Αν η Ευρώπη συνεχίσει με αυτόν τον τρόπο, κανένας Ευρωπαίος σε κανένα σημείο του κόσμου δεν θα μπορεί να περπατά με ασφάλεια στον δρόμο», δήλωσε ο Τούρκος πρόεδρος την ημέρα της μαύρης επετείου των τρομοκρατικών επιθέσεων στο Βέλγιο (σε αεροδρόμιο και μετρό, με 32 νεκρούς) και του διπλού πλήγματος στο Λονδίνο με τέσσερις νεκρούς. Μια παροξυσμική απειλή στο πλαίσιο της γνωστής –επικίνδυνης– ερντογανικής πολιτικής καρικατούρας, με πολλούς αποδέκτες, εντός κι εκτός Τουρκίας, όπως και ισχυρά ψηφοθηρικά οφέλη. Ομως δεν παύει να σκιαγραφεί τη ζωή στις ευρωπαϊκές κοινωνίες της διακινδύνευσης.
Μέσα σε μια πενταετία μόνο, από τον Ιούλιο του 2012, έχουν σημειωθεί 14 πολύνεκρες τρομοκρατικές επιθέσεις στην Ευρώπη, που είτε σχεδιάστηκαν στη Μέση Ανατολή και εκτελέστηκαν σε ευρωπαϊκά εδάφη από τρομοκράτες που μετακινήθηκαν διερχόμενοι μέσα από σειρά ενδιάμεσων χωρών είτε εξαπολύθηκαν από μοναχικούς λύκους, ριζοσπαστικοποιημένους αυτόχθονες, χωρίς «κεντρική» προετοιμασία.
Πρόκειται για ένα είδος πολέμου που δεν αντιμετωπίζεται με τα παραδοσιακά συστήματα άμυνας. Πώς να εντοπίσει και να εξουδετερώσει κανείς έναν τρομοκράτη ζωσμένο με εκρηκτικά μέσα σε ένα πολυσύχναστο σταθμό του μετρό; Η τρομοκρατία, δηλαδή η πεποίθηση ότι εμπρός σου υπάρχουν μόνο προς εξόντωση εχθροί, και δεν υφίστανται «αλυσίδες», μόνο μια πίστη αγκυροβολημένη στο αλάνθαστο και η φρικιαστική απεραντοσύνη του δυνατού, είναι το χειρότερο από όλα τα αδιέξοδα. Αυτή η έσχατη έκφραση του απόλυτου εμφυσά ολοένα και μεγαλύτερο φόβο και στερεί ολοένα και μεγαλύτερη ελευθερία από τις κοινωνίες του δικαίου και της πρόνοιας, οικοδομώντας ένα εφιαλτικό σύμπαν, με υπερβολικά μέτρα ασφαλείας, ισλαμοφοβία, κακοβουλία, χαρακώματα.
Και, ναι μεν, η ανθρώπινη Ιστορία βρίθει από εστίες φωτιάς, συρράξεις, εμφυλίους, «ιερούς πολέμους, από ανθρωποσφαγές απερίγραπτης αγριότητας, αυθαίρετες εκτελέσεις πραγματικών ή φανταστικών εχθρών. Ομως, η βία και ο άγριος θάνατος, από τις αρχαιότερες ανθρώπινες μνήμες, σήμερα ξεσπούν απρόσμενα στην ειρηνική καθημερινότητα, στον δρόμο, στην αγορά, στη γιορτή.
Παραφράζοντας τον Γερμανό κοινωνιολόγο Ούλριχ Μπεκ, που πρέσβευε ότι η διακινδύνευση αποτελεί πλέον κομμάτι της καθημερινής μας ζωής, καθώς «οι κοινωνικές, πολιτικές, οικολογικές, ατομικές διακινδυνεύσεις που προκαλούνται από τη δυναμική της ανανέωσης ξεφεύγουν ολοένα από τους θεσμούς ελέγχου και εξασφάλισης», θα επαναλάμβανε κανείς ότι πρέπει να αναπτυχθούν από τις ηγεσίες στρατηγικές εξομάλυνσης των θερμών διαφορών και σε εκτελεστικό επίπεδο μια κουλτούρα ψύχραιμης συνεχούς προφύλαξης και όχι σαρωτικών εκκαθαρίσεων σε κάθε ένδειξη απειλής. Η σημερινή παγκόσμια τάξη παράγει τόσους κινδύνους, που η ευημερία θα θρυμματιστεί αν δεν οικοδομηθούν συστήματα που να εξασφαλίζουν μια ελάχιστη έστω εμπιστοσύνη – μέσα στην αβεβαιότητα. Αν και μέχρι στιγμής η διαπολιτισμική εμπιστοσύνη δεν έχει εμποδίσει να γίνεται η αβεβαιότητα το πλαίσιο όπου εκκολάπτονται «τέρατα», η υφήλιος οφείλει να προνοεί. Δεν το κάνει, η επικυριαρχία αποβαίνει πάντα ο «νόμος» της. Μόνο κομμάτια της πασχίζουν να στερεώσουν όσα επιχειρούνται εντεύθεν του μηδενός, αγωνίζονται να ορίσουν κάτι που να εγγυάται την ύπαρξη… Δεν αρκεί.