό: Για πολλά προβλήματα πιθανότατα δεν χρειαζόμαστε πολύπλοκες και επιστημονικοφανείς λύσεις. Αρκεί να «κόψουμε» παλιές συνήθειες που μας κρατούν ακίνητους και δεμένους με αναχρονιστικές πρακτικές!
Ισως η πλέον χαρακτηριστική εφαρμογή από την παραπάνω ιστορία είναι η απόφαση της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων, την εποχή που επικεφαλής ήταν ο Χάρης Θεοχάρης, να καταργήσει τις χειρόγραφες δηλώσεις εισοδήματος και να επιβάλει την υποχρεωτική ηλεκτρονική υποβολή των δηλώσεων. Είναι δύσκολο να φανταστείτε από πόσα «κύματα» και συσκέψεις πέρασε αυτή η απόφαση τα προηγούμενα χρόνια. Οταν κάποιος τολμούσε να εισηγηθεί την ηλεκτρονική υποβολή άρχιζε ο συντονισμένος χορός των αντιρρήσεων, με κύριο επιχείρημα ότι «οι ηλικιωμένοι δεν μπορούν να χειρίζονται ηλεκτρονικούς υπολογιστές και άρα το μέτρο δεν μπορεί να εφαρμοστεί»! Η κλασική απάντησή μου στις αντιρρήσεις αυτές ήταν πάντα η ακόλουθη: «Εχετε απόλυτο δίκαιο, σε όλες τις χώρες που εφαρμόζεται το μέτρο, μόλις κάποιος περάσει τα 65 χρόνια τον εκτελούν, γι’ αυτό δεν υπάρχουν ηλικιωμένοι που να έχουν πρόβλημα με τους υπολογιστές και την ηλεκτρονική υποβολή των δηλώσεων». Μια απόφαση ήταν και όπως έχουμε διαπιστώσει δεν υπήρξε απολύτως κανένα πρόβλημα. Οι ηλικιωμένοι έχουν παιδιά και εγγόνια που τους βοηθάνε να υποβάλουν τη φορολογική τους δήλωση και στην περίπτωση που δεν έχουν κανένα, πάνε σε λογιστικά γραφεία για να τους βοηθήσουν.
Η ίδια ακριβώς ιστορία έγινε με την αποϋλοποίηση των τελών κυκλοφορίας. Στις 15 Μαΐου 2011 με γραπτό σημείωμά μου στον υπουργό Οικονομικών, πρότεινα την ουσιαστική κατάργηση των σημάτων και την πληρωμή των τελών μόνο μέσω τραπεζών τόσο για την περίοδο διάθεσης των σημάτων, όσο και για όλο τον χρόνο. Ουσιαστικά την πλήρη απεμπλοκή των εφοριών από την είσπραξη των τελών κυκλοφορίας. Μάταια προσπαθούσε ο τότε επικεφαλής της Γενικής Γραμματείας Πληροφορικών Συστημάτων, καλός φίλος Διομήδης Σπινέλης, να στηρίξει την πρόταση και να πείσει υπουργούς και υπηρεσιακούς ότι το κόστος της διαχείρισης των σημάτων ήταν τεράστιο και επιπλέον οι εφορίες έχαναν απίστευτες ώρες στη διαχείριση των σημάτων. Θυμάμαι σε μια σύσκεψη στο υπουργείο Οικονομικών όταν παρουσίασε την εισήγησή του, μόνο ένας εφοριακός υποστήριξε τη θέση αυτή, ενώ οι υπόλοιποι δεκαεννέα συμμετέχοντες ήταν κάθετα αρνητικοί. Και όμως αργότερα (πάλι στη θητεία του Χάρη Θεοχάρη) έγινε η αποϋλοποίηση χωρίς κανένα πρόβλημα και γλίτωσε το Δημόσιο από περιττά έξοδα πολλών δεκάδων εκατομμυρίων. Η ιστορία με τα σήματα των τελών κυκλοφορίας περιγράφεται αναλυτικά σε άρθρο μου στην ΚτΚ στις 2 Σεπτεμβρίου 2012 με τίτλο: «Σήματα Τελών Κυκλοφορίας In Memoriam» (http://www.kathimerini.gr/467112/article/oikonomia/ellhnikh-oikonomia/shmata-telwn-kykloforias–in-memoriam).
Δύο πολύ χαρακτηριστικές ιστορίες που δεν χρειάστηκαν πολύπλοκα συστήματα και πολύχρονες υλοποιήσεις, αλλά εξοικονόμησαν χρόνο και χρήμα και απλοποίησαν τις διαδικασίες. Απλές αποφάσεις με τεράστιες θετικές συνέπειες. Στο πλαίσιο αυτό θέλω να επαναφέρω μια παλαιότερη απλή πρότασή μου. Την έχω παρουσιάσει σε τούτη τη στήλη στις 29 Σεπτεμβρίου 2013, με τίτλο «Η αποϋλοποίηση των πληρωμών» (http:// www.kathimerini.gr/499870/article/oikonomia/ellhnikh-oikonomia/h-apoulopoihsh-twn-plhrwmwn). Τότε ανακοινώθηκε ότι οι εφορίες δεν θα δέχονται καθόλου μετρητά και ότι όλες οι πληρωμές πρέπει να γίνονται με τραπεζική επιταγή ή πιστωτικές/χρεωστικές κάρτες. Η δική μου πρόταση ήταν πιο ριζοσπαστική. Να καταργηθούν παντελώς τα ταμεία στις εφορίες και όλες οι πληρωμές να γίνονται μέσω των τραπεζών. Δυστυχώς, όπως σε όλα τα θέματα και στην περίπτωση αυτή κάνουμε «μισές δουλειές», γιατί φοβόμαστε να κόψουμε το κλαδί που μας κρατά καθηλωμένους. Σήμερα οι εφορίες δέχονται ακόμα μετρητά μέχρι 100 ευρώ, ενώ όλες οι υπόλοιπες πληρωμές πρέπει να γίνονται με επιταγή ή κάρτες.
Δηλαδή, για άλλη μια φορά έγινε αυτό που λέμε λαϊκά «μια τρύπα στο νερό»! Ούτε τα μετρητά καταργήθηκαν, αλλά ούτε και τα ταμεία στις εφορίες. Μηδέν εις το πηλίκο! Κανένα απολύτως όφελος και καμία διευκόλυνση. Σήμερα υπάρχουν 141 εφορίες και περίπου 4.000 υποκαταστήματα τραπεζών. Ποια είναι πιο προσιτά στον πολίτη; Η απάντηση αυτονόητη. Αλλά και η διαδρομή του χρήματος συνηγορεί για την πλήρη κατάργηση των ταμείων στις εφορίες. Αφού για ποσά μεγαλύτερα των 100 ευρώ πρέπει κάποιος να εκδώσει επιταγή, γιατί να μην πληρώνει ταυτόχρονα το ποσό στην τράπεζα, ώστε να γλιτώσει την έκδοση της επιταγής και τη μετάβαση στην εφορία; Γιατί έτσι συνηθίσαμε. Δεν σκεφτόμαστε ποτέ τον πολίτη, αλλά ούτε και τις δυνατότητες της ψηφιακής εποχής.
Τα πλεονεκτήματα από την κατάργηση των ταμείων στις εφορίες είναι συντριπτικά. Εξοικονόμηση προσωπικού. Οι ταμίες μπορούν να κάνουν ελέγχους αντί να μετράνε χρήματα. Δεν χρειάζονται χρηματοκιβώτια, ούτε μηχανές ελέγχου γνησιότητας και καταμέτρησης, αλλά και η πολυέξοδη ασφαλής μεταφορά χρημάτων λόγω της κατάργησης των μετρητών. Τα πλεονεκτήματα είναι τόσα πολλά που είναι πολύ δύσκολο να τα απαριθμήσω στον περιορισμένο χώρο που απομένει. Εξάλλου τα περιγράφω με λεπτομέρεια στο άρθρο που προανέφερα.
Στο ίδιο άρθρο είχα προχωρήσει την πρότασή μου σε ένα πιο ριζοσπαστικό βήμα. Η κατάργηση των μετρητών και των ταμείων μπορεί να επεκταθεί και σε όλους τους δήμους της χώρας για ακριβώς τους ίδιους λόγους με πολλαπλάσια οφέλη. Υπάρχουν 325 Καλλικρατικοί Δήμοι που διαθέτουν ταμεία για να εξυπηρετούν τους δημότες στην πληρωμή των διαφόρων υπηρεσιών. Δεν είναι πιο πρακτικό και οικονομικό για τους δήμους και τους δημότες όλες οι πληρωμές να γίνονται μέσω των τραπεζών; Ειδικότερα σε ορισμένους δήμους όπου η πληρωμή για τα πρόστιμα για παράνομη στάθμευση γίνεται μόνο στα ταμεία του δήμου, η ταλαιπωρία των πολιτών είναι ακόμα μεγαλύτερη.
Μπορεί να σας φαίνεται ουτοπική αυτή η προοπτική, αλλά δεν είναι. Το καλύτερο παράδειγμα μιας κολοσσιαίας επιχείρησης, η οποία κάνει τζίρο δισεκατομμύρια δολάρια, αλλά δεν διαθέτει κανένα ταμείο για να εισπράττει τις πληρωμές, είναι η γνωστή σε όλους μας Amazon, στην οποία μπορείς να παραγγείλεις οτιδήποτε και να το πληρώσεις ηλεκτρονικά χωρίς να μεσολαβήσουν καθόλου μετρητά χρήματα. Η Amazon ουσιαστικά έχει εκχωρήσει (outsource) το κομμάτι των πληρωμών στις διεθνείς οργανώσεις (Visa, MasterCard, Amex, Paypal κ.α.) που ειδικεύονται στις πληρωμές. Δεν άνοιξε καταστήματα σε όλο τον κόσμο για να δέχονται τις πληρωμές!
Ταμεία απαιτούνται μόνο σε καταστήματα όπου πωλούν υλικά αγαθά και οι πληρωμές γίνονται με μετρητά και κάρτες. Οσοι όμως πουλάνε υπηρεσίες όπου όλες οι πληρωμές μπορούν να γίνουν ηλεκτρονικά από το σπίτι ή μέσω των τραπεζών, γιατί να χρειάζονται ταμεία; Γιατί έτσι συνηθίσαμε, μέχρι να βρεθεί ένας γεροντάκος για να κόψει το κλαδί της συνήθειάς μας και να απελευθερωθούμε από τις πρακτικές του παρελθόντος.
* Ο κ. Ανδρέας Δρυμιώτης είναι σύμβουλος επιχειρήσεων.