Δυσκολία να ανταποκριθεί στους όρους και στις προϋποθέσεις για να λάβει την απαραίτητη άδεια λειτουργίας επιδεικνύει η πλειονότητα των δημόσιων μονάδων ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής που φιλοξενούνται σε νοσοκομεία του ΕΣΥ και πανεπιστημιακά νοσοκομεία. Από τις εννέα δημόσιες μονάδες που λειτουργούν στην Ελλάδα, μόλις δύο –στο νοσοκομείο «Αττικόν» και στο Παπαγεωργίου Θεσσαλονίκης– έχουν αδειοδοτηθεί από την Εθνική Αρχή Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής (ΕΑΙΥΑ), όπως ορίζει η διαδικασία. Οι υπόλοιπες επτά, είτε λόγω χρονοβόρας γραφειοκρατίας που διέπει το Δημόσιο είτε λόγω έλλειψης κονδυλίων που θα τους επιτρέψουν να κάνουν προσαρμογές σε υποδομές και εξοπλισμό και να λάβουν πιστοποίηση κατά ISO 9001, κινδυνεύουν να μείνουν εκτός διαδικασίας με ό,τι αυτό σημαίνει…
Η διαδικασία αδειοδότησης των μονάδων Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής ξεκίνησε τον περασμένο Οκτώβριο με καθυστέρηση… 12 ετών. Είχε προηγηθεί η έκδοση προεδρικού διατάγματος για τους όρους και τις προϋποθέσεις ίδρυσης και λειτουργίας των μονάδων τον Φεβρουάριο του 2016, 11 χρόνια μετά τη σύσταση της αρμόδιας αρχής. Η καθυστέρηση οφείλεται στην πλήρη απαξίωση της Αρχής από την πολιτεία εν τη γενέσει της, με αποτέλεσμα την πλήρη αναστολή της. Η ΕΑΙΥΑ «επανεκκίνησε» το 2014 και έκτοτε επιχειρεί να βάλει τάξη στο θολό τοπίο. Στο κάλεσμα της Αρχής να υποβάλουν αίτημα για έκδοση άδειας, ανταποκρίθηκαν και οι 44 μονάδες Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής που λειτουργούν στην Ελλάδα, μεταξύ των οποίων και εννέα δημόσιες (τέσσερις σε Αθήνα, και από μία σε Θεσσαλονίκη, Αλεξανδρούπολη, Λάρισα, Ιωάννινα και Κρήτη).
Πλην επτά
Οπως ανέφερε στην «Κ» ο πρόεδρος της ΕΑΙΥΑ, καθηγητής Μαιευτικής-Γυναικολογίας, Αριστείδης Αντσακλής, μέχρι σήμερα έχουν αδειοδοτηθεί όλες, πλην επτά δημοσίων, που προς το παρόν δεν πληρούν ορισμένους όρους. «Ο ρόλος μας είναι να υποστηρίζουμε τις μονάδες, αλλά κυρίως τους πολίτες. Να πείσουμε τον κόσμο ότι οι μονάδες ελέγχονται για τα θέματα ασφαλείας και ότι θα κάνουν πολύ καλά τη δουλειά τους στο ηθικό και επιστημονικό πλαίσιο», σημειώνει ο καθηγητής.
Το πρόβλημα που έχει προκύψει με τις δημόσιες μονάδες Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής αναμένεται να συζητηθεί κατά τη συνάντηση που θα έχουν το επόμενο διάστημα μέλη της Αρχής με την ηγεσία του υπουργείου Υγείας. Στη συνάντηση αυτή, τα μέλη της ΕΑΙΥΑ πρόκειται να θέσουν τα δύο επόμενα βασικά βήματα στα οποία θέλει να επικεντρώσει το έργο της η Αρχή και για τα οποία θα χρειαστεί τη συνδρομή της πολιτείας. Tο ένα είναι η ηλεκτρονική διασύνδεση όλων των αδειοδοτημένων μονάδων με την ΕΑΙΥΑ, προκειμένου να αναφέρονται σε πραγματικό χρόνο οι θεραπευτικές διαδικασίες στις οποίες υποβάλλονται τα υπογόνιμα ζευγάρια, η έκβαση της εγκυμοσύνης, οι δότες, τα ανεπιθύμητα συμβάντα κ.ά. Είναι ενδεικτικό ότι έως πρόσφατα δεν υπήρχε καν επίσημη καταγραφή των κύκλων εξωσωματικής γονιμοποίησης που πραγματοποιούνται κάθε χρόνο στην Ελλάδα. Η πρώτη έγινε πέρυσι και αφορούσε τα στοιχεία του 2013, για τη συλλογή των οποίων από την ΕΑΙΥΑ χρειάστηκαν έξι μήνες. Η δεύτερη που αφορά το 2014 ολοκληρώθηκε πρόσφατα και αναμένεται να δημοσιοποιηθεί το επόμενο διάστημα. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, στην Ελλάδα το 2013 πραγματοποιήθηκαν 12.250 κύκλοι εξωσωματικής γονιμοποίησης. Εκτιμάται ότι πριν από την έναρξη της κρίσης ο ετήσιος αριθμός των κύκλων εξωσωματικής γονιμοποίησης έφτανε τις 15.000, ενώ σήμερα εκτιμάται –με βάση και την κατανάλωση των σχετικών φαρμάκων– ότι έχει μειωθεί στις 8.000-9.000.
Επιπλέον, ακόμα και τώρα υπάρχουν μονάδες που δεν αναφέρουν πόσες γυναίκες που εξυπηρέτησαν γέννησαν, ενώ δύσκολα ελέγχεται εάν μία δότρια έχει ξεπεράσει ή όχι το όριο των 10 ωαρίων που επιτρέπεται να προσφέρει – «για να μη γεμίσει η Ελλάδα με αδέλφια», όπως εξηγεί ο καθηγητής. Και αυτό είναι το δεύτερο σημείο το οποίο θα συζητήσουν τα μέλη της Αρχής με τον υπουργό: τη δημιουργία ενός μητρώου δοτών.
Με την αδειοδότηση των μονάδων έγινε ένα μεγάλο βήμα για την προσέλκυση υπογόνιμων ζευγαριών από το εξωτερικό στην Ελλάδα. Εκτιμάται ότι κάθε χρόνο 25.000 υπογόνιμα ζευγάρια χωρών της Ευρώπης μετακινούνται σε άλλες χώρες για να υποβληθούν σε ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή. Στην Ελλάδα, ο νόμος είναι αρκετά «φιλελεύθερος» σε ό,τι αφορά τις τεχνικές που επιτρέπονται, οι μονάδες και το επιστημονικό ποσοστό είναι υψηλού επιπέδου, το ποσοστό επιτυχίας εκτιμάται στο 32% και οι τιμές οικονομικές. Ωστόσο, μόλις το 5% των κύκλων εξωσωματικής γονιμοποίησης που κάνουν Ευρωπαίες εκτός των συνόρων τους γίνονται στη χώρα μας, τη στιγμή που η Ισπανία με εξίσου «φιλελεύθερο» νομικό πλαίσιο αντιμετωπίζει το 50% αυτών των γυναικών.
«Τα ζευγάρια από το εξωτερικό ζητούν διασφάλιση ότι τηρούνται ποιοτικά κριτήρια, κάτι που πριν από την αδειοδότηση δεν μπορούσε να γίνει. Και πάλι, για να εμπνέουμε εμπιστοσύνη πρέπει να προχωρήσουμε στην ηλεκτρονική διασύνδεση των μονάδων με την Αρχή. Θέλουμε να μπορούμε να ανακοινώνουμε ποσοστά επιτυχίας των εξωσωματικών που να τεκμηριώνονται από τα στοιχεία», τονίζει ο κ. Αντσακλής. «Δεν μπορεί μονάδα να διαφημίζει με φυλλάδιό της σε αεροπορική εταιρεία ότι εννέα στις δέκα γυναίκες- “πελάτισσές της» μένουν έγκυες, όταν αυτό δεν τεκμηριώνεται από πουθενά», καταλήγει ο κ. Αντσακλής, αναφερόμενος σε πραγματικό περιστατικό…