Η αντίληψη ότι υπάρχουν βιβλία για συγκεκριμένες εποχές (τα αστυνομικά, για παράδειγμα, υποτίθεται ότι ενδείκνυνται για τις καλοκαιρινές διακοπές) αποτελεί περισσότερο κατασκευασμένο στερεότυπο παρά πραγματικότητα. Ωστόσο οφείλω να παραδεχτώ ότι δεν μπορώ να φανταστώ ιδανικότερο σκηνικό για την ανάγνωση μιας ιστορίας τρόμου από ένα μπαλκόνι στην εξοχή, κάτω από το θολό φως μιας λάμπας, κάποιο καλοκαιρινό βράδυ.
Πρόσφατα κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Gutenberg η σειρά Aldina/Μυστήριο με τέσσερα βιβλία που παραπέμπουν στις απαρχές της λογοτεχνίας μυστηρίου, με δυο μυθιστορήματα που γράφτηκαν στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα («Το θαμμένο μυστικό» του Γουίλκι Κόλινς και το «Υπόθεση Λέβενγουορθ» της Αν Κάθριν Γκριν) και δυο συλλογές διηγημάτων του σερ Άρθουρ Κόναν Ντόιλ – μην περιμένετε τον Σέρλοκ Χολμς και το αστικό τοπίο γύρω από την Μπέικερ Στριτ. Οι εν λόγω εκδόσεις («Ο Βραζιλιάνικος αγριόγατος» και, κυρίως, το «Ασημένιος καθρέφτης») μας συστήνουν το άλλο πρόσωπο του Βρετανού συγγραφέα και τα κείμενα που ο ίδιος εκτιμούσε περισσότερο: ιστορίες με φανταστικά στοιχεία, περιπέτειες τρόμου με βάση το μεταφυσικό, απόκοσμες καταστάσεις και ανεξήγητες συμπεριφορές.
Το επάγγελμα του Ντόιλ ήταν γιατρός και η φύση της ιατρικής επιστήμης τού χρησίμευσε για να χτίσει το ορθολογικό σύμπαν του Σέρλοκ Χολμς. Ο Ντόιλ, όμως, υπήρξε πολλά ακόμα. Ταξίδεψε σε όλο τον κόσμο (με την ιατρική του ιδιότητα έφτασε μέχρι την Αρκτική με ένα φαλαινοθηρικό), έζησε μέσα στον κόσμο των σπορ (έπαιζε κρίκετ, γκολφ, υπήρξε πυγμάχος, ενώ αγωνίστηκε και σε μια ποδοσφαιρική ομάδα ως τερματοφύλακας), μέχρι που κάποια στιγμή στη ζωή του απορροφήθηκε από τις μεταφυσικές του αναζητήσεις και πίστεψε στο κίνημα του πνευματισμού. Αυτόν τον Ντόιλ γνωρίζουμε μέσα από τις δύο νέες αυτές συλλογές, τον ανήσυχο άνθρωπο που έφτασε να εξερευνήσει τη ζωή πέρα από τη ζωή.
Παιδί του Πόε
Μία από τις «άλλες» ιστορίες του Ντόιλ («Η δερμάτινη χοάνη», 1902) δημοσιεύεται και στην ανθολογία «Στη σκιά του Έντγκαρ Άλαν Πόε», που κυκλοφόρησε επίσης πρόσφατα από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος. Πρόκειται για «κλασικές ιστορίες τρόμου», όπως μαρτυρά ο υπότιτλος, μια «επιλογή αριστοτεχνικών διηγημάτων τρόμου από δημιουργούς τους οποίους, σε γενικές γραμμές, δε θυμόμαστε για τις επιδόσεις τους στο συγκεκριμένο λογοτεχνικό είδος», γράφει στην εισαγωγή του ο επιμελητής της έκδοσης, Λέσλι Σ. Κλίνγκερ. Η συλλογή περιέχει 20 διηγήματα από τα «παιδιά» του Πόε, από συγγραφείς που γοητεύτηκαν από το σκοτεινό, γοτθικό του θρίλερ – πέραν του Ντόιλ, συναντάμε ιστορίες του Λε Φανού, του Μπιρς, του Στόκερ αλλά και του Ρόμπερτ Τσάμπερς, ο οποίος αναστάτωσε την επικαιρότητα προ τριετίας, όταν η δημοφιλής σειρά «True Detective» σύστησε στο σύγχρονο κοινό τον «Βασιλιά με τα Κίτρινα».
Ο Μάρτιν Κλουνς στη βρετανική μίνι σειρά «Άρθουρ & Τζορτζ» του 2015 στο ρόλο του Ντόιλ.
Ο Ντόιλ ντετεκτιβ
Από προσωπικό ενδιαφέρον ο Ντόιλ αποφάσισε το 1906 να εμπλακεί σε μια δικαστική υπόθεση, παρά το γεγονός ότι ο κατηγορούμενος είχε ήδη καταδικαστεί. Ήταν ο Τζορτζ Εντάλγζι, στον οποίο είχε χρεωθεί μια σειρά σφαγιασμών ζώων στην περιοχή Στάφορντσαϊρ. Μετά τη φυλάκισή του, οι αποτρόπαιες πράξεις συνεχίστηκαν και ο Ντόιλ ανέλαβε δράση. Η σχέση του με τη δικαιοσύνη είναι μια ενδιαφέρουσα πτυχή στη βιογραφία του και το περιστατικό του 1906 δεν είναι το μόνο. Ωστόσο είναι μάλλον το πιο διάσημο, γιατί η υπόθεση είχε λάβει τεράστιες διαστάσεις την εποχή εκείνη. Αυτή η ιστορία καταγράφηκε (με μικρές πινελιές μυθοπλασίας) από τον Τζούλιαν Μπαρνς στο θαυμάσιο μυθιστόρημά του, «Άρθουρ & Τζορτζ» (εκδ. Μεταίχμιο), ενώ το 2015 μεταφέρθηκε, με τον ίδιο τίτλο, στη βρετανική τηλεόραση σε μια μίνι σειρά τριών επεισοδίων με τον Μάρτιν Κλουνς (φωτ). στον ρόλο του Ντόιλ.
Ο σούπερ σταρ Χολμς
Ο Ντόιλ ήθελε να απεγκλωβιστεί από τον Σέρλοκ Χολμς και να γράψει «πιο σοβαρά» κείμενα, αλλά η επιτυχία του ήρωά του δεν του το επέτρεψε ποτέ – ακόμα και όταν σε μια ιστορία τον «σκότωσε», αναγκάστηκε να τον επαναφέρει στη ζωή υπακούοντας στις απαιτήσεις του κοινού του. Συνολικά έγραψε 56 διηγήματα και τέσσερα μυθιστορήματα με τον περίφημο ντετέκτιβ. Ο Χολμς είναι επίσης ο πιο συχνά κινηματογραφημένος χαρακτήρας στην ιστορία, αρχής γενομένης από ένα πειραματικό φιλμάκι δευτερολέπτων το 1900. Ακολούθησαν άλλες 259 μεταφορές στο σινεμά και την τηλεόραση, με εκατοντάδες ηθοποιούς να τον ερμηνεύουν, από τον Τζέρεμι Μπρετ και τον Κρίστοφερ Πλάμερ, μέχρι τον Ρότζερ Μουρ και τον Μάικλ Κέιν και πιο πρόσφατα τον Ρόμπερτ Ντάουνι Τζ. και τον Μπένεντικτ Κάμπερμπατς στο τηλεοπτικό φαινόμενο «Σέρλοκ» ή ακόμα και τον Ίαν ΜακΚέλεν (φωτ.) στο γλυκόπικρο «Mr. Holmes» του 2015, όπου παρακολουθούμε έναν γερασμένο Χολμς να αναπολεί το παρελθόν του. ■