Στην επιστολή του, χθες, προς τον Ισπανό πρωθυπουργό Ραχόι, ο επικεφαλής της αυτόνομης κυβέρνησης της Καταλωνίας Κάρλες Πουτζντεμόν υπενθύμισε ότι οι εκκλήσεις του για συνάντηση και διάλογο δεν έχουν εισακουστεί από την ισπανική κυβέρνηση. Καθώς η Βαρκελώνη και η Μαδρίτη εισέρχονται σε έναν φαύλο κύκλο κλιμάκωσης, η έννοια της λύσης με διαπραγμάτευση φαίνεται να εξαφανίζεται από το τραπέζι.
Χθες, ο πρωθυπουργός του Βελγίου επανέλαβε το αίτημα για εκτόνωση των εντάσεων στην Καταλωνία μέσω διαπραγματεύσεων, αίτημα που όμως δεν συμμερίζονται οι μεγάλες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις. Στο Παρίσι και στο Βερολίνο οι θέσεις κυμαίνονται από την ξεκάθαρη εχθρότητα του προέδρου Εμανουέλ Μακρόν προς την καταλανική υπόθεση (ενισχύεται από το γεγονός ότι υπάρχουν μικρές κοινότητες Καταλανών και στη νότια Γαλλία) ώς τη γενικόλογη ευχή που εξέφρασε χθες η καγκελάριος Μέρκελ εισερχόμενη στη συνεδρίαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου «να βρεθεί μια λύση στη βάση του ισπανικού συντάγματος». Η άρνηση της Μέρκελ να μεσολαβήσει ή να υποστηρίξει κάποια διαμεσολάβηση έχει δώσει τον τόνο στο σύνολο των ευρωπαϊκών αντιδράσεων, που χαρακτηρίζουν το καταλανικό ζήτημα εσωτερική ισπανική υπόθεση.
Παρότι η σοβαρότατη πρόκληση για τη συνοχή ενός μεγάλου κράτους- μέλους δεν περιλαμβανόταν στην ατζέντα της χθεσινής Συνόδου Κορυφής, ήταν σίγουρο ότι επρόκειτο να απασχολήσει τους ηγέτες. Ο Ισπανός πρωθυπουργός Ραχόι επρόκειτο να απορρίψει τις όποιες νύξεις περί διαλόγου, με το επιχείρημα ότι δεν μπορεί να υπάρξει καμία συζήτηση με όσους έχουν παραβιάσει τη συνταγματική τάξη.
Εδώ βρίσκεται η ουσία του ζητήματος. Ο Ραχόι είχε απορρίψει τον διάλογο με τους Καταλανούς πολύ πριν αυτοί κάνουν το βήμα προς την άβυσσο. Οι δραματικές εξελίξεις των τελευταίων εβδομάδων, με το καταλανικό δημοψήφισμα που κρίθηκε παράνομο από την ισπανική δικαιοσύνη και τη διακήρυξη της ανεξαρτησίας που διατυπώθηκε αλλά ανεστάλη, είχαν προαναγγελθεί από το 2015. Ο Ισπανός πρωθυπουργός είχε κάθε ευκαιρία να εκτονώσει την αυτονομιστική βόμβα πριν αυτή εκραγεί, αλλά η πραγματικότητα είναι ότι συνέβαλε στην ενίσχυσή της.
Οταν το 2006 ρυθμίστηκε το καθεστώς της καταλανικής αυτονομίας (Estatut) με τρόπο αμοιβαία αποδεκτό από την καταλανική και την ισπανική Βουλή, ο Ραχόι πρωτοστάτησε από τα έδρανα της αντιπολίτευσης στη συλλογή υπογραφών για τη δικαστική προσφυγή που τελικά το ακύρωσε. Το αποτέλεσμα ήταν να ενισχυθεί δραματικά η υποστήριξη του περιθωριακού ώς τότε αυτονομιστικού κινήματος. Από το 2011, που κατέχει την πρωθυπουργία ο Ραχόι, επιβλέπει από μακριά την αυξανόμενη αποξένωση της Καταλωνίας από τη Μαδρίτη.
Στη μεγάλη πλειονότητα των συγκρούσεων, αργά ή γρήγορα, οι αντιμαχόμενες πλευρές καταλήγουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, εκτός αν η μία πλευρά πιστεύει ότι μπορεί να συντρίψει ολοκληρωτικά την άλλη. Δεν είναι σαφές αν ο Ισπανός πρωθυπουργός έχει αυτή την εντύπωση ή αν επιμένει στη συντήρηση των εντάσεων γιατί το προφίλ του άτεγκτου διώκτη των αυτονομιστών συσπειρώνει την πολιτική του βάση.