Στη δεύτερη πεντηκονταετία της εισέρχεται φέτος η Παγκόσμια Ημέρα κατά του Ρατσισμού. Καθιερώθηκε από τον ΟΗΕ το 1966, εις ανάμνησιν της σφαγής από τη νοτιοαφρικανική αστυνομία, στις 21 Μαρτίου 1960, στη Σάρπβιλ, εβδομήντα φοιτητών που διαδήλωναν κατά του απαρτχάιντ. Η προσδοκία πως οι οικουμενικά αναγνωρισμένες ημέρες καλλιεργούν την ευαισθησία και ενισχύουν τη συλλογική μνήμη δεν έχει το επιθυμητό αντίκρισμα στην πραγματική ιστορία. Συνήθως έρχονται και παρέρχονται δίχως να επηρεάσουν σοβαρά τις κυρίαρχες αντιλήψεις και τη μαζική συμπεριφορά.
Στον μισό αιώνα που τιμάται η Ημέρα κατά του Ρατσισμού δεν έλειψαν τα βήματα προόδου σε κάποιες χώρες, είναι πάντως πολύ λιγότερα απ’ όσα εικάζουν οι σχετικοί πανηγυρικοί. Οι φυλετικές διακρίσεις δεν έχουν αμβλυνθεί θεαματικά, η ξενοφοβία παρουσιάζεται σαν να απορρέει από κάποιας λογής «φυσικό δίκαιο», ενώ η μισαλλοδοξία είναι κατά κάποιον τρόπο η νέα κανονικότητα, ο συρμός στον οποίο σπεύδουν να επιβιβαστούν νέες χώρες, νέοι ηγέτες, νέα πλήθη. Ο «πόλεμος των πολιτισμών» άλλωστε ή των θρησκειών έτσι ακριβώς εννοήθηκε: σαν πόλεμος των εκ προοιμίου ανώτερων (των Δυτικών-Λευκών-Χριστιανών) εναντίον των εκ φύσεως κατώτερων. Εξ ου και τα τείχη που τοποθετούνται πλέον σε διάφορα μέρη του πλανήτη, για να μην «εισβάλλουν» οι απολίτιστοι, θύματα επί δεκαετίες ή και επί αιώνες των πεπολιτισμένων. Εξ ου, επίσης, η δημοτικότητα του εθνικολαϊκισμού ή του καθαρά σωβινιστικού ρατσισμού σε μιαν Ευρώπη που μολαταύτα συνεχίζει να αυτοβαυκαλίζεται, πιστεύοντας ότι τα πολιτισμικά της γονίδια αντέχουν στη μισαλλοδοξία.
Η σύμπτωση της Ημέρας κατά του Ρατσισμού με την Ημέρα της Ποίησης οδηγεί μάλλον αναπόδραστα στην εκ νέου, πεισματική μνημόνευση ενός ποιήματος του Νίκου Εγγονόπουλου, από τη συλλογή «Στην κοιλάδα με τους ροδώνες», η οποία τιτλοφορείται με σαφή ειρωνική πρόθεση «Essai sur l’inégalité des races humaines», δηλαδή «Δοκίμιο περί της ανισότητος των ανθρωπίνων φυλών». Αυτός ήταν ο τίτλος βιβλίου του Αρτύρ ντε Γκομπινώ, πατρός του δήθεν επιστημονικού φυλετισμού, ο οποίος διαβεβαίωνε ότι «τίποτε δεν αποδεικνύει πως στα αρχικά στάδια του γενεαλογικού δέντρου οι έγχρωμες φυλές μπορούν να θεωρηθούν τμήμα του ανθρωπίνου είδους» – εκεί θα στηρίζει ο κ. Μιχαλολιάκος όσα κατάπτυστα λέει για τον Γιάννη Αντετοκούνμπο.
Οσο γνωστό κι αν υποθέσουμε το τόσο απλό ποίημα του Εγγονόπουλου, ουδέποτε περιττεύει η υπόμνησή του: «Αλήθεια – των αδυνάτων αδύνατο – / ποτές δεν εκατάφερα να καταλάβω / αυτά τα όντα που δεν βλέπουνε / το τερατώδες κοινό γνώρισμα τ’ ανθρώπου / – το εφήμερο / της παράλογης ζωής του – / κι ανακαλύπτουνε διαφορές / – γιομάτοι μίσος – διαφορές / σε χρώμα δέρματος φυλή / θρησκεία». Υπότιτλος: «Ξεχνιέται ο Αδόλφος Χίτλερ;». Σίγουρα δεν ξεχνιέται. Μόνο που ακόμη ζουν ανάμεσά μας άτομα που δεν τον ξέχασαν επειδή λατρεύουν τις φριχτές «ιδέες» του.