«Συγγνώμη για την καθυστέρηση, παρακολουθούσα την τελετή ανάληψης καθηκόντων του Εμανουέλ Μακρόν», λέει ο Πασκάλ Μπρικνέρ καθώς προσέρχεται στη συνάντησή μας. Αν και ο επιδραστικός Γάλλος διανοητής και συγγραφέας είχε ασκήσει την (ήπια) κριτική του στον υποψήφιο πρόεδρο πριν από μερικούς μήνες, ο Πασκάλ Μπρικνέρ είναι ικανοποιημένος με την εκλογή του και δεν το έκρυψε σε κάθε συζήτηση που έκανε στο πλαίσιο της 14ης Διεθνούς Εκθέσεως Βιβλίου Θεσσαλονίκης, όπου ήταν από τους βασικούς καλεσμένους.
«Η νίκη του είναι από μόνη της πολύ καλό σημάδι γιατί αποφύγαμε τη Μαρίν Λεπέν που έδειξε ένα φριχτό πρόσωπο στο ντιμπέιτ με τον Μακρόν. Αποφύγαμε και τον Ζαν-Λικ Μελανσόν, τον υποψήφιο της άκρας αριστεράς που ήταν επίσης φριχτός. Κατά την άποψή μου αυτοί οι δύο μοιράζονται πολλά κοινά: είναι λαϊκιστές ηγέτες, εναντίον της Ευρώπης και υπέρ του Πούτιν, του Ασαντ, υπέρ δικτατόρων», λέει στην «Κ» ο κ. Μπρικνέρ.
Από τις επιλογές των Γάλλων ψηφοφόρων ο Μακρόν ήταν η καλύτερη επιλογή, σημειώνει, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως δεν ανησυχεί για τα 11 εκατομμύρια των συμπατριωτών του που έδωσαν την ψήφο τους στη Μαρίν Λεπέν. «Καθήκον του Μακρόν θα είναι να ξανακερδίσει την καρδιά και την ψυχή αυτών των ψηφοφόρων», τονίζει. Εκτιμά επίσης ότι ο νέος και δυναμικός Μακρόν που δεν έχει ακόμη κλείσει τα 40 του χρόνια θα πετύχει εκεί όπου, κατά τη γνώμη του κ. Μπρικνέρ, δεν τα κατάφερε ο Φρανσουά Ολάντ, να λειτουργήσει δηλαδή εξισορροπητικά στην επιρροή που ασκεί η καγκελάριος της Γερμανίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση και ελπίζει ότι ο πρώην υπουργός Οικονομικών της Γαλλίας θα καταφέρει να πετύχει μια νέα, επωφελή οικονομική συμφωνία για τις χώρες της Γηραιάς Ηπείρου. «Το χρέος της Ελλάδας είναι τόσο μεγάλο που δεν θα μπορέσει ποτέ να το αποπληρώσει. Το ίδιο και της Γαλλίας, γι’ αυτό πρέπει να γίνει ένα μορατόριουμ, να μπουν όλα τα χρέη σε ένα κοινό ταμείο και να επανεξετάσουμε τους όρους αποπληρωμής. Αν ο Μακρόν το καταφέρει αυτό, θα είναι μια καλή εξέλιξη. Ζητώντας από μια χώρα να πληρώσει το χρέος της, τη σκοτώνεις. Οπότε δεν βγάζει νόημα», τονίζει.
Πριν από μερικά χρόνια, στο δοκίμιό του «Τα δάκρυα του λευκού ανθρώπου» είχε υποστηρίξει «αφελώς», όπως επισημαίνει σήμερα, ότι το αίσθημα ενοχής που κουβαλάει στην πλάτη της η Ευρώπη για την ιστορία της και το βίαιο παρελθόν της θα ήταν μια περαστική φάση.
Η ενοχή όχι μόνο επιβίωσε, μας λέει, αλλά δίπλα σε αυτήν προστέθηκε και ο φόβος της τρομοκρατίας που θα κληθεί να αντιμετωπίσει και ο νέος ηγέτης της Γαλλίας. «Η ενοχή και ο φόβος είναι το κύριο καύσιμο για τον εξτρεμισμό. Ο φόβος είναι πολύ κακό συναίσθημα και φοβάσαι όταν δεν μπορείς να καθορίσεις πια τη ζωή σου. Η ακροδεξιά προσπαθεί να προκαλέσει πόλεμο εναντίον των μουσουλμάνων και των ξένων και σ’ αυτό υπολογίζει το ISIS. Υποστηρικτές του ψήφιζαν υπέρ της Λεπέν ελπίζοντας ότι αν ανέβαινε στην εξουσία θα δημιουργούσε ένα μεγάλο κενό μεταξύ των Γάλλων μουσουλμάνων και μη και ότι θα ξεσπούσε εμφύλιος πόλεμος, αποδεικνύοντας ότι οι δύο πλευρές δεν μπορούν να συνυπάρξουν. Ελπίζω ότι ο Μακρόν θα αλλάξει αυτή την ιδέα», επισημαίνει για τον νέο πρόεδρο που θα κληθεί να αντιμετωπίσει το φαινόμενο.
Ωστόσο η Γαλλία θα πρέπει να βρει τον βηματισμό της σε μια Ευρώπη που αλλάζει, όχι πάντα προς το καλύτερο και το Brexit είναι ένα από τα σημάδια αυτής της αλλοίωσης. «Κατά τη γνώμη μου ίσως το Brexti να μη συμβεί ποτέ, ίσως οι Βρετανοί αντιληφθούν ότι έκαναν ένα μεγάλο λάθος, γιατί δεν νομίζω ότι θα επωφεληθούν από αυτόν τον χωρισμό. Ισως μοιάζει με “λευκό” διαζύγιο, σαν να ζούμε μαζί χωριστά», τονίζει. Αλλωστε πιστεύει πως το μεγάλο πρόβλημα της Ευρώπης είναι καθαρά πολιτικό. «Η Ευρώπη είναι μια οικονομική αγορά, δεν είναι μια πολιτική ένωση και αυτό είναι ο πυρήνας του προβλήματος. Πρέπει να δώσουμε σάρκα και αίμα στο ευρωπαϊκό πρότζεκτ, αλλιώς θα καταρρεύσει και θα επωφεληθούν ηγέτες όπως ο κ. Πούτιν και ίσως οι ακραίοι μουσουλμάνοι που θέλουν να μετατρέψουν την Ευρώπη σε μια νέα Ούμμα, μια νέα μουσουλμανική κοινότητα», επισημαίνει.
Στο τελευταίο του βιβλίο «Un racisme imaginaire: La querelle de l’islamophobie et culpabilite» (Ενας κατά φαντασίαν ρατσισμός: η διαμάχη της ισλαμοφοβίας και της ενοχής) που δεν έχει ακόμη μεταφραστεί στα ελληνικά, ο Πασκάλ Μπρικνέρ απορρίπτει τον όρο «ισλαμοφοβία» γιατί συνδέει, όπως μας λέει, δύο διαφορετικές συνιστώσες: τις διώξεις εναντίον πιστών που θεωρεί έγκλημα σε κάθε περίπτωση και την απαγόρευση της κριτικής απέναντι σε μια θρησκεία. Ο διακεκριμένος στοχαστής εκτιμά πως οι ρίζες του ισλαμικού εξτρεμισμού είναι κατά βάση θεολογικό πρόβλημα και ζήτημα ερμηνείας. «Πηγή του προβλήματος είναι η θρησκεία, η ανικανότητα του μοντέρνου Ισλάμ να προσαρμοστεί στον σύγχρονο τρόπο ζωής. Αν συγκρίνουμε το Ισλάμ με τον Χριστιανισμό θα δούμε ότι και εκεί υπήρξε μια μεγάλη περίοδος βίας, αλλά όλα έληξαν τον 20ό αιώνα. Δυστυχώς το Ισλάμ δεν έκανε την αυτοκριτική του. Είναι ένα πολύπλοκο και δύσκολο θέμα, δεν είναι ζήτημα αστυνομίας ή στρατού, είναι θέμα μυαλού», τονίζει.
Η αντίληψη της Γαλλίας που δίνει προτεραιότητα στο άτομο έναντι της κοινότητας, ακόμη κι αν πρόκειται για μια οργανωμένη θρησκεία, εξοργίζει λέει τους ακραίους ισλαμιστές. «Νομίζω ότι μισούν τη Γαλλία επειδή τους “απελευθερώνει” από την ίδια τους τη θρησκεία. Τους λέει ότι μπορείτε να προσευχηθείτε αν θέλετε, να κάνετε τις τελετές σας, αλλά παράλληλα είστε ελεύθεροι να μην το κάνετε, να μην πιστεύετε πουθενά ή να πιστέψετε σε άλλη θρησκεία», επισημαίνει.
«Ο Μακρόν, το αντίθετο του Τραμπ»
Εχοντας στο ενεργητικό του εκτεταμένο έργο για τον έρωτα, τη σεξουαλική ελευθερία και τις σχέσεις των φύλων και με αφορμή την πρόσφατη επανακυκλφορία του βιβλίου του «Τα μαύρα φεγγάρια του έρωτα» από τις εκδόσεις Πατάκη, τον ρωτήσαμε για την πολεμική που υφίστανται ο Eμανουέλ και η Μπριζίτ Μακρόν.
«Ο Μακρόν είναι το αντιπαράδειγμα του κλισέ που θέλει τους ηλικιωμένους άνδρες να παντρεύονται νεαρές γυναίκες. Παντρεύτηκε μια γυναίκα μεγαλύτερή του, είναι δυναμική, μπορεί να μοιάζει με τη μητέρα του αλλά είναι πολύ κομψή και όπως η Μέρκελ και η Μέι, δεν έχει παιδιά αλλά θετά εγγόνια. Ακόμη σκεφτόμαστε με τα κλισέ, οπότε ίσως εισάγει κάτι νέο στις σχέσεις μεταξύ ανδρών και γυναικών. Επίσης, ο Μακρόν ως προς αυτό είναι το άκρως αντίθετο του Τραμπ», τονίζει.