Αθήνα ακόμα και μια γενναιόδωρη, ανοιξιάτικη Κυριακή μπορεί να εκπλήξει και τον πιο απαισιόδοξο παρατηρητή της: διέσχιζα με το αυτοκίνητο την οδό Πατησίων και στο ύψος του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου έστρεψα αντανακλαστικά το βλέμμα στη μεγαλοπρεπή πρόσοψη αναζητώντας, πιθανότατα, μια ψευδαίσθηση πνευματικότητας σε μια οριακά καταθλιπτική διαδρομή.
Ομως εκείνη την ώρα ο Κήπος του Μουσείου είχε καταληφθεί ειρηνικά από μια ευάριθμη ομάδα Τσιγγάνων που απολάμβανε το απογευματινό φως και το πράγμα πήγε αλλού. Το θέαμα θα ευχαριστούσε οπωσδήποτε τις ομάδες «αστικού προβληματισμού» που ήταν πολύ της μόδας τη δεκαετία του ’90 και αρέσκονταν σε διανοητικές ασκήσεις επί χάρτου, καθώς υπερασπίζονταν με πάθος την «επανοικειοποίηση της πόλης από τις μειονότητες».
Από μία άποψη, το όνειρό τους για την Αθήνα έχει γίνει πραγματικότητα. Η χαοτική τους ιδέα περί «ελευθερίας» και «δημοκρατίας» έχει εξαπλωθεί ομοιόμορφα πάνω στο σώμα της πόλης αφού στο κέντρο τουλάχιστον ο καθένας μπορεί να κάνει ό,τι θέλει και όποτε το θέλει χωρίς τον παραμικρό έλεγχο και λογοδοσία. Μπορεί το ακροατήριο των θεωρητικών μανιφέστων αυτών των ομάδων να γεμίζει με δυσκολία ένα μικρό, ξεχαρβαλωμένο αμφιθέατρο ελληνικού πανεπιστημίου, αλλά είναι τόσο εντυπωσιακή η αδυναμία όλων των άλλων πλευρών να αντιπαραβάλουν τη δική τους αντίληψη για τη ζωή στην πόλη με αποτέλεσμα να δημιουργείται η ψευδής εντύπωση ότι οι θιασώτες του χάους έχουν επικρατήσει. Αυτή η αδυναμία γίνεται αντιληπτή στον άξονα της Πατησίων, από τα Χαυτεία έως και την πλατεία Αιγύπτου, ενώ το παρακείμενο Πεδίον του Αρεως έχει παραδοθεί αμαχητί σε ομάδες επιδιδόμενες σε κάθε είδους νταραβέρι: ουσίες, σεξ, κ.λπ. Τα εκατομμύρια ευρώ της ανακαίνισης του πάρκου έπεσαν σε έναν τρύπιο κουβά και κανείς εισαγγελέας δεν έχει επέμβει για να αναζητήσει τους υπευθύνους μιας τόσο χονδροειδούς περίπτωσης απαξίωσης του δημόσιου χρήματος.
Παρομοίως, ανεξέλεγκτες διαστάσεις φαίνεται ότι έχουν πάρει τα φαινόμενα της επαιτείας και των αστέγων. Και τα δύο συνδέονται μοιρολατρικά με την οικονομική κρίση, αλλά πάντα υπάρχουν περιθώρια άσκησης υπεύθυνης κοινωνικής δράσης που θα υπερασπίζεται ταυτόχρονα και τους ανθρώπους αυτούς αλλά και την ίδια την πόλη. Ο Δήμος Αθηναίων έχει κάνει πολλή και καλή δουλειά στον τομέα της προσέγγισης αστέγων στον δρόμο (street work), όμως είναι εμφανές ότι αυτό δεν είναι αρκετό. Παρακολουθώντας «νοικοκυριά» αστέγων να επεκτείνονται διαρκώς σε διαφορετικά σημεία της πόλης, αναρωτιέται κανείς τι ακριβώς πρόκειται να πράξει ο Δήμος όταν τα «δικαιώματα» των αστέγων έρχονται σε σύγκρουση με το δικαίωμα των πολιτών σε ένα στοιχειωδώς πολιτισμένο περιβάλλον.
Η άρνηση πολλών αστέγων να μετακινηθούν σε κατάλληλες δομές φιλοξενίας δεν είναι επαρκής δικαιολογία. Χρειάζονται πολιτική βούληση και θάρρος. Αυτά λείπουν και η Αθήνα θυμίζει όλο και πιο έντονα πόλη του αναπτυσσόμενου κόσμου.