Πολλές εργατοώρες δουλειάς, «διπλοβάρδιες» και συσσωρευμένη κόπωση προηγήθηκαν της εκλογικής αναμέτρησης, κατά την οποία για πρώτη φορά στήθηκαν τέσσερις κάλπες. «Είχαμε αναλάβει τα ευρωψηφοδέλτια δύο κομμάτων, τυπώσαμε δηλαδή 24 εκατομμύρια ψηφοδέλτια σε οκτώ ημέρες», εξηγεί στην «Κ» ο διευθυντής των τυπογραφείων Cloud Print κ. Ηλίας Κουτουμάνος. Τα μηχανήματα της εταιρείας δούλευαν όλο το 24ωρο, οι υπάλληλοι εργάζονταν σε κυλιόμενες βάρδιες, «το κτίριό μας άδειαζε μόνο πέντε ώρες». Ταυτόχρονα, «συνεργαστήκαμε με άλλα πέντε τυπογραφεία για τη διεκπεραίωση των ευρωεκλογών». Μετά την εκτύπωση, ακολούθησε η βιβλιοδεσία, η κοπή των ψηφοδελτίων, το πακετάρισμα ανά 500 ή 1.000 ψηφοδέλτια και η αποστολή τους σε 52 περιφέρειες και τα προξενεία του εξωτερικού.
«Ταυτόχρονα, είχαμε αναλάβει την εκτύπωση του εκλογικού υλικού για πέντε δήμους», προσθέτει ο κ. Κουτουμάνος. «Εκεί είχαμε μεγάλη πίεση από τους μεμονωμένους υποψήφιους που χρειάζονταν γρήγορα το προεκλογικό τους υλικό, αρκετές εβδομάδες πριν από τις κάλπες». Η εντατική δουλειά ξεκίνησε με την επάνοδο από τις διακοπές του Πάσχα. Οι συνήθεις παραγγελίες των υποψήφιων δημοτικών συμβούλων κυμαίνονταν σε 2.000-3.000 κάρτες και 3.000-5.000 φέιγ βολάν, ανάλογα με το μέγεθος του κάθε δήμου. Ως επί το πλείστον, ο κάθε ενδιαφερόμενος πλήρωσε τουλάχιστον 200-300 ευρώ.
Στην άλλη άκρη της Ελλάδας τα μηχανήματα της «Επικοινωνίας Α.Ε.» στην Κομοτηνή πήραν εξίσου… φωτιά. «Τυπώσαμε 10 εκατομμύρια ψηφοδέλτια περιφερειακών συνδυασμών σε Ανατολική Μακεδονία και Θράκη, όπως και δημοτικών και κοινοτικών συνδυασμών σε Ροδόπη και Εβρο», εξηγεί ο διευθυντής παραγωγής Θάνος Βαφειάδης. «Δουλεύαμε τρεις οκτάωρες βάρδιες, δηλαδή όλο το εικοσιτετράωρο. Προσλάβαμε οκτώ επιπλέον υπαλλήλους», προσθέτει. Οι ρυθμοί δουλειάς θύμιζαν εποχές προ κρίσης και προ ψηφιοποίησης. «Συγκριτικά με πριν από πέντε χρόνια ο όγκος της δουλειάς ήταν διπλάσιος», σχολιάζει ο ίδιος. «Ιδιαίτερη εντύπωση μου έκανε ότι οι υπεύθυνοι δεν γνώριζαν τους καθορισμένους από το Πρωτοδικείο, δεν ήξεραν πόσα ψηφοδέλτια να μας παραγγείλουν».
Οι μουσουλμάνοι υποψήφιοι φάνηκαν να εμπιστεύονται τις καμπάνιες τους στο έντυπο υλικό περισσότερο από τους ομολόγους τους χριστιανούς, όπως αποδείχθηκε από τις τριπλάσιες σε μέγεθος παραγγελίες τους στο τυπογραφείο. «Στην Περιφέρειά μας λίγοι επαφίενται στα social media, κυρίως οι νεότεροι και οι γυναίκες υποψήφιοι», καταλήγει ο κ. Βαφειάδης. «Προσωπικά, είμαι υπέρ της μετάβασης, γιατί αλλιώς άπειροι τόνοι χαρτιού πάνε χαμένοι».
Η επόμενη κατηγορία εργαζομένων που έζησαν στο πετσί τους την ταλαιπωρία ήταν οι δικαστικοί αντιπρόσωποι και τα μέλη εφορευτικών επιτροπών. «Αυτή τη φορά υπήρξαν πολλές καινοτομίες: τέσσερις κάλπες αντί για δύο και ένα νέο εκλογικό σύστημα», αναφέρει δικαστική αντιπρόσωπος σε επαρχιακή πόλη, για την οποία η χθεσινή αναμέτρηση ήταν η πέμπτη στην καριέρα της. «Παλιά, υπήρχε κόντρα μεταξύ δικηγόρων και δικαστικών υπαλλήλων», θυμάται, «αυτή τη φορά, επειδή επικράτησε η άποψη ότι τα χρήματα θα ήταν λίγα αναλογικά με την ταλαιπωρία και την ευθύνη, πολλοί κατά τόπους δικηγορικοί σύλλογοι απείχαν και πολλοί δικηγόροι ζήτησαν εξαίρεση». Οι ανάγκες, ωστόσο, ήταν εξαιρετικά αυξημένες. «Εξ ου και ότι ο Αρειος Πάγος δεν δέχθηκε τις αιτήσεις εξαίρεσης, παρά μόνο για σοβαρούς λόγους υγείας», προσθέτει, «έτσι, όσοι είχαν ζητήσει απαλλαγή, έλαβαν… δυσμενείς μεταθέσεις πολύ μακριά από την έδρα τους, κάτι που προκάλεσε μεγάλη δυσαρέσκεια».
Τυχεροί, ωστόσο, στάθηκαν δημόσιοι υπάλληλοι που κλήθηκαν για πρώτη φορά να αναλάβουν χρέη δικαστικών αντιπροσώπων, κατόπιν ταχύρρυθμου σεμιναρίου, λαμβάνοντας και την ανάλογη αμοιβή που κυμαίνεται από 1.000 έως 1.470 ευρώ. «Επρόκειτο για αποφοίτους Νομικής που βρίσκονται σε διάφορες θέσεις του Δημοσίου, αλλά και διευθυντές σχολείων». Οπως παρατηρεί η δικαστική αντιπρόσωπος, «ήταν οι ίδιοι άνθρωποι που όταν κληρώνονταν σε εφορευτική επιτροπή, ζητούσαν εξαίρεση ως δημόσιοι λειτουργοί, αν και οι εκπαιδευτικοί έχουν ένα συνεχόμενο τετραήμερο αργίας». Το πραγματικό πρόβλημα, πάντως, στη διεξαγωγή της διαδικασίας δημιουργήθηκε από την απροθυμία των πολιτών να συμμετάσχουν στην εφορευτική επιτροπή, ένα απαιτητικό καθήκον χωρίς καμία ανταμοιβή. «Είμαι μόνη μου σε τρία εκλογικά τμήματα, επειδή είμαι η μοναδική που εμφανίστηκε», δηλώνει αποκαμωμένη γυναίκα που κληρώθηκε εφορευτική επιτροπή στο Θησείο. «Εξυπηρετώ 250 άτομα», προσθέτει με πικρία, «ούτε ένα ποτήρι νερό δεν μου έχει προσφερθεί».