Ρεπορτάζ: ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ
Περίμενε ότι θα ήταν μια εξέταση ρουτίνας. Στις αρχές του 2012 ένας έμπειρος ηλεκτρολόγος, που μετρούσε ήδη τρεις δεκαετίες εργασίας σε εμπορικά πλοία και κρουαζιερόπλοια, έπρεπε να υποβληθεί στις καθιερωμένες ακτινολογικές εξετάσεις προτού μπαρκάρει σε μια νέα δουλειά. Οι γιατροί όμως εντόπισαν κάτι ύποπτο στον δεξιό του πνεύμονα. Επρεπε να γίνουν επιπλέον έλεγχοι, του είπαν. Τότε, ξεκίνησε η περιπέτειά του.
Μετά τη βιοψία η διάγνωση ήταν ότι πάσχει από μεσοθηλίωμα, μια επώδυνη μορφή μη ιάσιμου καρκίνου που επιδέχεται μόνον παρηγορητική θεραπεία. Επιστημονικές μελέτες έχουν αποδείξει ότι το μεσοθηλίωμα προκαλείται σχεδόν αποκλειστικά από την έκθεση σε αμίαντο. Την περασμένη Κυριακή, η «Κ» παρουσίασε σε έρευνά της τις επιπτώσεις του αμιάντου στην υγεία απόστρατων αξιωματικών του Πολεμικού Ναυτικού, οι οποίοι νόσησαν μετά τη θητεία τους σε αντιτορπιλικά αμερικανικής κατασκευής και διεκδικούν αποζημιώσεις. Κάποιοι εξ αυτών έχουν ήδη δικαιωθεί στις ΗΠΑ, ενώ σε μία περίπτωση μέχρι στιγμής ελληνικό δικαστήριο επιδίκασε αποζημίωση εις βάρος του Δημοσίου.
Το ίδιο επιβλαβές υλικό όμως χρησιμοποιήθηκε και στο εμπορικό ναυτικό. «Στα κρουαζιερόπλοια που ήμουν εγώ, οι εστίες στα μαγειρεία δούλευαν πάρα πολύ, αναπτύσσονταν μεγάλες θερμοκρασίες, τα καλώδια αμιάντου ξεραίνονταν και έπρεπε ο ηλεκτρολόγος να αποκαταστήσει τη βλάβη», λέει στην «Κ» ο 60χρονος πρώην ναυτικός που ζήτησε να μη δημοσιευτεί το όνομά του για να μη μάθουν το πρόβλημα υγείας του όλοι όσοι τον γνωρίζουν.
Η επικίνδυνη σκόνη
«Οταν πιάνεις το ξηρό καλώδιο, δημιουργείται σκόνη, πούδρα. Αυτή θα την εισπνεύσεις, είτε διότι θα φυσήξεις για να καθαρίσεις τον χώρο είτε διότι θα το τρίψεις προκειμένου να βάλεις άλλη μόνωση. Γιατί δεν φορούσα μάσκα; Δεν υπήρχε σήμανση και δεν ήξερα ότι αυτό το υλικό προκαλεί καρκίνο. Αν το ήξερα, ίσως να μην έκανα αυτή τη δουλειά», προσθέτει. Πέρα από τις καλωδιώσεις, ο αμίαντος υπήρχε ακόμη ως θερμομόνωση κάτω από τις πλάκες των εστιών στους φούρνους, αλλά και στα τακάκια των φρένων των ανελκυστήρων.
Δεν ήταν ο μόνος που εργαζόταν τις δεκαετίες του ’80 και του ’90 –όταν πλέον ήταν γνωστή η επικινδυνότητα του υλικού– χωρίς να υποχρεωθεί να λάβει μέτρα προστασίας. «Θυμάμαι περιστατικά που μου έλεγαν συνάδελφοι: έπαιρναν τη σκόνη αμιάντου από τα τριμμένα καλώδια και τη φύσαγαν ο ένας στον άλλον, στα μούτρα. Γιατί δεν ήξεραν», λέει. Ούτε είναι ο μόνος που νόσησε.
Με το μπλε χρώμα φαίνεται ο αμίαντος σε μόνωση πλοίου κατά την αφαίρεσή του από ειδικό συνεργείο.
«Σε όλα τα πλοία, όχι μόνο σε αυτά του Πολεμικού Ναυτικού, ο αμίαντος ήταν υλικό επιλογής», λέει στην «Κ» ο δρ Αναστάσιος Τραυλός, πρόεδρος διοικητικού συμβουλίου στην εταιρεία ΠΛΙΝΙΟΣ Α.Ε. που αναλαμβάνει την ανίχνευση αμιάντου και άλλων επικίνδυνων υλικών σε εγκαταστάσεις. Χρησιμοποιούνταν λόγω της αφθονίας του και των ιδιοτήτων του σε φλάντζες, ηχομονώσεις, μονώσεις, αλλά και σε χώρους ενδιαίτησης κυρίως για λόγους πυρασφάλειας. Ο αμίαντος καθίσταται όμως επικίνδυνος όταν με την επεξεργασία του απελευθερώνεται σε πολύ λεπτές ίνες στην ατμόσφαιρα. «Ο κίνδυνος υπάρχει σε ανθρώπους που έρχονται σε επαφή με τα υλικά σε επαγγελματική βάση», εξηγεί ο κ. Τραυλός.
Μέσω του δικηγορικού γραφείου Παυλάκη – Μόσχου, ο ηλεκτρολόγος άσκησε αγωγές στις ΗΠΑ κατά τουλάχιστον 15 αμερικανικών εταιρειών που κατασκεύαζαν προϊόντα με συστατικό τον αμίαντο, αλλά και κατά Αμερικανών εργοδοτών του και πλοιοκτητών. Αλλωστε, είχε περάσει το μεγαλύτερο μέρος της καριέρας του σε αμερικανικά κρουαζιερόπλοια.
«Οι πλόες που έκανα στην Αμερική ήταν περισσότεροι», λέει ο 60χρονος πρώην ναυτικός, που προτίμησε να μη στραφεί στα ελληνικά δικαστήρια. Τελικά κατόρθωσε να δικαιωθεί και να λάβει αποζημίωση, καθώς ήρθε σε συμβιβασμό με τις αμερικανικές εταιρείες. Οπως λέει στην «Κ» ο δικηγόρος του, Γιώργος Μόσχος, σε συμβιβασμό κατέληξαν και άλλες δύο υποθέσεις εργαζομένων του εμπορικού ναυτικού, τους οποίους εκπροσώπησε το γραφείο του στα ελληνικά δικαστήρια.
Μέσα στο άγχος
Το μεσοθηλίωμα εκδηλώνεται ακόμη και 30 χρόνια μετά την έκθεση του ασθενούς σε αμίαντο. «Οι χημειοθεραπείες είναι πάρα πολύ δύσκολες», λέει ο 60χρονος. «Για τέσσερις με πέντε μήνες χάνεις τον εαυτό σου. Με το παραμικρό πονάκι, λες “αχ, ξαναγύρισε”. Είσαι συνέχεια μέσα στο άγχος, μέσα στην πίεση, έχει καταστραφεί η ζωή σου».
Παρά το γεγονός ότι η ελληνική νομοθεσία αναγνωρίζει το μεσοθηλίωμα ως επαγγελματική ασθένεια, ο 60χρονος αναφέρει ότι ταλαιπωρήθηκε πολύ μέχρι να λάβει όσα δικαιούται από τον ασφαλιστικό του φορέα. Πέρα από τα προβλήματα υγείας, είχε να αντιμετωπίσει και τη γραφειοκρατία.
«Μου άρεσε αυτή η δουλειά, από μικρός ήθελα να ταξιδεύω», λέει. «Μου έδωσε πολλές καλές εμπειρίες, αλλά αυτό που έζησα στο τέλος της καριέρας μου τα χάλασε όλα. Δεν ήθελα αυτή την εξέλιξη, ποιος τη θέλει;».