«Η διασπορά του φόβου και η δαιμονοποίηση ομάδων ανθρώπων μάς οδηγούν σε έναν επικίνδυνο και διχασμένο κόσμο», προειδοποίησε προ ημερών η Διεθνής Αμνηστία. Η οργάνωση προβλέπει πως το 2017 θα προκληθούν συνεχείς κρίσεις ως αποτέλεσμα της «ξενοφοβικής ρητορικής μίσους του Τραμπ στις ΗΠΑ», των πρακτικών των Ορμπάν, Ερντογάν, Ντουτέρτε, της παγίδευσης προσφύγων στα νησιά Ναούρου και Μάνους από την Αυστραλιανή κυβέρνηση κ.ά. «Ολο και περισσότεροι πολιτικοί αυτοαποκαλούνται αντισυστημικοί και ακολουθούν μια τοξική ατζέντα η οποία διώκει, αποκτηνώνει και μετατρέπει ολόκληρες κοινωνικές ομάδες σε εξιλαστήρια θύματα», σημειώνει.
Είναι γεγονός ότι, μπροστά στα αθρόα μεταναστευτικά και προσφυγικά κύματα, ευρωπαϊκά κράτη επιλέγουν την υπερβολική οχύρωση, την άρνηση υποδοχής, τις διακρίσεις, ένα ευρωπαϊκό απαρτχάιντ, που κάθε άλλο παρά εκμηδενίζει τις απειλές, αντιθέτως ακονίζει τη δαμόκλειο σπάθη της μισαλλοδοξίας, υποδαυλίζει το μένος, τις φρικαλεότητες, το καμίνι του αίματος, την πίκρα του κάθε κυττάρου. Δεν είναι τυχαίο ότι στη Βαυαρία, επτά μήνες πριν από τις ομοσπονδιακές εκλογές, οι τοπικές αρχές (που πρόσκεινται σε κόμμα κοντά σε εκείνο της καγκελαρίου Αγκελα Μέρκελ) απαγόρευσαν την μπούργκα σε δημοσίους υπαλλήλους και δημοσίους χώρους, καθώς ανησυχούν για πιθανή διαρροή ψήφων προς το αντιμεταναστευτικό ακροδεξιό κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD).
Η Ευρώπη φοβάται. Η διασπορά της τρομοκρατίας στα ευρωπαϊκά εδάφη, οι αφανείς «μοναχικοί λύκοι» του Ισλαμικού Κράτους, παραβατικές συμπεριφορές ρίχνουν βαριά σκιά πάνω σε όλους τους διαφορετικούς, τους εκτοπισμένους από τις εστίες τους, τους μουσουλμάνους, που από αρκετούς αντιμετωπίζονται ως δυνάμει τζιχαντιστές και δολοφόνοι. Η καθημερινότητα μπολιάζεται με νέους φανατισμούς, θεωρίες συνωμοσίας, αναβιωμένους μύθους, έχθρα, κακοβουλία, αλυσοδεμένους έξω από σχολεία όπου φοιτούν προσφυγόπουλα, η ισορροπία μεταξύ των αντίρροπων τάσεων χάνεται και ανοίγονται πολλαπλά μέτωπα με τη σφραγίδα της θρησκείας.
Ωστόσο, οι πολιτισμοί δεν γεννούν συγκρούσεις επειδή, ως πρωτοστατούντες, δεν αναγνωρίζουν αλλότρια στοιχεία – και μόνη η ύπαρξη ενός άλλου πολιτισμού διαψεύδει την πεποίθηση ότι υφίστανται μόνον οι δικές μας αξίες. Ούτε η απειλή που νιώθει κανείς όταν οι ξένες αξίες κάνουν λιγότερο απόλυτες τις δικές του μπορεί να προκαλέσει συρράξεις. Τις συγκρούσεις προκαλούν πολιτικές ομάδες. Μέχρι στιγμής στην Ιστορία οι πολιτικοί σκοποί (η τάση εξάπλωσης και κυριαρχίας, η δίψα για δύναμη και επιβολή είναι πολιτικοί σκοποί) ήταν ισχυρότεροι από τους πολιτισμικούς, που παρακάμπτονταν –με «παράδοξες» συμμαχίες– όποτε το επέβαλλαν οι πολιτικές συνθήκες…
Στον λυσσαλέο αγώνα επικράτησης οι πολιτισμικές διαφορές γίνονται απλώς εργαλείο περιχαράκωσης και μοχλός πολέμου. Ομως αυτό δεν είναι πάντα προφανές. Και η «τοξική ρητορική», όπως αναφέρει η Διεθνής Αμνηστία, εντείνεται πυροδοτώντας μια παγκόσμια άτακτη οπισθοδρόμηση.