Είναι βέβαιο. Σε ισχυρές κρίσεις ή μεγάλες φυσικές καταστροφές, η καλοσύνη που λιγοστεύει τον πόνο, που περισώζει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, η συνεισφορά που ξορκίζει την ανοίκεια δυστυχία –ή που εξιλεώνει–, αποβαίνουν ρυθμιστές της επιβίωσης. Οταν το κράτος είναι ανύπαρκτο (στον Τρίτο Κόσμο) ή αδυνατεί να επανορθώσει τις τόσο μεγάλες ανάγκες ή απώλειες, το υποκαθιστά, προσωρινά, πυροσβεστικά ή μακρόπνοα, η φιλανθρωπία, που έτσι κι αλλιώς έχει εξελιχθεί σε τρίτο πυλώνα της οικονομίας με τις χορηγίες, την εταιρική κοινωνική ευθύνη και τον εθελοντισμό (κάποιοι διαθέτουν χρήματα και άλλοι ελεύθερο χρόνο). Αποδεικνύοντας στην πράξη ότι η αναδιανομή του πλούτου δεν ανήκει –και πάλι– μόνο στη σφαίρα της πολιτικής.
Η ευεργεσία στην Ελλάδα της κρίσης έδειξε ένα πολύ δυναμικό και καταλυτικό πρόσωπο. Αρκεί; Σίγουρα όχι. Δεν γίνεται το κράτος να αποσυρθεί από τη χρηματοδότηση της κοινής μεγάλης αδυναμίας ή της καταστροφής, όπως δεν είναι και η αγορά (μολονότι πολλές επιχειρήσεις προσφέρουν) φιλανθρωπική συνομοσπονδία. Η διαφορά μεταξύ φιλανθρωπίας και κρατικής πρόνοιας είναι και θα παραμένει υπό όλες τις συνθήκες ειδοποιός: η πρώτη διασφαλίζει την κατά τόπους και περίσταση κοινωνική συνοχή, ενώ η δεύτερη την καθολική συνοχή. Από την άλλη, όσο το κράτος υποχρεώνεται να μειώσει τις δαπάνες του, τόσο και εκτρέπει όλο και μεγαλύτερο μέρος αυτών των αναγκών σε Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις ή φιλανθρωπικά δίκτυα.
Και η προσφορά από την πλευρά των εχόντων γίνεται νέος ηθικός στόχος. Ή μήπως και συρμός; Κι ένας τρόπος απεμπλοκής –με αντίτιμο– από κάθε υπαιτιότητα ή απλά από κάθε πλαίσιο δυστυχίας; Ας πάρουμε για παράδειγμα τον τυφώνα «Χάρβεϊ» και τα σχεδόν δύο εκατομμύρια θύματά του. Πρώτοι έσπευσαν να ανακοινώσουν τη δωρεά τους οι αστέρες του θεάματος, που έχουν παράδοση στις πρωτοβουλίες του είδους. Η ηθοποιός Σάντρα Μπούλοκ, η οποία και άλλοτε προσέφερε υπέρογκα ποσά σε πληγέντες φυσικών καταστροφών –τσουνάμι στις Φιλιππίνες το 2004, σεισμό στην Αϊτή το 2010–, δώρισε στους πληγέντες του Τέξας, μέσω του Ερυθρού Σταυρού, ένα εκατομμύριο δολάρια. Το ίδιο ποσό προσέφερε και ο Λεονάρντο ντι Κάπριο, που και σε άλλες περιστάσεις (τσουνάμι στις Φιλιππίνες, σεισμό στην Αϊτή, τυφώνα «Σάντι») έσπευσε να δείξει ότι οι σταρ δεν είναι πλασμένοι από αναιμική κοινωνική ύλη. Με αξεπέραστη ικανότητα να κατανικούν τον φόβο του γελοίου (δάκρυα εν δήμω), από μισό εκατομμύριο δολάρια προσέφεραν η τραγουδίστρια της ποπ Μάιλι Σάιρους και η οικογένεια Καρντάσιαν, ενώ πολλοί επώνυμοι ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα του ηθοποιού Κέβιν Χαρτ να συνδράμουν τους πληγέντες, προσφέροντας μεγάλα ποσά. Εκστρατεία βοήθειας οργάνωσε η Μπιγιονσέ, ενώ από τον χώρο του αθλητισμού ο Τζέι Τζέι Ουάτ, των Χιούστον Ρόκετς, που απηύθυνε αντίστοιχο κάλεσμα θέτοντας ως στόχο το ένα εκατομμύριο δολάρια, εντέλει συγκέντρωσε από διασήμους και κοινούς θνητούς άνω των 10 εκατομμυρίων δολαρίων. Το παράδειγμά τους ακολούθησε και ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, που θέλοντας να συμμετάσχει στις προσπάθειες που είδε «να κάνουν πολλοί άνθρωποι σε όλη τη χώρα», δώρισε και εκείνος ένα εκατομμύριο δολάρια «από την προσωπική του περιουσία».
Κινήσεις μεγαλόδωρες. Από αληθινή φιλευσπλαχνία ή από ανάγκη για προβολή, από ματαιοδοξία; Για να καταπολεμηθεί η αιφνίδια ένδεια ή για να μετατραπεί ο δωρητής σε ένα άλλο είδος αστέρα, σε έναν νέο απόστολο, σε έναν τελάλη της ανθρωπιάς (ακόμη κι αν η πράξη του μοιάζει να απέχει έτη φωτός από τον εαυτό του); Μυθοποιώντας το πρόσωπο και όχι την ενέργεια και μετατρέποντας τα αδιαμφισβήτητα αγαθά της προσφοράς σε προσωπικές ανταλλακτικές αξίες. Αδιάφορος ο όποιος αντίκτυπος, θα έλεγε κανείς, εάν πρόκειται να επιτευχθεί ο φιλανθρωπικός σκοπός και να ευεργετηθούν οι αποδιωγμένοι από τις θεμελιώδεις, πρόδηλες πηγές όπου ξεδιψούν οι άνθρωποι. Ωστόσο ο κίνδυνος είναι ένας. Αν πρόκειται για συρμό, που συστέλλει τα κίνητρα στις διαστάσεις ενός υπερφίαλου ρηχού επιδεικτικού κόσμου, ο κόρος είναι το ισχυρότερο δηλητήριό του.