Τραγούδησαν και χόρεψαν μαζί, έφτιαξαν κουλουράκια, φούσκωσαν μπαλόνια, ανακάλυψαν το google earth, μοιράστηκαν αναμνήσεις και μυστικά. Ο λόγος για εννέα 16χρονους μαθητές του Ελληνοαμερικανικού Εκπαιδευτικού Ιδρύματος που επί έξι μήνες ανά δύο Σαββατοκύριακα κρατούσαν παρέα στους τρόφιμους στην Εκκλησιαστική Στέγη Φροντίδας Ηλικιωμένων «Παναγία η Ελεούσα» στη Νέα Ιωνία. Το ρηξικέλευθο πρόγραμμα «Μαζί με τον παππού και τη γιαγιά», που υλοποίησε η οργάνωση Αποστολή ΑΝΘΡΩΠΟΣ, είχε ως στόχο τη διαγενεακή επικοινωνία και την καταπολέμηση της μοναξιάς των ηλικιωμένων, η οποία αποδείχθηκε το σοβαρότερό τους πρόβλημα. «Δεν έχω παππού ούτε γιαγιά, οπότε ήθελα να έρθω σε επαφή με την τρίτη ηλικία, για να πάρω λίγη από τη σοφία τους, όπως και έγινε», εξηγεί στην «Κ» η 16χρονη Ελένη τον λόγο που την ώθησε να δηλώσει συμμετοχή. Για άλλους εφήβους ήταν η γλυκιά ανάμνηση της επαφής με τον δικό τους παππού και γιαγιά το κίνητρο για να αφιερώνουν τα Σάββατά τους στους τροφίμους της δομής.
Αμηχανία
Οι πρώτες επισκέψεις, ομολογουμένως, ήταν αμήχανες. «Στην αρχή δεν ήξεραν πώς να ξεκινήσουν τη συζήτηση με τους ηλικιωμένους», θυμάται η κ. Αννα-Μαρία Κορακίτη, φοιτήτρια Ιατρικής και είχε αναλάβει, καθότι πλησιέστερα ηλικιακά με τους εφήβους, τον ρόλο της συντονίστριας. «Από τη δεύτερη φορά, όμως, προσαρμόστηκαν στις ανάγκες των ηλικιωμένων και εφάρμοσαν πολύ πρωτότυπους τρόπους επικοινωνίας». Ετσι, όταν μια κυρία μίλησε με νοσταλγία για την ιδιαίτερη πατρίδα της, το Γύθειο, το οποίο δεν είχε επισκεφθεί για περίπου 50 χρόνια, ο νεαρός συνομιλητής της, τη ρώτησε «θα θέλατε να δείτε πώς είναι σήμερα το Γύθειο;». Σε κλάσματα δευτερολέπτου, χάρη στο Διαδίκτυο και σε ένα «έξυπνο» κινητό, η ηλικιωμένη παρατηρούσε εντυπωσιασμένη τις αλλαγές που έχουν συντελεστεί στην πατρίδα της – σε πραγματικό χρόνο! Αντίστοιχα, μέσω της τεχνολογίας οι έφηβοι δημιούργησαν μια playlist με τραγούδια της εποχής των ηλικιωμένων, τα οποία ξεσήκωσαν τους ίδιους, αλλά και τους νεαρούς επισκέπτες, που χόρεψαν με μπρίο… «Τους ρώτησαν ποιος είναι ο αγαπημένος τους τραγουδιστής και μου μίλησαν για μία Βάμω», διηγείται, υπομειδιώντας η κ. Υπατία Δούση-Αναγνωστοπούλου, καθηγήτρια Ιατρικής και πρόεδρος της Αποστολής ΑΝΘΡΩΠΟΣ, «έσπευσα να τους διορθώσω, καθώς εννοούσαν τη Βέμπο». Μέχρι την επόμενη επίσκεψη, οι μαθητές είχαν «κατεβάσει» ρεπερτόριο με Βέμπο και Αττίκ.
Ωστόσο, για πολλούς από τους συμμετέχοντες, η κορυφαία στιγμή ήταν το κόψιμο της πρωτοχρονιάτικης πίτας, κατά την οποία οι έφηβοι διέκριναν την παιδιάστικη αγωνία και χαρά των ηλικιωμένων, που διεκδικούσαν όλοι τους το φλουρί… «Αντιλήφθηκαν ότι και οι ηλικιωμένοι διατηρούν πάντοτε μια νεανική, ακόμα και παιδική πλευρά, όπως και ότι οι πεποιθήσεις και τα γούστα του ανθρώπου παραμένουν αναλλοίωτα όσα χρόνια και αν περάσουν», επισημαίνει η κ. Ολγα Πολυχρονοπούλου, διευθύντρια στη Σχολή Βοηθών Νοσηλευτών του «Ευαγγελισμού» και εθελόντρια στην Αποστολή ΑΝΘΡΩΠΟΣ. «Μία από τις κυρίες μας περιέγραφε λεπτομερώς την καθημερινή της ρουτίνα ομορφιάς, στην οποία χρησιμοποιεί ένα παγάκι», θυμάται η Ελένη. Η επικοινωνία μεταξύ των δύο γενεών γινόταν σταδιακά απρόσκοπτη, οι ηλικιωμένοι αδημονούσαν να φανούν τα παιδιά στο κατώφλι της δομής και τα καλωσόριζαν ονομαστικά. «Το πρόβλημα ήταν μόνον όσοι είχαν πρόβλημα άνοιας, εκεί έπρεπε να συστηνόμαστε εξαρχής», σημειώνει η Δήμητρα.
Η αξία
Και μπορεί το πρόγραμμα να αφορούσε μόνον τη λεκτική επικοινωνία, όμως χάρη στην οικειότητα που δημιουργήθηκε, πολλά παιδιά στις τελευταίες επισκέψεις έμειναν περισσότερο από το καθορισμένο δίωρο με τους τροφίμους, χωρίς να διστάσουν να αναλάβουν και άλλα καθήκοντα, π.χ. να τους ταΐσουν. «Μέσα από αυτή την εμπειρία συνειδητοποιείς την αξία της ζωής και πόσο τυχεροί είμαστε που είμαστε νέοι», παρατηρεί ο Γιώργος, «δεν είναι, άλλωστε, τυχαίο ότι όταν ρώτησα τους παππούδες ποιο ήταν το αγαπημένο τους τραγούδι απάντησαν όλοι, με μια φωνή, “να ’ταν τα νιάτα δύο φορές”».
Η ιδέα γεννήθηκε κατά την υλοποίηση προηγούμενου προγράμματος της οργάνωσης από κοινού με το Νοσοκομείο «Ερρίκος Ντυνάν», που αφορούσε την ιατροφαρμακευτική παρακολούθηση ηλικιωμένων σε τέσσερις δομές της Αττικής, με την υποστήριξη του ΤΙΜΑ Κοινωφελούς Ιδρύματος. «Πήγαμε αρχικά με τον δικό μας παθολόγο και καρδιολόγο σε τέσσερις μονάδες φροντίδας, που καθώς είναι μη κερδοσκοπικές, διαθέτουν ως επί το πλείστον έναν γενικό ιατρό, όμως οι ηλικιωμένοι χρήζουν συχνά εξειδικευμένης προσέγγισης», εξηγεί η κ. Αναγνωστοπούλου. «Είχαμε μαζί μας εθελοντές ιατρούς από το “Ντυνάν”, ωτορινολαρυγγολόγο, οφθαλμίατρο, ορθοπεδικό, νευρολόγο, δερματολόγο, ουρολόγο κ.ά., όπως και τη δυνατότητα εξετάσεων στο νοσοκομείο». Εξυπηρετήθηκαν συνολικά 112 άτομα. «Διαπιστώσαμε, όμως, ότι το σοβαρότερο πρόβλημα που αντιμετώπιζαν ήταν η κατάθλιψη και η έλλειψη διάθεσης για ζωή, γι’ αυτό αποφασίσαμε να τους φέρουμε σε επαφή με νέους».