Σήμερα θέλω να ευλογήσω κυριολεκτικά τα γένια μου. Πριν από πέντε χρόνια, στις 2 Δεκεμβρίου 2012, σε τούτη τη στήλη έγραψα ένα άρθρο με τίτλο «Η απάτη και η διαφθορά στον χώρο της υγείας». Στο κείμενο αυτό επισήμανα, με πολύ καυστικό τρόπο, ότι η Ευρώπη διαθέτει μια οργάνωση για την καταπολέμηση της διαφθοράς και της απάτης στην υγεία, στην οποία δυστυχώς η Ελλάδα λάμπει διά της απουσίας της. Αντιγράφω το απόσπασμα για το θέμα αυτό:
«…Τα ενδιαφέροντα αυτά στοιχεία καθώς και τα παραδείγματα τα βρήκα στο site www.ehfcn.org, της οργάνωσης “European Health Fraud and Corruption Network” (EHFCN). Η οργάνωση αυτή είναι η μοναδική στην Ευρώπη που αποσκοπεί στην καταπολέμηση της απάτης και της διαφθοράς στον χώρο της υγείας και δημιουργήθηκε το 2005. Σήμερα το δίκτυο αυτό αποτελείται από 18 μέλη προερχόμενα από 13 ευρωπαϊκές χώρες. Σκοπός του δικτύου είναι να περιορίσει τις απώλειες ώστε τα χρήματα που ξοδεύονται για την υγεία να πηγαίνουν σε αυτούς που προορίζονται και όχι στους επιτήδειους. Η EHFCN παρέχει πληροφορίες, εργαλεία, εκπαίδευση και βοήθεια στην καταπολέμηση της απάτης και της διαφθοράς. Επιπλέον αποτελεί ένα forum για την ανταλλαγή πληροφοριών και ιδεών μεταξύ των μελών της. Τέλος είναι μη κερδοσκοπική οργάνωση με μοναδικά έσοδα τις συνδρομές των μελών της.
Τα μέλη της προέρχονται από τις εξής χώρες: Βέλγιο, Γαλλία, Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ισπανία, Λουξεμβούργο, Νορβηγία, Ολλανδία, Πολωνία, Πορτογαλία, Σλοβενία και Τσεχία. Ναι, σωστά διαβάσατε, η Ελλάδα λάμπει διά της απουσίας της. Εμείς, σαν ο εξυπνότερος λαός του κόσμου δεν έχουμε ανάγκη από κανέναν. Ως συνήθως, τα γνωρίζουμε όλα, ξέρουμε πώς να τα αντιμετωπίσουμε και άσε τους κουτόφραγκους να ασχολούνται με τη θεωρία. Δηλαδή, τι παραπάνω θα κερδίζαμε αν μετείχαμε στο πρόσφατο παγκόσμιο συνέδριό τους (Global Summit 25-26 Οκτωβρίου 2012), όπου μετείχαν και οργανώσεις από τις ΗΠΑ, τον Καναδά και τη Νότιο Αφρική και συζήτησαν τόσο βαρετά θέματα όπως: “Μοντέλα για την πρόβλεψη της απάτης στην Υγεία”, “Ερευνητική δημοσιογραφία και η δύναμη των μέσων”, “Η χρήση της πληροφορίας στην καταπολέμηση της απάτης στην υγεία”, “Η χρήση ανεπτυγμένων αναλυτικών τεχνικών για την πρόληψη της απάτης” και άλλες πολλές παρουσιάσεις, από επαγγελματίες του χώρου με σημαντική εμπειρία στις χώρες τους…»
Το κείμενο αυτό λειτούργησε σαν ξυπνητήρι. Στελέχη του ΕΟΠΥΥ πήραν πρωτοβουλίες και η Ελλάδα έγινε επιτέλους μέλος του EHFCN. Μάλιστα στο ετήσιο Διεθνές Συνέδριο του 2014, που έγινε στην Ελλάδα στις 6-7 Νοεμβρίου, ο ΕΟΠΥΥ με τίμησε για τη συμβολή μου στην προσπάθεια αυτή. Ολα αυτά είναι πλέον ιστορία. Υπάρχουν όμως ευχάριστες εξελίξεις που αποδεικνύουν ότι με καλή θέληση και προσπάθεια μπορούμε να επιτύχουμε πολλά.
Στο φετινό 12ο Διεθνές Συνέδριο του EHFCN, που πραγματοποιήθηκε στις 5-6 Οκτωβρίου 2017 στο Παρίσι, η Ελλάδα (μέσω ΕΟΠΥΥ) διακρίθηκε καταλαμβάνοντας τη δεύτερη θέση, με την πρωτότυπη μελέτη που παρουσίασε με τίτλο «Κατηγοριοποίηση, ηλεκτρονική συνταγογράφηση και στατιστική ανάλυση των συνταγών για τα “Σκευάσματα Ειδικής Διατροφής για Ιατρικούς Σκοπούς-ΣΕΔ” (Food for Special Medical Purposes – FSMP), ώστε να περιοριστεί η υπερσυνταγογράφηση και η σπατάλη πόρων». Αξίζει να σημειωθεί ότι η εργασία αυτή συγκέντρωσε 25 βαθμούς, υπολειπόμενη μόλις 2 βαθμούς από τη βελγική μελέτη που ανακηρύχθηκε πρώτη.
Δεν πρόκειται να σας κουράσω με λεπτομέρειες σχετικά με την εργασία. Θα σας δώσω όμως μερικά στοιχεία για να αντιληφθείτε ότι μετά τον περιορισμό της σπατάλης στη συνταγογράφηση φαρμάκων που επιτεύχθηκε με την ηλεκτρονική συνταγογράφηση, «εφευρέθηκαν» άλλες τεχνικές για τη συνέχιση της διασπάθισης του δημοσίου χρήματος. Η δαπάνη του ΕΟΠΥΥ για ΣΕΔ στα έτη 2012 και 2013 ήταν περίπου 15 εκατομμύρια ευρώ ανά έτος. Ξαφνικά το 2014 η δαπάνη αυξήθηκε στα 25 εκατ. ευρώ, το 2015 ανέβηκε στα 28 εκατ. ευρώ και το 2016 εκτοξεύθηκε στα 50 εκατ. ευρώ! Το «καμπανάκι» κτύπησε όταν τον Μάρτιο του 2015, ο ΕΟΠΥΥ διαπίστωσε ότι στην Αλεξανδρούπολη, μια πόλη με 50.000 κατοίκους, συνταγογραφήθηκαν 18.000 σκευάσματα του ιδίου «χυμού» και μάλιστα από τον ίδιο κατασκευαστή.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τα σκευάσματα μέχρι πρόσφατα (Οκτώβριος 2017) δεν είχαν περιορισμούς στην τιμή τους και κατά συνέπεια το περιθώριο κέρδους ήταν ιδιαίτερα υψηλό. Με τη βοήθεια της πληροφορικής τα στελέχη του ΕΟΠΥΥ διαμόρφωσαν τους κατάλληλους αλγορίθμους και εντόπισαν του πρωταγωνιστές στην καινούργια λαμογιά στον χώρο της υγείας. Εμπλέκονται γιατροί, προμηθευτές, βιομηχανίες και γενικά όλοι οι παράγοντες της αλυσίδας αυτής. Τα κυριότερα ευρήματα που αναφέρθηκαν στην εργασία είναι τα ακόλουθα:
• Συνταγογράφηση ΣΕΔ σε υγιείς ή απλά ηλικιωμένους ασφαλισμένους.
• Συνταγογράφηση ΣΕΔ χωρίς καμία επαφή μεταξύ γιατρού και αρρώστου.
• Διάγνωση διαφορετική από την πάθηση του ασθενούς.
• Τρίτοι (προμηθευτές-εταιρείες) μετέχουν ενεργά στις διαδικασίες συνταγογράφησης – παρακολούθησης (auditing) – αποζημίωσης.
• Εκτεταμένη διάρκεια χορήγησης των ΣΕΔ χωρίς ιατρική ανάγκη.
• Εξάντληση του μηνιαίου ορίου συνταγογράφησης (38 μονάδες χυμού των 200 ml) χωρίς ιατρική ανάγκη και πολλές φορές χωρίς την παράδοση των ΣΕΔ στον ασθενή.
• Αλλαγή του σκευάσματος με κάποιο άλλο του ιδίου προμηθευτή.
Οπως είναι ευνόητο μετά τη διερεύνηση και την παραπομπή των υπαιτίων στη δικαιοσύνη («ζήσε Μάη να φας τριφύλλι»), ο ΕΟΠΥΥ προχώρησε σε ορισμένα μέτρα για τον περιορισμό της σπατάλης και της απάτης:
• Μείωση των τιμών των ΣΕΔ σύμφωνα με την κατηγοριοποίηση και τις σχετικές τιμές της Ε.Ε. (Ιούνιος 2017).
• Ανώτατο Οριο τριών μηνών στη χορήγηση των ΚΕΔ στις περιπτώσεις δυσαπορρόφησης (Malabsorption) (Σεπτέμβριος 2017).
• Ηλεκτρονικό Αρχείο όλων των ΣΕΔ με την υποχρέωση να συμβαδίζουν με τις τρεις χαμηλότερες τιμές στην Ε.Ε. (Οκτώβριος 2017).
Ας δούμε όμως και μια άλλη περίπτωση όπου η Πληροφορική βοήθησε τον ΕΟΠΥΥ να αποκαλύψει μια άλλη απάτη στη συνταγογράφηση. Βλέπετε, εμείς οι Ελληνες είμαστε ιδιαίτερα εφευρετικοί στο να ανακαλύπτουμε τρόπους καταδολίευσης των συστημάτων, ιδιαίτερα όταν ξέρουμε ότι η ποινή (αν και όποτε επιβληθεί) είναι ιδιαίτερα μικρή, ώστε αντί να καταστέλλει την παραβατικότητα, την ενισχύει.
Παρόμοια κατάσταση αποκαλύφθηκε, με τη βοήθεια της Πληροφορικής, στην απάτη με τα Επιθέματα Κατακλίσεως (ΕΚ). Προκειμένου να περιορίσει την υπερβολική συνταγογράφηση στα ΕΚ, ο ΕΟΠΠΥ υποχρέωσε τους γιατρούς να συνοδεύουν τη συνταγή με φωτογραφία του ασθενούς, ώστε να πιστοποιείται η ανάγκη για τα ΕΚ.
Τούτο κρίθηκε απαραίτητο γιατί η δαπάνη του ΕΟΠΥΥ για τα ΕΚ είχε πάρει τον ανήφορο. Το 2012 η δαπάνη ήταν 30 εκατ. ευρώ, το 2013 έγινε 35,3 εκατ. ευρώ, το 2014 ανέβηκε στα 55,3 εκατ. ευρώ και το 2015 μέχρι τον Οκτώβριο ήταν 53,4 εκατ. ευρώ.
Και στην περίπτωση αυτή ο ΕΟΠΥΥ με τη βοήθεια της Πληροφορικής ανέλυσε ψηφιακά τις φωτογραφίες των τραυμάτων και διαπίστωσε ότι πάρα πολλές φωτογραφίες ήταν απολύτως ίδιες μεταξύ τους! Περισσότεροι από 1.000 γιατροί σε όλη την Ελλάδα χρησιμοποίησαν ίδιες φωτογραφίες ασθενών για πλαστές συνταγές ΕΚ. Η Αττική κρατά τα σκήπτρα με 447 γιατρούς και ακολουθεί η Θεσσαλονίκη με 126 γιατρούς. Μετά τους ελέγχους και τις διαπιστώσεις φαίνεται ότι πέρασε ο Ιησούς Χριστός από την Ελλάδα και ξαφνικά θεραπεύτηκαν οι περισσότεροι κατάκοιτοι ασθενείς. Μόνο έτσι μπορεί να εξηγηθεί η ραγδαία πτώση στην αποζημίωση που καταβάλλει ο ΕΟΠΥΥ για τα ΕΚ. Ενώ η μηνιαία δαπάνη για το 2015 ήταν περίπου 6,5 εκατ. ευρώ, μετά την εφαρμογή των μηχανογραφικών ελέγχων των φωτογραφιών τον Ιούλιο του 2015, η δαπάνη περιορίστηκε μόλις στο 1,7 εκατ. ευρώ για τον Νοέμβριο 2015. Απίστευτο και όμως αληθινό, αποδεικνύοντας για άλλη μια φορά ότι μόνο με την Πληροφορική μπορεί να μπει τάξη σε αυτή τη Χώρα, η οποία εδώ και πολλά χρόνια κυριαρχείται από το προσωπικό συμφέρον εις βάρος του δημοσίου, δηλαδή όλων εμάς.
Κλείνοντας, αισθάνομαι πραγματικά ικανοποίηση γιατί με την αρθρογραφία μου έβαλα ένα μικρό λιθαράκι προς τη σωστή κατεύθυνση.
* Ο κ. Ανδρέας Δρυμιώτης είναι σύμβουλος επιχειρήσεων.