Μεθαύριο η Γαλλία έχει την ευκαιρία να ακολουθήσει το παράδειγμα μιας σειράς από άλλες, πολύ διαφορετικές (και μεταξύ τους) χώρες όπως η Ουγγαρία, η Πολωνία, η Βενεζουέλα, η Ελλάδα και οι ΗΠΑ, και να παραδώσει τη διακυβέρνηση της χώρας σε λαϊκιστές. Το έχουμε συζητήσει ξανά το πρόβλημα του λαϊκισμού, και η αντιμετώπισή του είναι ένα θέμα προς το παρόν άλυτο. Υπάρχει λύση; Ισως. Θα σας πω μια ιστορία*.
Οταν έπεσε ο δικτάτορας Σουχάρτο το 1998 στην Ινδονησία, πολλοί φοβούνταν ότι η χώρα θα έπεφτε στα χέρια των ισλαμιστών. Η Ινδονησία είναι η μεγαλύτερη μουσουλμανική χώρα του κόσμου, παρεμπιπτόντως, έχει 260 εκατομμύρια κατοίκους σε 18.000 νησιά. Ελεύθερη από τον αυταρχικό ζυγό του δικτάτορα, θα μπορούσε να κατρακυλήσει εύκολα και να μετατραπεί σε ένα νέο, γιγάντιο Ιράν. Αντ’ αυτού, μέσα σε λίγα χρόνια η χώρα απέκτησε μια κανονική δημοκρατία η οποία λειτουργεί μέχρι σήμερα με αναπάντεχα αποτελεσματικό τρόπο. Δεν είναι ότι δεν είχανε ισλαμιστές εκεί –ακόμα έχουν. Είχαν και κάποιες τρομοκρατικές επιθέσεις, και σε μία επαρχία ισχύει η σαρία. Εχουν κανονικά ισλαμιστικά πολιτικά κόμματα που κατεβαίνουν στις εκλογές. Αλλά ποτέ δεν κατάφεραν όλοι οι ακραίοι και θρησκόληπτοι να συνασπιστούν και να διεκδικήσουν με αξιώσεις την εξουσία, για έναν απλό λόγο: Επειδή η κυβέρνηση της χώρας τούς έκλεψε το πολιτικό πρόγραμμα. Τους πήρε τις ιδέες. Τους αφόπλισε και τους προσεταιρίστηκε.
Τα ισλαμιστικά κόμματα είχαν σαν συνθήματα την καταπολέμηση της διαφθοράς και της φτώχειας. Οπότε τι έκανε ο ηγέτης του μεγαλύτερου κόμματος, ο Σουζίλο Μπαμπάγκ Γιουντχογιόνο με τ’ όνομα; Κατέβηκε στις εκλογές με βασικό σύνθημα την καταπολέμηση της διαφθοράς και, όταν εξελέγη, έκανε μερικά βασικά πράγματα για να την καταπολεμήσει, και εφάρμοσε και πολιτικές κατά τις φτώχειας. Και μετά, σε κυβερνήσεις συνεργασίας που προέκυψαν, έβαλε μέσα και τους λαϊκιστές ισλαμιστές, αφενός για να τους ελέγχει, αφετέρου για να τους αποκαθηλώσει στα μάτια των φανατικών οπαδών τους, καθώς αναπόφευκτα αποδείχτηκαν ανίκανοι και διεφθαρμένοι. Αυτά τα κόλπα δεν λειτουργούν μόνο κατά του ισλαμικού φονταμενταλισμού, νομίζω. Θα μπορούσαν να λειτουργήσουν και κατά του λαϊκισμού.
Οι λαϊκιστές, όπως έχουμε ξαναπεί, κατά βάση φωνάζουν για προβλήματα που είναι πραγματικά, αληθινά, και απασχολούν πολλούς πολίτες. Αν μπορείς να αντιμετωπίσεις αυτά τα πραγματικά προβλήματα με κανονικές λύσεις, με τις πραγματικές, τις δύσκολες, αν μπορείς να αποδείξεις ότι λύνονται χωρίς μαγικούς σοσιαλισμούς, απομονωτισμούς και άλλα παραμύθια, ορίστε. Τους νίκησες τους λαϊκιστές. Τους αφόπλισες. Ή, έστω, αν δεν μπορείς να τα λύσεις όλα, τουλάχιστον δείξε ότι σε νοιάζουν. Είναι αληθινά προβλήματα. Κάν’ τα δικά σου. Πάρ’ τα πάνω σου.
Παντού οι λαϊκιστές φωνάζουν για τα προβλήματα της διαφθοράς, της φτώχειας και της οικονομικής ανισότητας. Είναι πραγματικά προβλήματα αυτά, και πολύ σοβαρά. Ε, ένας σχηματισμός από το κατά τόπους «μέτωπο της λογικής» που κατεβαίνει με αυτά τα θέματα στον πυρήνα του προγράμματός του και μπορεί να πείσει ότι θα τα αντιμετωπίσει χωρίς ιδεοληπτικές μαγείες και μαγγανείες, έχει μεγάλες ελπίδες να νικήσει. Βεβαίως, αυτός ο σχηματισμός για να πείσει πρέπει να έχει κάποια συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Οπως, για παράδειγμα, να μην έχει βεβαρημένο παρελθόν. Να μην έχει συμμετάσχει στη διαφθορά, να μην έχει συνεισφέρει στα προβλήματα. Γι’ αυτό, όπως είπαμε την προηγούμενη φορά, οι ηγέτες που έβγαλαν την Ελλάδα από προηγούμενες κρίσεις παρόμοιες με τη δικιά μας, το έκαναν σε όλες τις περιπτώσεις φτιάχνοντας καινούργιο κόμμα. Και γι’ αυτό έχει ελπίδες ο Εμανουέλ Μακρόν την Κυριακή. Ισως, τελικά, αυτό να χρειάζεται για να νικήσεις τον λαϊκισμό σήμερα: Να μην έχεις καθόλου κόμμα.
*Η ιστορία περιέχεται στο βιβλίο «Λύσεις Υπάρχουν» του Τζόναθαν Τέπερμαν, εκδόσεις διαΝΕΟσις.