Τα ποσά είναι τεράστια από τη διακίνηση ανθρώπων στη Μεσόγειο, την τρίτη σημαντικότερη πηγή πλούτου για τις συμμορίες, μετά την εμπορία όπλων και τη διακίνηση ναρκωτικών, συγκεκριμένα 35 δισ. εκατομμύρια δολάρια τον χρόνο, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης. Κέρδη που διαχέονται σε όλη τη μαφιόζικη πυραμίδα, αλλά και σε ντόπιους και εκπροσώπους των Αρχών στις μεγάλες πιάτσες της διακίνησης (Τουρκία, Λιβύη). Η παρανομία δεν μπορεί να υπάρξει αν δεν συγκοινωνεί με τη νομιμότητα, δηλαδή τμήματα της ακτοφυλακής, τοπικούς άρχοντες και πολιτικούς παράγοντες, που προστατεύουν τους ένοπλους «καπεταναίους». Μια «βιομηχανία» που κρύβει αμέτρητες ιστορίες φρίκης, με ξεριζωμούς, κακουχίες, ναυάγια, εκβιασμούς οικογενειών για τα «ναύλα», αρπαγές, ληστείες, εγκλεισμούς, βασανισμούς, απαγωγές, ομηρίες «κακοπληρωτών»…
Και η πελατεία συνεχώς αυξάνεται, λόγω των εννέα ένοπλων συρράξεων και ανθρωπιστικών κρίσεων, από τη Δυτική Αφρική ώς τα Ιμαλάια. Εκατοντάδες χιλιάδες απελπισμένων αφήνουν μικρές περιουσίες στο φονικό κύκλωμα πριν επιχειρήσουν να διαπλεύσουν τη Μεσόγειο (1.700 μέχρι στιγμής οι νεκροί στα νερά της Μεσογείου, 3.700 όλο το 2015 και 5.000 το 2016, σύμφωνα με τον ΔΟΜ), αλλά και δεκάδες χιλιάδες εγκλωβισμένων σε Ελλάδα, Σκόπια, Σερβία, Κροατία, Ουγγαρία προσφέρουν στους διακινητές νέα πεδία κερδοσκοπίας.
Τα δίκτυα των σωματεμπόρων απλώνουν πλοκάμια σε όλη την Ευρώπη, παρά τις περιπολίες των φυλάκων στις θαλάσσιες διαδρομές και τις συνοριακές διελεύσεις. Στην προσφυγική κρίση, μέχρι στιγμής, το οργανωμένο έγκλημα αναδεικνύεται νικητής. Οι κυβερνήσεις των εμπλεκόμενων χωρών αδυνατούν να τιθασεύουν το τέρας της διακίνησης που τρέφεται από την έλλειψη συνεκτικού διαχειριστικού σχεδίου (κάθε κράτος ξεχωριστά κλείνει την κρίση έξω από την αυλή του), ανδρώνεται από τις ευαίσθητες γεωπολιτικές «ισορροπίες», αναβαθμίζεται μετά κάθε αναζωπύρωση συγκρούσεων.
Κόσμος και υπόκοσμος. Ο δεύτερος υπάρχει επειδή υφίσταται η πληρωμένη «επιείκεια» ιθυνόντων, ακόμη και η αδιαφορία πολιτών απέναντι σε «μακρινά», ξένα προς εμάς εγκλήματα. Διότι δεν είναι αυτή η εγκληματικότητα που απασχολεί τον πολίτη. Είναι η εξαθλίωση των μεταναστών, που βρίσκονται στην αυλή του. Για να τον απασχολήσει η αλλότρια προσφυγιά, θα πρέπει αυτή να προσδεθεί σε λαοφιλή στερεότυπα. Μόνο τότε ο «άτυχος» ή οι «άτυχοι» θα αποκτήσουν ανθρώπινη διάσταση, θα γίνουν οικογένειες με προσωπική ζωή, όνειρα, σκέψεις, αισθήματα… Οσο οι ενσαρκώσεις του άλματος του αρχέτυπου της ταλαιπωρίας, από την κόλαση του θανάτου στην Εδέμ της ζωής προξενούν φόβο αντί για (πανευρωπαϊκή) συνεργασία, αποσαθρώνεται αντί να ενισχύεται η οργάνωση των πολιτισμένων κοινωνιών. Οι οποίες δεν κάνουν πολλά για να καταπολεμηθούν οι γενεσιουργοί αιτίες της μετανάστευσης –συρράξεις, ελλείψεις νερού, μεγάλες ανισότητες μεταξύ πλουσιότερων και φτωχότερων κρατών– και να συγκρατηθούν οι πληθυσμοί στις εστίες τους.
Εύκολοι στην ονοματοδοσία ιδεωδών, γυρεύουμε ανακούφιση στις λέξεις «κοινή ευθύνη». Οχι, μόνο λίγα κράτη αναλαμβάνουν την ευθύνη για ό,τι έλαχε στον γείτονα. Τα περισσότερα αφήνουν τον ζυγό της τύχης να ζυγίζει για τους άλλους τα αρνητικά φορτία. Ομως καμία κρίση δεν είναι διαχειρίσιμη αποσπασματικά. Διακίνηση και ροές είναι οι δύο όψεις του ίδιου μεγάλου προβλήματος.