«Η καλλιέργητη νεολαία, η κρίση της εκπαίδευσης, ο ανερχόμενος αναλφαβητισμός, η αδυναμία μετάδοσης της γνώσης; Ο,τι καλύτερο για τα δόγματα χωρίς ιερατείο που δεν απαιτούν ειδικευμένη καλλιέργεια –όπως το σουνιτικό Ισλάμ– και που φτάνουν να διακηρύσσουν τη θεία άγνοια, που τη χρησιμοποιούν ως εφαλτήριο». Απόσπασμα από το τελευταίο δοκίμιο του Ρεζίς Ντεμπρέ με τίτλο «Le nouveau pouvoir» (Η νέα εξουσία), που υποθέτω δεν θα αργήσει να κυκλοφορήσει και στη γλώσσα μας. Η αλήθεια είναι ότι δεν έχω διαβάσει πιο κυριολεκτική απάντηση στην ερώτηση: «Γιατί ένα παιδί που γεννήθηκε στη Γαλλία, μεγάλωσε στη Γαλλία και πήγε στο γαλλικό σχολείο καταλήγει να γίνει πολεμιστής του Ισλαμικού Κράτους ή βομβιστής αυτοκτονίας;». Η απάντηση περί κοινωνικού αποκλεισμού είναι αρκούντως σχηματική. Και Γαλλάκια ζουν αποκλεισμένα και Εβραιόπουλα, πλην όμως δεν γίνονται τρομοκράτες. Η δύναμη της ισλαμικής προπαγάνδας ενισχύεται από την ήττα του εκπαιδευτικού συστήματος, το οποίο όχι μόνο δεν δημιουργεί πολίτες με διανοητικές απαιτήσεις, αλλά κολακεύει την άγνοια. Ο μαθητής δεν έχει την αίσθηση ότι κοπιάζει για να εξοπλισθεί ως πολίτης. Πηγαίνει στο σχολείο σαν να εκτίει κάποια ποινή και ό,τι τον απομακρύνει από αυτό το εισπράττει ως λύτρωση.
Εις τα καθ’ ημάς τα πράγματα είναι όντως διαφορετικά. Το φύρδην μίγδην της ελληνικής κοινωνίας δεν έχει ακόμη δοκιμασθεί, για τον απλούστατο λόγο ότι οι περισσότεροι μουσουλμανικοί πληθυσμοί είτε παραμένουν ανένταχτοι, είτε η άφιξή τους είναι πρόσφατη, είτε αισθάνονται περαστικοί. Εχουμε όμως τη «θεία άγνοια» εγχώριας παραγωγής. Ενα μεγάλο μέρος της νεολαίας που στρέφει την πλάτη του στην εκπαίδευση, όχι διεκδικώντας μια γνώση που θεωρεί ότι το σχολείο δεν του παρέχει, αλλά επειδή έχει μάθει να περιφρονεί την ίδια την έννοια της εκπαίδευσης. Οταν, για παράδειγμα, στην τάξη η ελληνική γλώσσα διδάσκεται με την ίδια αμέλεια που κακοποιείται στην καθημερινότητα, ο έφηβος δικαιούται να σκεφτεί ότι ο λοστός ή το μολότοφ είναι αποτελεσματικότερα ως μέσα έκφρασης.
Αποδίδουμε την ανομία στην πολιτική αδράνεια, ή τη συνενοχή και τη συστηματική δράση των κουκουλοφόρων στην αδιαφορία της αστυνομίας. Και ξεχνάμε ότι η παραγωγή τους γίνεται στις σχολικές τάξεις, εκεί όπου ο έφηβος μαθαίνει να περιφρονεί την προσπάθεια για την κατάκτηση της γνώσης και τη σκέψη. Και όπως ο σουνίτης διδάσκει τη «θεία άγνοια» που βοηθάει την πίστη, έτσι και ο κουκουλοφόρος αρκείται σε ένα-δύο στερεότυπα περί καπιταλισμού και συστήματος. Αυτά για όσους πιστεύουν ότι φτάνει μια πολιτική αλλαγή για να ανακοπεί η διάχυση της ανομίας.