«Είμαι ένα παιδί σαν όλα τα άλλα». Να μια φράση που δεν περιμένεις να ακούσεις από τη Μαλάλα Γιουσαφζάι. Τι το συνηθισμένο μπορεί να έχει μια Πακιστανή μαθήτρια που ως σύγχρονη Αννα Φρανκ ξεκίνησε να καταγράφει τις ελπίδες και τους φόβους της σε ηλεκτρονικό ημερολόγιο του BBC, διεκδικώντας το δικαίωμα των κοριτσιών στην εκπαίδευση και καταγγέλλοντας τους ισλαμιστές εξτρεμιστές αντάρτες; Πόσο καθημερινή είναι η ιστορία μιας ακτιβίστριας που συγκλόνισε τον κόσμο με το σθένος της όταν, πριν από δύο χρόνια, δέχτηκε δολοφονική επίθεση από Ταλιμπάν και επέζησε; Πώς να σε αφήσει ασυγκίνητο το κορίτσι που στα 17 του τιμάται με το Νομπέλ Ειρήνης και δηλώνει πως «αυτό είναι μόνο η αρχή»; Οχι, η Μαλάλα δεν είναι ένα οποιοδήποτε παιδί. Είναι ηρωίδα. Ωστόσο, παραμένει έφηβη. Μπορεί να συνομιλεί με τη βασίλισσα, τον Μπαράκ Ομπάμα, το ζεύγος Κλίντον ή τον γενικό γραμματέα του ΟΗΕ, όμως, όταν γυρνάει σπίτι, ακούει στο iPod της Τζάστιν Μπίμπερ και βλέπει σε DVD το «Λυκόφως».
Επιπλέον απεχθάνεται το πρωινό ξύπνημα και όποτε κοιτάζεται στον καθρέφτη τεντώνει τις μύτες των ποδιών της για να δείχνει ψηλότερη. Οσο για το βραβείο; Δεν ξέρει αν θα καταφέρει να παραστεί στην τελετή απονομής, γιατί έχει να μελετήσει και «δεν θα ήταν ωραίο το κορίτσι που δέχτηκε πυρά προκειμένου να πάει σχολείο τελικά να αποτύχει στις εξετάσεις του»! Ισως αυτές οι λεπτομέρειες έκαναν τα συνομήλικά της Ελληνόπουλα να αναγνωρίσουν τις θυσίες της και να προβληματιστούν για τις αξίες του δυτικού κόσμου. Γιατί στο πρόσωπό της είδαν ένα κομμάτι του εαυτού τους.
Σοφία Βερυκίου
Γ΄ Γυμνασίου
«Διεκδίκησε το ουράνιο γέλιο»
Εκ των γραμμάτων γεννάται η προκοπή», έλεγε ο Ρήγας Βελεστινλής, όπως μαθαίνουμε φέτος στο μάθημα της Ιστορίας. Η γνώση είναι μια δύναμη ακατανίκητη, γιατί φωτίζει τα σκοτάδια, ξυπνά συνειδήσεις, κάνει τον άνθρωπο σκεπτόμενο, τον κάνει να αντιστέκεται στη βία, στις διακρίσεις, στις προκαταλήψεις, στην αδικία, στην εκμετάλλευση, στην καταπίεση. Tον κάνει να διεκδικεί όλα τα φυσικά του δικαιώματα, να ανακαλύπτει τα χαρίσματά του. Η Μαλάλα διεκδίκησε αυτό που της έλεγε ο δάσκαλος-πατέρας της ότι έχει: «το ουράνιο χαμόγελο» και «το ουράνιο γέλιο» της. Χωρίς το θρανίο, το βιβλίο και το μολύβι, χωρίς το δικαίωμα να πηγαίνει σχολείο, το γέλιο αυτό θα έσβηνε. Με όλη τη δύναμη που της πρόσφερε η συνάντησή της με τον δάσκαλο, το βιβλίο και το μολύβι, αρνήθηκε να υποταχθεί! Εγινε σύμβολο αγώνα για εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Εδωσε με τη σειρά της Δύναμη, Πίστη και Ελπίδα. Ναι, ο κόσμος μπορεί να αλλάξει κάθε φορά που ένας από εμάς διεκδικεί το δικό του «ουράνιο χαμόγελο» και «ουράνιο γέλιο». Διεκδικεί το δικαίωμά του να είναι Ανθρωπος. Αυτό το μάθημα πήρε η Μαλάλα και αυτό το μάθημα μας δίδαξε.
Μυρτώ Κοκκαλιά
Πρωτοετής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών
«Εχει μακρύ δρόμο να διανύσει το παγκόσμιο χωριό μας»
Ζ ούμε σε έναν κόσμο που καταδικάζει ανοιχτά τη βία, που υποστηρίζει αναφανδόν τις γυναίκες και τα παιδιά, που στηλιτεύει τους «οπισθοδρομικούς», αλλά στην πράξη πόσοι έχουν το θάρρος να κάνουν πράγματι κάτι για τις φρικαλεότητες που σπαράσσουν μη ανεπτυγμένες χώρες – και όχι μόνο; Ο παρ’ ολίγον θανάσιμος πυροβολισμός εναντίον της Μαλάλα δίνει μια γεύση από την ωμότητα των επιθέσεων σε περιοχές όπου οι Ταλιμπάν απλώνουν το δολοφονικό δίχτυ τους. Το «παράπτωμα» της μικρής ηρωίδας; Τόλμησε να υπερασπιστεί έμπρακτα το θεμελιώδες και αυτονόητο, για όλους εμάς στη Δύση, δικαίωμα της εκπαίδευσης για τα κορίτσια. Η φωνή που υψώθηκε με σθένος και τόλμη ανάμεσα σε ένα πλήθος από βουβούς και υποταγμένους τάραξε την ανθρωπότητα. Είναι η φωνή της Μαλάλα, που υπενθυμίζει αφενός στους καταπιεσμένους ότι κάποιος συνεχίζει να αγωνίζεται για την καθολική και αναίμακτη σύνδεση της λέξης «σχολείο» με τη λέξη «δικαίωμα» και αφετέρου δίνει κουράγιο και ελπίδα σε όσους επιχειρούν σιγά-σιγά να κάνουν το ίδιο.
Το Νομπέλ Ειρήνης δεν λύνει φυσικά ούτε το πρόβλημα των παιδιών που ζουν σε συνθήκες δουλείας ούτε αλλάζει τη θέση της γυναίκας στις μουσουλμανικές χώρες. Ομως δείχνει σε όλους μας, Δυτικούς, Ανατολικούς, χριστιανούς ή μουσουλμάνους, τον πολύ μακρύ δρόμο από αγώνες που πρέπει να δώσει το «ανεπτυγμένο» «παγκόσμιο χωριό» μας για να μετασχηματιστεί σε έναν κόσμο που να φέρει τον τίτλο «ανθρώπινος», «δίκαιος».
Αννα Σουλελέ
Γ΄ Λυκείου
«Τα έχουμε όλα εκτός από όραμα»
Ενα παιδί, ένας δάσκαλος, ένα βιβλίο και ένα μολύβι μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο». Η ίδια η Μαλάλα με τις πράξεις της αναδεικνύει τελικά ως αναγκαία μονάχα την πρώτη προϋπόθεση: «ένα παιδί»… Ενα παιδί που παρά τις αντιξοότητες τολμά ακόμα να ονειρεύεται. Ενα παιδί που στα 17 της μόλις χρόνια αποτυπώνει με τη στάση της τη σημασία και τη δύναμη του ιδεαλισμού, καθώς δεν χάνει την πίστη της στην ελπίδα μιας θετικής αλλαγής αυτού του κόσμου μέσα από τη βασικότερη και αρχαιότερη αξία, αυτή της παιδείας. Εμείς, στον αντίποδα, τα παιδιά του δυτικού κόσμου, αποστηθίζουμε καθημερινά αξίες ανθρωπιστικής παιδείας, προσλαμβάνουμε πλήθος γνώσεων και παρ’ όλα αυτά δεν διαπνεόμαστε από κανένα αίσθημα ιδεαλισμού και οραματισμού. Αντιμετωπίζουμε χρησιμοθηρικά την παιδεία ως το κλειδί της μελλοντικής μας προσωπικής «επιτυχίας». Ποιος είναι τελικά ο λόγος που εμείς, ενώ τα έχουμε όλα, δεν έχουμε το ουσιαστικότερο: το όραμα για κάτι καλύτερο; Είναι ανάγκη κανείς να μην έχει τίποτα για να ρισκάρει τα πάντα; Πιστέψαμε πως οι στερήσεις της οικονομικής κρίσης θα μας έκαναν να επαναπροσδιορίσουμε την εκτίμησή μας σε βασικές αξίες. Δεν το καταφέραμε. Εχουμε, λοιπόν, διαβρωθεί τόσο πολύ; Επειδή δυστυχώς αποδεικνύεται πως η Μαλάλα απέχει πολύ από εμάς, όχι σε χιλιομετρική απόσταση, αλλά σε ψυχικό σθένος και πνευματική ακεραιότητα.
Γιώργος Πλιάτσικας
Γ΄ Γυμνασίου
«Και ένα tablet μπορεί να αλλάξει τον κόσμο»
Ενα 17χρονο κορίτσι κερδίζει το Νομπέλ Ειρήνης! Το πρώτο συναίσθημα που ένιωσα στο άκουσμα της είδησης ήταν θαυμασμός. Ενιωσα όμως και απέχθεια και θυμό για όσους είναι τόσο οπισθοδρομικοί που ακόμα διαχωρίζουν τα δύο φύλα, αλλά και τόσο φανατικοί και απάνθρωποι ώστε να φτάσουν στο σημείο να προσπαθήσουν να δολοφονήσουν ένα παιδί. Επίσης λύπη για όλους όσοι έχουμε σχεδόν τα πάντα και αδιαφορούμε για όσα συμβαίνουν γύρω μας και λίγες τύψεις που δεν χρειάστηκε ακόμα να παλέψω για να διεκδικήσω σοβαρά πράγματα, όπως παιδεία για όλους, καθαρό πόσιμο νερό, ιατρική περίθαλψη. Αν και ειλικρινά ενδιαφέρομαι για ό,τι συμβαίνει στη χώρα μου αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο, θεωρούσα ότι είμαι μικρός και θα άλλαζα όλα τα στραβά και άδικα όταν θα μεγάλωνα, όταν θα ήμουν πιο δυνατός, πιο μορφωμένος, πιο πλούσιος, πιο … «σούπερ ήρωας». Τελικά, μάλλον η Μαλάλα έχει δίκιο. Για να αλλάξει ο κόσμος, δεν χρειάζεται ούτε μαγική κάπα, ούτε σούπερ δύναμη, ούτε πολλά χρήματα, ούτε και να περιμένεις να μεγαλώσεις, αλλά «ένα παιδί, ένας δάσκαλος, ένα βιβλίο και ένα μολύβι». (Ισως και ένα τάμπλετ… άλλωστε και η Μαλάλα από ένα μπλογκ ξεκίνησε!)
Μελίνα McCormac-Πρεκεζέ
Γ΄ Λυκείου
«Εκπαίδευση σημαίνει απελευθέρωση και ελπίδα»
Ισως για μας να είναι αυτονόητο. Ισως να το θεωρούμε δεδομένο. Κάθε παιδί πηγαίνει στο σχολείο. Κάθε παιδί έχει την υποχρέωση να λάβει σχολική εκπαίδευση. Και όμως, η εκπαίδευση δεν είναι υποχρέωση, μα δικαίωμα. Δεν είναι περιορισμός, αλλά προοπτική. Εκπαίδευση δεν σημαίνει καταπίεση. Σημαίνει απελευθέρωση. Σημαίνει ελπίδα. Μόνο που η ελπίδα ετούτη είναι σε κάποια άλλη γωνιά του κόσμου μάλλον απαγορευμένη. Για κάποια παιδιά η εκπαίδευση είναι κάθε άλλο παρά δεδομένη και η επιθυμία τους να μάθουν γράμματα σφραγισμένη με πόνο. Σαν κάποιος να τους έκλεψε αυτό το αναφαίρετο δικαίωμα, χωρίς να δώσει εξηγήσεις. Σαν κάποιος να τους έκλεψε την ελπίδα από τη ζωή πριν καλά-καλά το καταλάβουν. Η Μαλάλα, μόλις 17 ετών, πιστεύει στην εκπαίδευση και δεν παραδίδεται. Δεν παύει να αγωνίζεται για το δικαίωμα των παιδιών όλου του κόσμου. Γιατί η μόρφωση είναι δικαίωμα καθολικό, είναι δικαίωμα πανανθρώπινο. Το ξεχνάμε καμιά φορά. Μα όλα τα παιδιά είναι του ίδιου Θεού. Αγαπάνε όπως αγαπάμε κι εμείς. Πονάνε όπως πονάμε κι εμείς. Ονειρεύονται όπως ονειρευόμαστε. Ζητάνε μια ευκαιρία. Μια ευκαιρία στο αύριο. Τη δικαιούνται.
Μανουέλα Νικολοπούλου
Β΄ Λυκείου
«Ούτε λίγη εκδικητικότητα μέσα της…»
Οταν είδα για πρώτη φορά την ομιλία της Μαλάλα στο συνέδριο των Ηνωμένων Εθνών, σκέφτηκα πως η όλη κατάσταση έμοιαζε με ρητορικό διαγωνισμό ή Βουλή των εφήβων. Συνειδητοποίησα όμως πως η συνομήλική μου κοπέλα όχι μόνο επέζησε της επίθεσης, αλλά έβγαλε και φεμινιστικό λόγο για τη σπουδαιότητα της εκπαίδευσης. Είναι εντυπωσιακό πώς, παρά την ταλαιπωρία που πέρασε, δεν έχει ούτε λίγη εκδικητικότητα μέσα της. Δηλώνει πως, ακόμη κι αν αυτός που την πυροβόλησε στεκόταν μπροστά της, αυτή δεν θα τον σκότωνε, καθώς η παιδεία και η εκπαίδευση που έχει λάβει της έχουν μάθει πώς να συμπονά, να συγχωρεί και να αγαπά. Σε αυτό το σημείο μπόρεσα κι εγώ να ταυτιστώ μαζί της. Κατάλαβα πως, παρ’ όλη τη βαρεμάρα τις Κυριακές τα βράδια, παρ’ όλα τα κλάματα για ένα τεστ ή για κάποιον καθηγητή, το σχολείο εκτός από γνώση μάς προσφέρει πάρα πολλά ακόμη. Οταν κάναμε στην Ιστορία για το Ισλάμ, οι καθηγητές μάς παρουσίαζαν τους ισλαμιστές ως αχρείους που συμπεριφέρονται σε όλες τις γυναίκες άθλια, με κτηνώδη τρόπο. Κανείς όμως δεν μας έδωσε ως παράδειγμα τη Μαλάλα, της οποίας η στάση αποδείχθηκε πιο ηρωική. Η βράβευσή της είναι σημαντική για όλες τις κοπέλες της ηλικίας μου, γιατί εκπροσωπεί τη δύναμη να αλλάξεις τη ζωή σου μέσα από τη γνώση.
Δημήτρης Πλιάτσικας
Γ΄ Λυκείου
«Σαν να παίρνει όλη η γενιά μου λίγη από την επιτυχία της»
Κατά τη γνώμη μου, ένα βιβλίο, ένα μουσικό έργο και ένα έργο τέχνης φτιάχνουν ανθρώπους τέτοιους ώστε και να θέλουν, και να μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο. Η Μαλάλα κατάφερε να κάνει γνωστό σε όλο τον κόσμο το πρόβλημα που αντιμετωπίζουν τα κορίτσια στην πόλη της. Επρεπε, όμως, να φτάσει τόσο κοντά στο θάνατο για να ενδιαφερθούμε όλοι εμείς; Νιώθω υπερηφάνεια που μια κοπέλα στην ηλικία μου τα κατάφερε. Είναι σαν να παίρνει όλη η γενιά μου ένα κομματάκι από την επιτυχία της, φωνάζοντας ότι δεν είμαστε μόνο η καλομαθημένη γενιά του καναπέ που επαναστατεί μέσα από οργισμένες αναρτήσεις στο Facebook, αλλά και νέοι με θάρρος και ιδέες, ικανοί ακόμη και να φτάσουμε κοντά στο θάνατο, όπως η Μαλάλα. Από την άλλη, όμως, νιώθω και απογοήτευση. Και τι έγινε; Η Μαλάλα πήρε το Νομπέλ Ειρήνης, στην πόλη της όμως εξακολουθεί να ισχύει ο νόμος των Ταλιμπάν, σε άλλες χώρες λιθοβολούν μέχρι θανάτου τις γυναίκες και αλλού υπάρχουν παιδιά που πεθαίνουν από πείνα αλλά και ασθένειες επειδή δεν υπάρχει καθαρό πόσιμο νερό. Πόσες Μαλάλες άραγε θα χρειαστούν;
Βασίλης Μπενόπουλος
Β΄ Λυκείου
«Θα πρέπει να είμαστε ευγνώμονες»
Οποιητής W. H. Auden αναφέρει ότι, «αν ένα άτομο δεν παίρνει την εκπαίδευση που επιθυμεί από την κοινωνία, το άτομο αυτό αδικείται από την κοινωνία». Μέσω της εκπαίδευσης οι νέοι αναπτύσσουν κριτική σκέψη, που είναι ο ασφαλέστερος τρόπος ερμηνείας του κόσμου και της προόδου του ανθρώπου. Με την ανάπτυξη της κριτικής σκέψης μαθαίνουν να σκέφτονται και άρα να υπάρχουν. Το εκπαιδευτικό σύστημα στην Ελλάδα έχει βέβαια αναρίθμητα προβλήματα, αλλά, αν σκεφτούμε ότι κάποιες χώρες δεν έχουν καν εκπαιδευτικό σύστημα, θα πρέπει αναμφίβολα να είμαστε ευγνώμονες. Είναι αλήθεια πως η παιδεία είναι το κλειδί για τη ζωή, όπως τα μαθηματικά το κλειδί για τις επιστήμες. Η ιστορία της Μαλάλα αποδεικνύει ότι σε κάποιες χώρες το δικαίωμα στην εκπαίδευση είναι ένα όνειρο και ταυτόχρονα μας δείχνει ότι υπάρχει ελπίδα για αλλαγή.
Κατερίνα Παπαγεωργάκη
Α΄ Λυκείου
«Υπάρχουν παιδιά που δεν θα μάθουν τι θα πει Νομπέλ»
Πόσο πραγματικό είναι αλήθεια ένα Nομπέλ; Βοηθά τον δυτικό κόσμο να στρέψει το κεφάλι του λίγο πιο πέρα. Πόσες μοίρες όμως; Η ιστορία της μικρής Μαλάλα ακούγεται στους περισσότερους εξωπραγματική. Εξωπραγματική για το παιδί στη Συρία; Στην Παλαιστίνη; Στο Πακιστάν; Στο Ιράκ; Μάλλον όχι. Στρίψε λίγο ακόμη. Βρες την πραγματικότητα στο παιδί που κοιμάται με αμφιβολία, σε εκείνο το κορίτσι που δεν ξέρει τι πάει να πει σχολείο. Σε μια μικρή Μαλάλα, ίσως και σε μια άλλη, μεγαλύτερη. Αλλο λίγο. Στο παιδί που δεν ξέρει τι σημαίνει Nομπέλ και δεν θα μάθει ποτέ. Στον αγωνιστή της ειρήνης, τον ανώνυμο, άγνωστο για μας.
Δήμος Καλδής
Α΄ Λυκείου
«Εμείς καίμε βιβλία και ασχολούμαστε με τα κινητά»
Mε τη λήξη κάθε σχολικής χρονιάς, μαζεύεται πλήθος μαθητών και γεμάτοι κέφι καίνε τα βιβλία τους. Οι μαθητές νιώθουν ξαλαφρωμένοι επειδή τελείωσε αυτό το «επώδυνο» πράγμα που ονομάζουμε σχολείο, το οποίο, όπως πιστεύουν οι ίδιοι, είναι ένα σημείο της ζωής τους που απλώς πρέπει να ανέχονται. Ταυτόχρονα, 121 εκατομμύρια παιδιά αυτήν τη στιγμή δεν έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση, είτε λόγω της φτώχειας τους είτε λόγω του φύλου τους, και αυτό που θα λαχταρούσαν περισσότερο από όλα είναι ένα χαρτί, ένα μολύβι, έναν δάσκαλο. Μια ευκαιρία να μορφωθούν.
Ευτυχώς, υπάρχουν άτομα σαν τη Μαλάλα για να μας θυμίζουν πόσο προνομιούχοι είμαστε, για να μπορέσουμε να εκτιμήσουμε την αξία της εκπαίδευσής μας, που την παίρνουμε για δεδομένη.
Αντί να ασχολούμαστε όλη μέρα με τα κινητά μας ή να παραπονιόμαστε για ανούσια θέματα που για εμάς είναι το τέλος του κόσμου, πρέπει να κινητοποιηθούμε για ένα καλύτερο αύριο, διότι, όπως είπε η ίδια: «Ας κάνουμε το μέλλον μας σήμερα και ας κάνουμε τα όνειρά μας την πραγματικότητα του αύριο».
Κρίστια Λουλάσι
Β΄ Λυκείου
«Πηγή έμπνευσης για εμάς στην Ελλάδα»
Ως μαθητές στην ενωμένη Ευρώπη, που θεωρούμε την εκπαίδευσή μας δεδομένη, μας είναι δύσκολο να διανοηθούμε ότι σε κάποιο άλλο μέρος του πλανήτη μια κοπέλα υπήρξε πρόθυμη να θυσιάσει τη ζωή της για να υπερασπιστεί το δικαίωμά της στη γνώση. Η Μαλάλα αποδεικνύει στον καθένα από εμάς ότι κάθε ανατρεπτική αλλαγή προς την πρόοδο επιδιώκεται και θεμελιώνεται έχοντας γνώσεις, διευρυμένους ορίζοντες, φιλελεύθερες ιδέες. Την ευχαριστούμε και τη θαυμάζουμε για την έμπνευση που αποτελεί για εμάς, ως συνομηλίκους, συμμαθητές, εφήβους και μέλλοντες ελεύθερους πολίτες, να αναλαμβάνουμε δράση όποτε αισθανόμαστε ότι αδικούμαστε, να παίρνουμε πρωτοβουλίες για το μέλλον μας, να υπερασπιζόμαστε τα δικαιώματά μας, με σκοπό να επαναφέρουμε την Ελλάδα στη θέση όπου πρέπει να βρίσκεται. Και όλα αυτά επιτυγχάνονται με έναν και μοναδικό τρόπο: την παιδεία.
Μελισσάνθη Μαρμαρινού-Κουζούπη
Α΄ Λυκείου
«Θαυμάζω την πυγμή της»
Παρακολουθώντας τις ειδήσεις ένα βράδυ, έμεινα άναυδη από τη δύναμη ψυχής και την επιμονή της Μαλάλα. Ολες της οι προσπάθειες οφείλονταν στην ελπίδα της για μια καλύτερη ζωή και στην αγάπη της για την εκπαίδευση, η οποία δεν είναι απλώς δικαίωμα, μα και ανάγκη όλων των ανθρώπων. Κατά τη γνώμη μου, είναι από τα πιο σπουδαία εφηβικά πρότυπα. Πραγματικά θαυμάζω την αντοχή και την πυγμή της. Ολη αυτή η ιστορία με έχει βάλει σε διάφορες σκέψεις. Αρχισα να νιώθω ευγνωμοσύνη που έχω τη δυνατότητα να πηγαίνω στο σχολείο και παράλληλα αναρωτιέμαι γιατί εμείς έχουμε επαναπαυθεί και δεν παλεύουμε για μια καλύτερη εκπαίδευση. Το παράδειγμα της Μαλάλα θα έπρεπε να δίνει κουράγιο σε όλους τους νέους ανθρώπους να διεκδικήσουν πιο σωστή και ουσιαστική παιδεία, για την οποία πρέπει να υπάρχει αγάπη για μάθηση και όραμα για έναν καλύτερο, ειρηνικό κόσμο.