«Δύσκολο το είκοσι σε Φυσική και Μαθηματικά», διαβάζω. Και αναρωτιέμαι. Πότε ήταν εύκολο το είκοσι σε Φυσική και Μαθηματικά; Προσωπικά ομολογώ ότι για μένα όχι μόνον δύσκολο αλλά και αδιανόητο ήταν. Κι αν έβγαζα μετά πολλών κόπων και βασάνων κάνα δεκατεσσάρι, ήμουν ευτυχής. Ακόμη καλύτερα: γιατί πρέπει να είναι εύκολο το 20 σε Φυσική και Μαθηματικά ώστε η δυσκολία να θεωρείται είδηση; Μα το απόλυτο κριτήριο είναι ο βαθμός ευκολίας και δυσκολίας. Τη δυσκολία μόνον οι έκτακτες περιστάσεις την αιτιολογούν, όπως απότομη βροχόπτωση ή χαλάζι μέρα Μαγιού. Στο κάτω κάτω, τα παιδιά έχουν τόσο δυσκολευτεί για να προετοιμασθούν για τις εξετάσεις ώστε δεν χρειάζεται και οι ίδιες οι εξετάσεις να προσθέτουν δυσκολίες.
Ας τα πάρουμε με τη σειρά. Δεν αντιλαμβάνομαι γιατί τα θέματα των Πανελλαδικών εντάσσονται στην ειδησεογραφία, δίπλα στον σεισμό της Λέσβου, στην πυρκαγιά στην εργατική πολυκατοικία του Λονδίνου ή στο Athens Pride; Και μάλιστα όχι ως απλή είδηση, αλλά πρωτοσέλιδη με εσωτερικό σχολιασμό ευρέος φάσματος, από φροντιστές, υποψηφίους και συγγενείς έως δεύτερου βαθμού. Εντάξει, υπάρχει η Ελληνίδα μάνα, απόγονος των γυναικών της Πίνδου, που πιστεύει πως ο γιόκας της γεννήθηκε Αϊνστάιν και όταν τη διαψεύδουν δεν θυμώνει με τον γιόκα, αλλά με αυτούς που τη διέψευσαν. Μήπως επειδή στο μυαλό του μέσου συμπατριώτη μας η παιδεία ταυτίζεται με τις Πανελλαδικές; Και οι σοφοί κυβερνώντες, όχι μόνον οι σημερινοί, την έχουν εκδημοκρατίσει ώστε κανείς να μη μένει ανικανοποίητος αφού και με 4 στα 20 κάποια θέση θα βρεθεί για τον επίδοξο Αϊνστάιν. Εχετε σκεφθεί μήπως η ίδρυση ΑΕΙ και ΤΕΙ σε όλη την επικράτεια δεν οφείλεται μόνο στην ευγενικότατη διάθεση εξυπηρέτησης της τοπικής οικονομίας, αλλά ανταποκρίνεται και σε μια ψυχολογική ανάγκη της ελληνικής κοινωνίας; Και στο συμβόλαιο της μετριότητας που έχουμε συνυπογράψει, στην αγοραπωλησία μιας εκπαίδευσης η οποία δεν παρέχει ούτε μόρφωση ούτε παιδεία, απλώς βολεύει γιατί είναι φθηνή και εύκολη. Και όσο φθηνότερη και ευκολότερη, τόσο το καλύτερο.
«…Τώρα μαθαίνομε –μας πήρε κοντά δύο αιώνες για να το καταλάβομε, όσοι το καταλάβαμε– πως τα “θερία” που “πολεμούν να μας φάνε” δεν είναι τόσο οι ξένοι όσο εμείς οι ίδιοι (το φυρό του μυαλού μας) και μπορεί να μην αργήσει η μέρα –καμιά φορά μισοφαίνεται– που δεν θα απομένει πια μαγιά…». Αυτά έγραφε ο Ζήσιμος Λορεντζάτος (Collectanea) τη δεκαετία του ογδόντα, απαντώντας στον Μακρυγιάννη ο οποίος, πέφτοντας ως συνήθως έξω, υποστήριζε πως για τα δεινά του ελληνισμού φταίνε τα «θερία οι ξένοι». Απόσπασμα κατάλληλο για έκθεση ιδεών. Η εκπαίδευση οφείλει να προσφέρει παιδεία, αλλά διαμορφώνει και μαγιά. Σήμερα, ούτε παιδεία προσφέρει ούτε μαγιά διαμορφώνει. Είναι μια άσκηση ευκολίας που αποστρέφεται την παιδεία. Η παιδεία είναι κατάκτηση αξιολόγησης. Γυμνάζει στη δυσκολία από την οποία προκύπτει η μαγιά.
«Γαίας ατίμωσις» έλεγε ο Πικιώνης. «Παιδείας ατίμωσις» για την αντιγραφή.