Θα μπορούσε να τιτλοφορείται «Εξι κυρίες για όλες τις υπόλοιπες», αλλά ο τίτλος που τελικά έχει η έκθεση είναι εξόχως σαρκαστικός: «I used to be funny but now I am dead». Οι έξι εικαστικοί που συμμετέχουν στην έκθεση, στην γκαλερί CAN της Χριστίνας Ανδρουλιδάκη, είναι ένα μικρό αλλά πυκνό πανόραμα της ελληνικής εικαστικής σκηνής που ασχολήθηκε με τα «γυναικεία θέματα», ήδη από τη δεκαετία του ’70.
Οι Alix Marie (γενν. 1989), Σίλεια Δασκοπούλου (1936-2006), Ειρήνη Καραγιαννοπούλου (γενν. 1973), Λήδα Παπακωνσταντίνου (γενν. 1945), Χρύσα Ρωμανού (1931-2006) και Νάνα Σαχίνη (γενν. 1975) επιτίθενται στη διαχρονικά στερεότυπη εικόνα της γυναίκας, όπως εκείνη διαμορφώνεται κυρίως από τους άνδρες. Τα έργα, όμως, αυτής της έκθεσης κάνουν και κάτι ακόμη, σε μια πιο προσεκτική ανάγνωσή τους: τα βάζουν και με την εικόνα της γυναίκας όπως εκείνη αποκρυσταλλωνόταν από τη φεμινιστική σκέψη.
Σαρκαστικές, με μια ελαφριά αλλά αυστηρά δομημένη διάθεση, οι έξι κυρίες, διαφορετικών γενεών, με διαφορετικές ευτυχείς ή τραυματικές εμπειρίες στο χρονικό τους συγκείμενο, δημιουργούν καθρέφτες και καθρεφτίζονται οι ίδιες, ως γυναίκες που δεν βολεύονται στις παραδεδομένες ταυτότητες και φύλα.
Οταν η ιστορικός Τέχνης Linda Nochlin δημοσίευσε ένα προβοκατόρικο άρθρο στο θρυλικό περιοδικό ARTnews, το 1971, με το ερώτημα: «Γιατί δεν υπήρξαν άραγε αρκετές μεγάλες γυναίκες καλλιτέχνες;», οι φεμινίστριες «τσίμπησαν» και αναζήτησαν τις σπουδαίες γυναίκες εικαστικούς – αυτός ήταν, εξάλλου, και ο στόχος της Nochlin. «Ακόμη και όσες γνώρισαν μία κάποια καταξίωση την έλαβαν σε μεγάλο βαθμό μετά τον θάνατό τους. Τι αξία έχει, άραγε, μία τέτοιου είδους αναγνώριση; Είναι ακριβώς σαν ένα αστείο που πάγωσε, θα έλεγε κανείς». Ακριβώς πάνω σε αυτό το προκλητικό ερώτημα της αναγνώρισης χτίστηκε και το «I used to be funny but now I am dead». Οχι, ασφαλώς, ώστε να αναγνωριστούν οι έξι εικαστικοί που τη συναπαρτίζουν, αυτό, άλλωστε, δεν προαποφασίζεται, αλλά, πέρα απ’ όλα, προκειμένου να μην ξεχαστούμε και συνεχίσουμε να καταναλώνουμε κλισέ, παραδόσεις και «αιώνιες αλήθειες».
Θα πρέπει να σημειώσουμε, πάντως, ότι αυτή η έκθεση δεν είναι φεμινιστική, με τις αυτόματες συνδηλώσεις που φέρει ο όρος – είναι ένα ξυπνητήρι για να μην πεθάνουν το χιούμορ και ο σαρκασμός εις εαυτούς και αλλήλους. Εξάλλου, το αστείο είναι ένας τρόπος αποδοχής και οικειότητας.
«I used to be funny but now I am dead». Γκαλερί CAN – Χριστίνα Ανδρουλιδάκη. Αναγνωστοπούλου 42, Κολωνάκι. Εως 13/1/2018.