«Κουμπαρά καθαρής εξόδου» από το μνημόνιο θέλει να φτιάξει η κυβέρνηση με τα κεφάλαια από τις εκδόσεις ομολόγων που θα πραγματοποιηθούν έως το τέλος του προγράμματος τον Αύγουστο του 2018, με την πρώτη κίνηση να εκδηλώνεται –εκτός απροόπτου- αύριο.
Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, το οικονομικό επιτελείο έχει εισηγηθεί στον πρωθυπουργό να αρχίσει από τώρα να δημιουργείται ένα αποθεματικό, στο οποίο θα στηριχθεί η μόνιμη επιστροφή στις αγορές όταν ολοκληρωθεί το υφιστάμενο πρόγραμμα το επόμενο καλοκαίρι.
Με τον τρόπο αυτό θα καταστεί πιο αξιόπιστο το πολιτικό μήνυμα της «οριστικής εξόδου από τα μνημόνια», αφού, αν όλα εξελιχθούν σύμφωνα με το σχέδιο που έχει επεξεργαστεί ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών κ. Γιώργος Χουλιαράκης, δεν θα χρειαστεί να ζητήσει η Ελλάδα προληπτική γραμμή πίστωσης (ECCL). Σύμφωνα με τον κανονισμό του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM), η παροχή προληπτικής γραμμής πίστωσης παρέχεται με προϋποθέσεις (conditionality), δηλαδή με μνημόνιο και προβλέπει τακτικές αξιολογήσεις από τους θεσμούς. Γι’ αυτό, εξάλλου, η Κύπρος, η Ιρλανδία και η Πορτογαλία επεδίωξαν και πέτυχαν μια καθαρή έξοδο (clean exit) από το μνημόνιο χωρίς τα προληπτικά χρηματοδοτικά εργαλεία του ESM.
Ειδική περίπτωση
Ωστόσο, στο οικονομικό επιτελείο έχουν πλήρη συνείδηση πως η Ελλάδα θα αντιμετωπίζεται πάντα ως ειδική περίπτωση και πως μια καθαρή έξοδος δεν θα είναι πιθανότατα όσο καθαρή ήταν των άλλων κρατών που είχαν μνημόνια. Γνωρίζουν, δε, ότι όπως αποκάλυψε η «Κ» την προηγούμενη Κυριακή, ήδη αναζητούν το μοντέλο της εποπτείας της επόμενης ημέρας. Το σχέδιο που υπήρχε από παλιά στις Βρυξέλλες ήταν να συνοδευθεί η ελάφρυνση του χρέους με όρους. Ωστόσο, αυτό πολιτικά μεταφράζεται σε μνημόνιο μακράς διάρκειας.
Επιπλέον, ενδέχεται να ενισχύσει την αβεβαιότητα στους επενδυτές για την εξέλιξη του χρέους και συνεπώς να δυσχεράνει τις μελλοντικές εκδόσεις ομολόγων.
Η άποψη του οικονομικού επιτελείου είναι πως οι όροι που πιθανόν θα συνοδεύουν τον «κουμπαρά της καθαρής εξόδου» θα είναι λιγότερο αυστηροί –και πολιτικά ευκολότερα διαχειρίσιμοι– από ένα conditionality συνδεδεμένο με το χρέος. Υπενθυμίζεται ότι στον κουμπαρά θα συμβάλλουν και οι πιστωτές. Οι υπουργοί Οικονομικών της Ευρωζώνης στις 15 Ιουνίου είχαν αποφασίσει πως «στο τέλος του τρέχοντος προγράμματος τον Αύγουστο του 2018, το Eurogroup δεσμεύεται να προσφέρει στήριξη στην Ελλάδα προκειμένου να επιστρέψει στις αγορές. Το Eurogroup δεσμεύεται για επιπλέον εκταμιεύσεις όχι μόνο για να υπάρξει αποπληρωμή χρεών του Δημοσίου προς τον ιδιωτικό τομέα αλλά και για να υπάρξει ενίσχυση των αποθεματικών, με στόχο να στηριχθούν η επενδυτική εμπιστοσύνη και η έξοδος στις αγορές»
Ωστόσο, για να υλοποιηθεί το σχέδιο της κυβέρνησης πρέπει:
1. Να μην υπάρξουν εμπλοκές και καθυστερήσεις στην αξιολόγηση, που θα εμποδίσουν τις εκδόσεις ομολόγων. Αυτό σημαίνει ότι η κυβέρνηση πρέπει να υλοποιήσει πλήρως και έγκαιρα τα προαπαιτούμενα και πως οι πιστωτές, Ευρωπαίοι και ΔΝΤ, θα οριστικοποιήσουν ένα αξιόπιστο modus vivendi.
2. Να συμφωνήσουν οι Ευρωπαίοι πως τα κεφάλαια από τις εκδόσεις που θα ρίχνει στον κουμπαρά η Αθήνα δεν θα απομειώνουν, αντίστοιχα, τη δική τους συνεισφορά στο αποθεματικό. Είναι βέβαιο ότι πολλοί, κυρίως Γερμανοί, θα πουν: «αφού η Ελλάδα βρίσκει χρηματοδότηση από τις αγορές, γιατί να δίνουμε εμείς;». Η άποψη αυτή θα ενισχυθεί, εάν από τις γερμανικές εκλογές προκύψει μια κυβέρνηση Χριστιανοδημοκρατών με τους Φιλελεύθερους κι όχι με τους Σοσιαλδημοκράτες.
3. Να μην σταματήσει η ΕΚΤ την κατά παρέκκλιση των κανόνων αποδοχή των ελληνικών ομολόγων χαμηλής πιστοληπτικής αξιολόγησης ως ενέχυρο για την παροχή ρευστότητας στις ελληνικές τράπεζες (waiver). Σήμερα, τα αποδέχεται επειδή η χώρα είναι σε μνημόνιο. Σε περίπτωση καθαρής εξόδου, θα σταματήσει, όπως έκανε με την Κύπρο. Με άλλα λόγια, η «έξοδος από τα μνημόνια» πρέπει να είναι σχετικά καθαρή ώστε να την παρουσιάζει ως τέτοια η κυβέρνηση, αλλά και αρκετά «βρώμικη», δηλαδή να υπάρχει κάποιου είδους εποπτεία, ώστε να συνεχίσουν να παίρνουν φθηνή ρευστότητα οι τράπεζες.
Το νέο ομόλογο
Πάντως σε ό,τι αφορά την πρώτη δοκιμαστική έξοδο στις αγορές, ο κύβος έχει ριφθεί. Αν δεν υπάρξει στη διάρκεια του Σαββατοκύριακου κάποια μεγάλη ανατροπή, αύριο ο Οργανισμός Διαχείρισης Δημόσιου Χρέους αναμένεται να ανακοινώσει την έκδοση 5ετούς ομολόγου. Το μεγαλύτερο μέρος της έκδοσης, που θα κυμανθεί μεταξύ 2 και 4 δισ. ευρώ, θα καλυφθεί μέσω της ανταλλαγής με το ομόλογο που λήγει το 2019. Η προσδοκία του οικονομικού επιτελείου είναι η απόδοση, δηλαδή το πραγματικό κόστος του δανεισμού να είναι χαμηλότερη από 4,95%, που είχε επιτύχει η κυβέρνηση Σαμαρά με τo 5ετές του 2014. Βέβαια, στην πραγματική απόδοση της νέας έκδοσης πρέπει να συνυπολογιστεί το bonus που θα δώσει το ελληνικό Δημόσιο στους κατόχους του ομολόγου του 2015 προκειμένου να το ανταλλάξουν με το νέο.