Όστιν με Κάφκα και λίγο Προυστ
Έπειτα από τη (μάλλον άσκοπη) συζήτηση περί των ορίων της λογοτεχνίας που προκάλεσαν οι αμφιλεγόμενες βραβεύσεις της Σβετλάνα Αλεξίεβιτς και, κυρίως, του Μπομπ Ντίλαν, η Σουηδική Ακαδημία επέστρεψε φέτος, όπως αναμενόταν, στην κανονικότητα. Το γιατί ο Ισιγκούρο και όχι ο Μουρακάμι ή η Άτγουντ ή ο Ροθ δεν είναι κάτι που πρόκειται να απαντηθεί και έως ένα σημείο είναι απόλυτα λογικό. Σε κάθε περίπτωση, ο Καζούο Ισιγκούρο είναι ένας συγγραφέας που αγαπούν όλοι: οι κριτικοί, οι αναγνώστες, τα κινηματογραφικά στούντιο – ακόμα και οι συνάδελφοί του. Θα λέγαμε ότι η επιλογή του είναι μία από τις πιο αποδεκτές στη σύγχρονη ιστορία του βραβείου. «Ελπίζω ο κόσμος να είναι χαρούμενος τώρα», είπε στο τέλος της σύντομης δήλωσής της η Σάρα Ντάνιους, μόνιμη γραμματέας της Ακαδημίας, λίγα λεπτά μετά την ανακοίνωση του φετινού νικητή. Η Ντάνιους χαρακτήρισε τον νέο νομπελίστα έναν συνδυασμό Τζέιν Όστιν με Κάφκα, αλλά και με μια μικρή δόση Προυστ. Η αναφορά σε τρεις Ευρωπαίους συγγραφείς ίσως δεν ήταν τυχαία. Ο ίδιος ο Ισιγκούρο, που γεννήθηκε στο κατεστραμμένο Ναγκασάκι το 1956 και από πέντε ετών ζει στην Αγγλία, έχει παραδεχτεί ότι εκτός από το όνομα και το παρουσιαστικό του δεν υπάρχουν άλλα στοιχεία που να μαρτυρούν την ιαπωνική του καταγωγή.
Αναμνήσεις ενός μπάτλερ
Το όνομα του Ισιγκούρο παραπέμπει αυτόματα στο μεγάλο του μυθιστόρημα, «Απομεινάρια μιας μέρας» του 1989, που του χάρισε το Booker και τον έκανε γνωστό παγκοσμίως – ανήμερα της βράβευσής του μια νέα έκδοση του βιβλίου κυκλοφόρησε από τις εκδ. Ψυχογιός. Πρόκειται για την πρωτοπρόσωπη αφήγηση του κυρίου Στίβενς, ενός μπάτλερ σε μια μεγαλοπρεπή έπαυλη στη μεταπολεμική Αγγλία: μέσα από τις αναμνήσεις και την υπαρξιακή του βύθιση παρακολουθούμε τη μετάβαση σε έναν νέο κόσμο. Είναι από εκείνα τα πολύ λίγα μυθιστορήματα που έγιναν αμέσως κλασικά, με εκατομμύρια πωλήσεις και μια θέση στο πάνθεον της σύγχρονης ευρωπαϊκής λογοτεχνίας. Ο Τζέιμς Άιβορι παρουσίασε την κινηματογραφική του εκδοχή στην εξαιρετική ομώνυμη ταινία, που ήταν υποψήφια για οκτώ Όσκαρ. Στον ρόλο του κυρίου Στίβενς ήταν ο Άντονι Χόπκινς (ολοζώντανος στο μυαλό μου όταν επί τη ευκαιρία ξαναδιάβαζα το βιβλίο αυτές τις μέρες) και δίπλα του η Έμα Τόμσον.
Διαφορετικό από το προηγούμενο
Πάντως, η Σάρα Ντάνιους, τοποθετούμενη επί του προσωπικού, ξεχώρισε ως αγαπημένο της βιβλίο του Ισιγκούρο το πιο πρόσφατο, τον «Θαμμένο γίγαντα» (εκδ. Ψυχογιός), αποδίδοντάς του εμμέσως τα εύσημα για το γεγονός ότι τόλμησε στα 60 του χρόνια να γράψει μια ιστορία με στοιχεία της φαντασίας. Είχε προηγηθεί η συλλογή διηγημάτων «Νυχτερινά» με άξονα την τζαζ κι ένα δυστοπικό μυθιστόρημα, όπως το «Μη μ’ αφήσεις ποτέ», το οποίο επίσης μεταφέρθηκε στο σινεμά το 2010 (φωτογραφία αριστερά) με τις Κίρα Νάιτλι και Κάρι Μάλιγκαν. Και πριν από αυτά είχε γράψει ένα (σχεδόν) ντετέκτιβ στόρι («Τότε που ήμασταν ορφανοί») και μια δαιδαλώδη ιστορία τριών ημερών από τη ζωή ενός πιανίστα («Ο απαρηγόρητος») – από τις εκδόσεις Καστανιώτη τα παραπάνω. Στον Ισιγκούρο ασφαλώς πιστώνεται όχι μόνο το ότι κάθε βιβλίο του ήταν ένα καλό βιβλίο, αλλά και το ότι ήταν διαφορετικό από το προηγούμενο. Ο ίδιος έδωσε κάποτε μια ωραία εξήγηση γι’ αυτό. Όταν έγραψε τα «Απομεινάρια μιας μέρας», ήταν μόλις 35 ετών και ένιωσε ότι έφτασε στην ακμή του. Πολύ νωρίς. Γι’ αυτό και θέλησε να «ξεφύγει» γράφοντας για διαφορετικά πράγματα και να εξερευνήσει τους τρόπους που μπορεί να αφηγηθεί μια ωραία ιστορία.
Μετά μουσικής
«Πολλά συγχαρητήρια στον παλιό μου φίλο Ις», σχολίασε ο Σαλμάν Ρουσντί, «ο οποίος επίσης παίζει κιθάρα και γράφει τραγούδια!». Σπόντα για τον Μπομπ Ντίλαν. Πράγματι, ο Ις, όπως τον φωνάζουν φιλικά, γράφει στίχους και αυτή ήταν η πρώτη του τριβή με το γράψιμο πίσω στα φοιτητικά του χρόνια. Ως επί το πλείστον συνεργάζεται με την Αμερικανίδα τζαζ τραγουδίστρια Στέισι Κεντ – πιο γνωστός ο δίσκος «Breakfast on the morning tram» (2007), που υπήρξε και υποψήφιος για Grammy. Και τώρα η συμπαθέστατη κυρία Κεντ μπορεί να περηφανεύεται ότι τα τραγούδια της φέρουν την υπογραφή ενός νομπελίστα. ■