Δεν χρειάζεται να φτάσουμε στο εγγύς μέλλον του τέλους του μνημονίου ή στο εκλογικό έτος 2019 για να «ξανακυλήσουμε στις παλιές μας συνήθειες», όπως ευθαρσώς υπογράμμισε ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Γιώργος Χουλιαράκης σε ομιλία του. Η «επιστροφή», δυστυχώς, είναι διαρκής. «Δεν είναι μικρός ο κίνδυνος ενός νέου δημοσιονομικού παραστρατήματος», είπε, εκφράζοντος τον φόβο κάθε εχέφρονος πολίτη. Επισήμανε, επίσης, ότι τα μνημόνια δεν έφεραν την καταστροφή, καθώς τα προγράμματα ήταν απαραίτητα για την οικονομική διάσωση της χώρας. Και κατέληξε ότι, σε αντίθετη περίπτωση, η δημοσιονομική προσαρμογή θα ήταν πιο βίαιη, η χρεοκοπία σίγουρη και η έξοδος από το ευρώ βέβαιη.
Ο κ. Χουλιαράκης συνόψισε τα, εξαρχής, αυτονόητα. Η δήλωση όμως αυτή έχει τη σημασία της, εφόσον προέρχεται από στέλεχος της «αντιμνημονιακής» (ενέχει και σαρκασμό, πλέον, ο χαρακτηρισμός) κυβέρνησης. Εστω κι αν η δήλωση θεωρείται κυνική ή χλευάζεται ως τραγικά ετεροχρονισμένη.
Οι «παλιές συνήθειες» δεν απομακρύνθηκαν· συντηρούνται σε αρίστη κατάσταση, έτοιμες ανά πάσα στιγμή να επανεμφανιστούν. Το «παραστράτημα» δεν είναι ατύχημα. Είναι νοοτροπία, αντίληψη, πεποίθηση ριζωμένη στην πολιτική παράδοση αλλά και στην κοινωνία, που δύσκολα μετακινείται. Η εκάστοτε πολιτική εξουσία προσπαθεί να κάνει ένα μικρό βήμα προόδου, αλλά η φυσική τάση είναι να επιστρέψει στη μήτρα του αναχρονισμού για να τροφοδοτήσει την επανεκλογή της. Με τον ίδιο τρόπο λειτούργησε η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ – και μάλιστα πάνω στα ερείπια της χώρας.
Αυτή την εβδομάδα βρισκόμαστε σε ένα ενδιαφέρον σταυροδρόμι. Με αφορμή το αυριανό συλλαλητήριο στη Θεσσαλονίκη «για τη Μακεδονία», θα αναμετρηθούν, άλλη μία φορά, οι δυνάμεις της οπισθοδρόμησης με τις πιο ψύχραιμες και συνετές. Μόνο που σε αυτήν την περίπτωση ο ίδιος ο Αρχιεπίσκοπος έχει πάρει θέση: «Αυτή την ώρα δεν χρειάζονται συλλαλητήρια και φωνές, αλλά εθνική συναίνεση, συνεννόηση και ομοψυχία». Θα μετρήσει και πόσο η προτροπή του κ. Ιερωνύμου, ώστε να αναδιπλωθούν οι πάσης φύσεως εθνικισμοί;
Σταυροδρόμι μπορεί να θεωρηθεί και η αποδοχή του κ. Χουλιαράκη. Οποιες και όσες πολιτικές και άλλες σκοπιμότητες κι αν υπαγορεύουν έναν δημόσιο λόγο γειωμένο στην πραγματικότητα, οφείλουμε να τον αναδείξουμε. Είναι τόσο στενή η πολιορκία του ανορθολογισμού, του φτηνού πολιτικαντισμού, της συναισθηματικής προβοκάτσιας, του εθνικο-ορθόδοξου πουριτανισμού, που αναπνέουμε με παρενθέσεις λογικής. Τα ίδια πρόσωπα που συστηματικά οικοδομούν τον ανορθολογισμό, έρχεται κάποια στιγμή που τον μάχονται. Κατάρα, θεραπεία ή, απλώς, αδιέξοδο;