Ανοίγει ο δρόμος για επιστροφές μεταναστών από άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης στην Ελλάδα από τη 15η Μαρτίου, σε εφαρμογή σύστασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προς τα κράτη-μέλη για την επαναφορά του Κανονισμού Δουβλίνο III. Η σχετική είδηση έχει διαχυθεί ήδη στους πρόσφυγες που παραμένουν στην Ελλάδα. Τις τελευταίες δέκα ημέρες, σύμφωνα με μαρτυρίες, πολλοί «εξαφανίζονται» από τα κέντρα φιλοξενίας σπεύδοντας μέσω διακινητών να περάσουν τα σύνορα πριν από την κρίσιμη ημερομηνία (15η Μαρτίου).
Eνα χρόνο μετά τη συμφωνία Ευρωπαϊκής Ενωσης – Τουρκίας για την επιστροφή μεταναστών και προσφύγων στην Τουρκία από την Ελλάδα, η Ευρωπαϊκή Ενωση, κρίνοντας πως οι συνθήκες έχουν ομαλοποιηθεί, «συμβουλεύει» τα κράτη-μέλη (σύσταση που εκδόθηκε τον Δεκέμβριο του 2016) να προχωρήσουν στην επανενεργοποίηση του Κανονισμού του Δουβλίνου.
Ετσι, όσοι μετανάστες έχουν περάσει παράνομα στην Ελλάδα, και στη συνέχεια συλληφθούν σε οποιαδήποτε χώρα της Ευρωπαϊκής Ενωσης, μπορεί το κράτος-μέλος να αιτηθεί την επιστροφή τους στη χώρα εισόδου. Το καθεστώς των επιστροφών επανέρχεται ωστόσο για εκείνους που θα διαβούν τα σύνορα της Ελλάδας προς την Ευρώπη μετά τις 15 Μαρτίου 2017 και όχι για το σύνολο των μεταναστών που πέρασαν από την Ελλάδα τα δύο τελευταία χρόνια και στη συνέχεια στην Ευρώπη, οι οποίοι συνολικά ξεπερνούν το ένα εκατομμύριο. «Η σύσταση δεν έχει αναδρομική ισχύ», έχει τονίσει ο επίτροπος Μετανάστευσης Δημήτρης Αβραμόπουλος.
Πάντως και με το προηγούμενο καθεστώς κράτη-μέλη, όπως π.χ. η Ουγγαρία, έχουν αποστείλει αιτήματα για επιστροφή μεταναστών στην Ελλάδα το προηγούμενο χρονικό διάστημα. Η Εθνική Μονάδα Δουβλίνου, συγκεκριμένα, το 2016 έλαβε 4.100 αιτήματα συνολικά για επιστροφή μεταναστών στην Ελλάδα ως πρώτη χώρα υποδοχής, ωστόσο ελάχιστα άτομα έχουν επιστραφεί στη χώρα μέχρι στιγμής.
«Η σύσταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δεν δεσμεύει τα κράτη-μέλη όσον αφορά την πολιτική που θα τηρήσουν για εκείνους που θα εντοπιστούν σε άλλη ευρωπαϊκή χώρα ενώ για πρώτη φορά καταγράφηκαν στην Ελλάδα. Το καθεστώς είναι ακόμα ρευστό», τονίζει στην «Κ» η διευθύντρια της Υπηρεσίας Ασύλου, Μαρία Σταυροπούλου. Τα κράτη-μέλη φοβούνται ότι, σε περίπτωση επιστροφών, οι πρόσφυγες θα καταφύγουν στα δικαστήρια για τις συνθήκες που επικρατούν στην Ελλάδα.
Κατά περίπτωση
Σε κάθε περίπτωση, οι επιστροφές μεταναστών δεν προβλέπεται να πραγματοποιούνται μαζικά αλλά κατά περίπτωση και εφόσον δεν πρόκειται για άτομο που ανήκει στις ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού. Ταυτόχρονα, η Ελλάδα θα πρέπει να παρέχει εγγυήσεις ότι το άτομο που θα επιστρέψει θα μπορεί να φιλοξενηθεί σε συγκεκριμένη δομή και θα έχει πρόσβαση στην κατάθεση αιτήματος ασύλου.
«Υπό την πίεση που βρισκόμαστε αυτή τη στιγμή, είναι εξαιρετικά δύσκολο να ανταποκριθούμε και στις επιστροφές, ως σύστημα εξέτασης ασύλου», τονίζει η κ. Σταυροπούλου. Προσθέτει ότι αντίστοιχα πρέπει να λειτουργήσει και το σύστημα των μετεγκαταστάσεων –έχουν μετεγκατασταθεί σε άλλα κράτη-μέλη 10.000 άτομα ενώ σε αναμονή βρίσκονται ακόμα περίπου 13.000 άτομα– έτσι ώστε να ξεμπλοκάρει το σύστημα στην Ελλάδα.
Ορισμένοι από τους μετανάστες, που βρίσκονται «εγκλωβισμένοι» στην Ελλάδα, τις τελευταίες ημέρες εξαφανίζονται εν μια νυκτί από τα κέντρα φιλοξενίας, όπως καταγγέλλουν στην «Κ» άτομα που εργάζονται ειδικά σε δομές όπου φιλοξενούνται οικογένειες. «Δεν ξέρουμε πώς να χειριστούμε αυτές τις ξαφνικές “απουσίες”. Τυπικά οι μετανάστες δεν είναι υποχρεωμένοι να παραμείνουν σε μια συγκεκριμένη δομή», τονίζουν.
Πάντως, δεδομένου ότι πρόκειται για άτομα που έχουν καταγραφεί κατά την είσοδό τους στη χώρα, και συγκεκριμένα στα ελληνικά νησιά, και βρίσκονταν στη διαδικασία κατάθεσης αιτήματος ασύλου, είναι πολύ πιθανό να επιστραφούν στην Ελλάδα τελικά, τονίζει υπεύθυνος της Υπηρεσίας Ασύλου. «Δεν μπορείς να καταθέσεις αίτημα ασύλου ταυτόχρονα σε δύο ευρωπαϊκές χώρες», ξεκαθαρίζει.