KEN FOLLETT
Ενας στύλος φωτιάς
μτφρ.: Ρηγούλα Γεωργιάδου
εκδ. Bell, σελ. 1.032
«A penny for the Guy». Μια πένα για τον Γκάι. Με αυτή τη φράση πιτσιρικάδες Αγγλοι ζητιανεύουν για μερικά ψιλά έξω από σταθμούς του μετρό και των λεωφορείων παραμονές της 5ης Νοεμβρίου, της Γιορτής των Πυροτεχνημάτων, στην Αγγλία. Στις 5 Νοεμβρίου του 1605, ένας καθολικός ονόματι Γκάι Φοκς συνελήφθη κοντά στη Βουλή των Λόρδων γεμάτος εκρηκτικά. Ο Φοκς ήταν μέλος της Συνωμοσίας της Πυρίτιδας και φαίνεται πως είχε στόχο να τινάξει στον αέρα το βρετανικό κοινοβούλιο δολοφονώντας τον Βασιλιά Ιάκωβο Α΄, που μόλις είχε ανέλθει στον θρόνο διαδεχόμενος την προτεστάντισσα Ελισάβετ. Το γεγονός ότι ο Βασιλιάς διασώθηκε από την απόπειρα άρχισε να γιορτάζεται κάθε χρόνο τέτοια μέρα στην Αγγλία με πυροτεχνήματα. Οσο για τον Φοκς, δικάστηκε, βασανίστηκε στον Πύργο του Λονδίνου και εκτελέστηκε δημοσίως, μαζί με συνεργούς του.
Η μυθιστορηματική ιστορία του Γκάι Φοκς είναι ένα μόνον από τα επεισόδια που περνούν από το ιστορικό μυθιστόρημα «Ενας στύλος φωτιάς» του Κεν Φόλετ. Ο «Στύλος» είναι το τρίτο μέρος στη λεγόμενη «Τριλογία του Κίνγκσμπριτζ», η οποία ξεκίνησε το μακρινό 1989, με τους «Στυλοβάτες της γης», και συνεχίστηκε το 2007 με το δεύτερο μέρος, το «Κόσμος χωρίς τέλος», συμπυκνώνοντας μια επική αφήγηση με σκηνικό τη μεσαιωνική Αγγλία. Ουσιαστικά αυτός είναι ο συνδετικός κρίκος ανάμεσα στα τρία βιβλία και όχι τόσο οι χαρακτήρες.
Ηταν μια μεγάλη έκπληξη η στροφή του Φόλετ στους μεσαιωνικούς χρόνους, καθώς οι μεγάλες του επιτυχίες σχετίζονταν με τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και με τα πολεμικά, κατασκοπευτικά θρίλερ («Το μάτι της βελόνας» κ.ά.). Ομως έπιασε διάνα ήδη με τους «Στυλοβάτες της γης», που πούλησαν 26 εκατομμύρια αντίτυπα και πέρα από τηλεοπτική σειρά έγιναν και βιντεογκέιμ.
Τώρα, από τον καθαρό Μεσαίωνα, την Αγγλία του σκοτεινού, χαοτικού 12ου αιώνα και εκείνη του 14ου με την επέλαση της πανούκλας, στον «Στύλο», ο Φόλετ ξεκινάει την αφήγηση το 1558 και την εποχή της Βασίλισσας Ελισάβετ. Παρά το μίσος και τους ποταμούς αίματος είναι αναμφισβήτητα μια εποχή αναγέννησης για τη Γηραιά Αλβιώνα, πολύ μακριά από την πολεμική αναρχία του 12ου αιώνα και την επιδημία της πανώλης τον 14ο. Ο παρών, ογκωδέστατος τόμος (ξεπερνάει τις χίλιες σελίδες) δεν περιορίζεται στην επινοημένη περιοχή του Κίνγκσμπριτζ αλλά «τραβάει» βόρεια, προς τη Σκωτία και μετά επεκτείνεται στη Γηραιά Ηπειρο: Γαλλία, Ισπανία, Ολλανδία.
Θρησκευτική μισαλλοδοξία
Η έμφαση του συγγραφέα, μέσα από τη σχέση δύο οικογενειών προτεσταντών και καθολικών, και την ερωτική σχέση ανάμεσα σε δύο μέλη της, βρίσκεται στη ζοφερή ατμόσφαιρα θρησκευτικής μισαλλοδοξίας της περιόδου.
Καλύπτοντας ένα χρονικό πλαίσιο μισού περίπου αιώνα, το βιβλίο έχει ως άξονα συγκεκριμένα, κομβικά, ιστορικά συμβάντα: την αιματοβαμμένη Νύχτα του Αγίου Βαρθολομαίου (όταν στο Παρίσι του 1572 οι καθολικοί κατέσφαξαν τους προτεστάντες), τον πολυθρύλητο αποκεφαλισμό της Μαρίας Στιούαρτ το 1587, την απρόσμενη ήττα της Ισπανικής Αρμάδας από τους Αγγλους με επικεφαλής τον σερ Φράνσις Ντρέικ το 1588 και, όπως είπαμε και στην αρχή, την αποτυχημένη απόπειρα του Γκάι Φοκς το 1605.
Τεράστιο πραγματολογικό και ιστορικό υλικό, με βαρυτική δύναμη που μπορεί να κονιορτοποιήσει οποιονδήποτε, όμως ο Φόλετ είναι ένας μετρ του είδους. Ο τρόπος που εντάσσει το δράμα των χαρακτήρων του με το ευρύτερο δράμα της εποχής που τον απασχολεί, συνιστά συγγραφικό επίτευγμα.
Οπως και το ότι, μολονότι έγραψε καθαρόαιμο μυθιστόρημα, η εποχή φωτίζεται μέσα από το νηφάλιο πνεύμα ενός φιλίστορος αφηγητή.