Τροφή για… σκέψη φιλοδοξεί να δώσει στο τηλεοπτικό κοινό η σειρά ντοκιμαντέρ του ΣΚΑΪ «Η ιστορία της τροφής», που παρουσιάζει την εξέλιξη της διατροφής στον ελλαδικό χώρο και στη Μεσόγειο από την προϊστορία έως τις μέρες μας. Η φιλόδοξη παραγωγή έκανε πρεμιέρα στην τηλεόραση του ΣΚΑΪ Κυριακή 14 Μαΐου, στις 18.45 και ολοκληρώνεται σε πέντε ωριαία επεισόδια που εκτυλίσσονται χρονολογικά από τα προϊστορικά χρόνια, την αρχαιότητα, το Βυζάντιο, τα οθωμανικά χρόνια, την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους έως και τη σύγχρονη Ελλάδα. Η νέα σειρά ντοκιμαντέρ υλοποιήθηκε από την Anemon Productions με την επιστημονική υποστήριξη και την αποκλειστική χρηματοδότηση του Κοινωφελούς Ιδρύματος Ιωάννη Σ. Λάτση.
Πώς άλλαξαν οι τροφές, τα σκεύη και οι διατροφικές συνήθειες και ποιο είναι το αρχαιότερο γεύμα που έχει βρεθεί ποτέ στον ελλαδικό χώρο; Πόσο μας επηρέασαν άλλοι πολιτισμοί, πώς τους επηρεάσαμε εμείς, ποια η σχέση των Αράβων, των Οθωμανών, των Γάλλων, των Ιταλών με την ελληνική κουζίνα και ποια είναι η πραγματική προέλευση του μουσακά; Τι έτρωγε ο απλός κόσμος στην αρχαιότητα και στο Βυζάντιο; Η δημιουργική ομάδα της Anemon Productions, Ανδρέας Αποστολίδης, Νίκος Νταγιαντάς, Λευτέρης Χαρίτος, Ρέα Αποστολίδη, Γιούρι Αβέρωφ, προσπάθησε να απαντήσει σε αυτά και άλλα πολλά ερωτήματα κατά τη διάρκεια της πολυετούς έρευνας που πραγματοποίησαν. «Η ιστορία της τροφής είναι συνυφασμένη με την ιστορία της εξέλιξης του ανθρώπου και του πολιτισμού. Μελετώντας για τις ανάγκες της σειράς, είδαμε και μάθαμε πράγματα που μας συνάρπασαν, μας εξέπληξαν και μας αποκάλυψαν άγνωστες στιγμές του παρελθόντος», σημειώνει ο Γιούρι Αβέρωφ.
Η ιστορία της Ελλάδας μέσα από τη διατροφή
Τι θα μάθει όμως κάποιος παρακολουθώντας αυτή τη σειρά; «Θα μάθει την ελληνική ιστορία αλλά και την ιστορία της κάθε περιοχής, το πώς άλλαζε η καθημερινότητα των ανθρώπων στις διαφορετικές εποχές, γιατί μέσα από το φαγητό διαπιστώνει κανείς πώς ζούσαν, πώς έτρωγαν, πώς συναναστρέφονταν οι άνθρωποι», μας απαντά η Ρέα Αποστολίδη. «Είναι σημαντικό να ξεκαθαρίσουμε ότι δεν κάνουμε απλώς μια ιστορία της διατροφής, αλλά την ιστορία της Ελλάδας μέσα από τη διατροφή. Είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα οπτική», προσθέτει ο Γιούρι Αβέρωφ, ο οποίος υπογράφει και το μοντάζ της σειράς. Κάθομαι δίπλα του, μπροστά από τις οθόνες των υπολογιστών και δεκάδες κουμπιά που βοήθησαν ώστε να «συναρμολογηθούν» οι χιλιάδες σκηνές του υλικού σε πέντε εξαιρετικά ενδιαφέροντα επεισόδια. Ένα εικοσάλεπτο αργότερα, έχω μια πλήρη εικόνα του πρώτου επεισοδίου, με τίτλο «Το πρώτο γεύμα», το οποίο αποκαλύπτει πώς η αναζήτηση και η διαχείριση της τροφής ήταν η κινητήριος δύναμη στη διαμόρφωση του κόσμου μας και ποιες ήταν οι μεγάλες επαναστάσεις που οδήγησαν στην εκκίνηση του ελληνικού πολιτισμού από τους κυνηγούς ελεφάντων την Εποχή των Παγετώνων έως τους πρώτους ψαράδες του Αιγαίου και από τους γεωργούς της Καππαδοκίας έως τα μεγάλα συμπόσια στα μινωικά και στα μυκηναϊκά ανάκτορα.
Η επιστημονική έρευνα
Πρόκειται για ένα σπάνιο για τα ελληνικά δεδομένα, εξαιρετικά φιλόδοξο τηλεοπτικό εγχείρημα που περιλαμβάνει περισσότερες από 100 συνεντεύξεις με σημαντικούς Έλληνες και ξένους επιστήμονες, ανθρωπολόγους, ιστορικούς, θεωρητικούς και ερευνητές της διατροφής, αρχαιολόγους, μάγειρες και χιλιάδες ώρες γυρισμάτων σε αρχαιολογικούς και ιστορικούς χώρους στην ηπειρωτική και στη νησιωτική Ελλάδα (Καβάλα, Κρήτη, Κέρκυρα, Ήπειρος, Σαντορίνη, Πελοπόννησος), αλλά και σε τοποθεσίες στην Κωνσταντινούπολη, στην Καππαδοκία, στη Μικρά Ασία, στη Μασσαλία, στη Σικελία, στη Ρώμη, στην Ουαλία, στη Σουηδία, στο Λονδίνο, στη Βενετία, στην Μπολόνια. Έχει αξιοποιηθεί υλικό όπως σύγχρονες επιστημονικές έρευνες, πρόσφατες αρχαιολογικές ανακαλύψεις, άγνωστα ιστορικά τεκμήρια, σπάνια αρχειακά φιλμ, 3D animation, αερολήψεις και δραματικές αναπαραστάσεις σκηνών της καθημερινής ζωής (η συγκομιδή, η αναζήτηση τροφής, το κυνήγι, η καλλιέργεια, θυσίες, η Κατοχή, ο κύριος Τσελεμεντές ή μια Αθηναία νοικοκυρά της δεκαετίας του ’60 στην κουζίνα). Το μεγαλύτερο μέρος των γυρισμάτων των περίπου είκοσι αναπαραστάσεων πραγματοποιήθηκαν τον περσινό Ιούνιο στα Κύθηρα, με πρωταγωνιστές τους ταλαντούχους κατοίκους του νησιού.
Σημαντική για την καθοδήγηση της έρευνας και την τεκμηρίωση των ευρημάτων στάθηκε η συμβολή των επιστημονικών συμβούλων της σειράς, Ηλία Αναγνωστάκη (Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών), Σουλτάνας-Μαρίας Βαλαμώτη (Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΑΠΘ), Αντωνίας-Λήδας Ματάλα (Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο), Βασίλη Παναγιωτόπουλου (πρώην διευθυντής του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών) και Διονύση Σταθακόπουλου (King’s College, Πανεπιστήμιο Λονδίνου). Τον γενικό συντονισμό της σειράς έχει ο Χρήστος Χρυσανθόπουλος (υπ. διδάκτορας, Πανεπιστήμιο Αθηνών) και την αφήγηση έχει κάνει ο ηθοποιός Ακύλλας Καραζήσης. ■