Σύμφωνα με τα προχθεσινά λεγόμενα του Κλάους Ρέγκλινγκ, γεν. διευθυντή του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας, όλες οι ευρωπαϊκές χώρες έχουν εξέλθει από την κρίση και μάλιστα ισχυρότερες από πριν, πλην Ελλάδας, η οποία «είναι ειδική περίπτωση». «Πουθενά η έκταση των προβλημάτων δεν ήταν τόσο μεγάλη και η κρατική διοίκηση τόσο αδύναμη», είπε. Και επανέλαβε τις συνήθεις συστάσεις για εφαρμογή των συμφωνημένων μεταρρυθμίσεων ώστε η χώρα να ανακτήσει την εμπιστοσύνη των αγορών. Και να ανακάμψει. Κάτι εξαιρετικά δύσκολο, αφού τίποτα δεν αλλάζει το χρώμα των ελληνικών ημερών. Υπερφορολόγηση των πολιτών, απροθυμία να σταθμιστούν τα στοιχεία, διαιώνιση –και από την παρούσα κυβέρνηση– της καθεστηκυίας πολιτικής κουλτούρας που επιτρέπει τη διόγκωση των ελλειμμάτων κρατικών εταιρειών, προσλήψεις και μονιμοποιήσεις εκ του «πλαγίως», κατάργηση της οροφής στις αμοιβές κρατικών στελεχών, εκτίναξη της παραοικονομίας, χαοτική οργάνωση των υπηρεσιών, τόσο που δεν είναι ορατό αν οι εισελθόντες παράγουν και από ποια «γραμμή», την πρώτη ή τα «μετόπισθεν», εν ολίγοις την αντιμεταρρύθμιση και το θόλωμα των στόχων, αν δηλαδή γίνεται προσπάθεια υπέρβασης της οικονομικής κρίσης ή διάσωσης του συστήματος.
Δεν είναι πρώτη φορά που η Ελλάδα βρίσκεται σε δεινή θέση. Που είναι η ειδική περίπτωση, το μαύρο πρόβατο, αποκομμένη και αμυνόμενη. Που αγωνίζεται για την επιβίωση, υποπίπτοντας σε λάθη, φενακισμούς, τυχοδιωκτισμούς, δολιχοδρομώντας αλλά συνεχίζοντας, με μοναδικό όπλο, με θαυματουργή ενωτική ουσία, την αδιάκοπη πάλη για ανάδυση. Φτωχή χώρα σε νευραλγικό σημείο, χωρίς αληθινούς συμμάχους. Στην ιστορία της με δύο ξενικές κατοχές, δύο εμφύλιους σπαραγμούς, τρεις δικτατορίες, περισσότερα από είκοσι στρατιωτικά κινήματα και πραξικοπήματα, πολιτικούς κλυδωνισμούς, ένα μόνιμο κλίμα ανασφάλειας για την εδαφική της ακεραιότητα, οικονομική καχεξία, κοινωνική αστάθεια, συνεχή δάνεια και προσπάθειες να εξυπηρετηθούν, ένας φαύλος κύκλος κρίσεων. Ολα αλλάζουν, κοινωνίες, θεσμοί, ιδεολογίες, όμως πολλοί συνεχίζουν να στέκονται εμβρόντητοι μπροστά στα γεγονότα, να τα αποδίδουν σε μυστηριώδεις αιτίες και σκευωρίες. Λίγοι αποτολμούν εσωτερικούς ιστορικούς συνειρμούς, νοερά περάσματα, π.χ. από τον Επιτάφιο του Περικλέους στον διάλογο Αθηναίων – Μηλίων, από τη Σικελική Εκστρατεία στη Μικρασιατική Καταστροφή, από τον Κριτόλαο στον Παπαφλέσσα, από τον Αιμίλιο Παύλο στον Ιμπραήμ κ.ο.κ. Αρκετοί αδυνατούν να χτίσουν νηφάλια σκέψη. Λαοί και κυβερνήσεις ανακαλούν ελάχιστα το χθες.
Τέσσερις φορές χρεοκόπησε η Ελλάδα (1827, 1843, 1893, 1932), ενώ υπό καθεστώς πτώχευσης βρέθηκε για περισσότερα από 50 χρόνια. Μακριά η αλυσίδα των μεταπολεμικών δανεισμών. Ωστόσο η μεγαλύτερη απειλή δεν αφορά τις οικονομικές καθιζήσεις. Αυτές είναι αναστρέψιμες. Αφορά ένα πλήθος ανάξιων πίστεων και βεβαιοτήτων, που μας ποντίζουν σε λάθος μεριά. Αφορά εμάς, την υπόστασή μας, το ποιοι θα ’μαστε μετά τον εγκλεισμό σε έναν περιορισμένο ορίζοντα, σε μια διάσταση όπου οι σκέψεις εξερευνούν ξανά και ξανά τις ίδιες περιοχές οδύνης. Ταλαίπωροι μικροκαταφερτζήδες, κουρασμένοι χαμαιλέοντες ή μείγμα των δυτικών συστατικών που απορροφήσαμε, των ανατολικών μας καταβολών και της γνώσης που έχτισε μια απαιτητική τάξη βασανιστικών στοχασμών;