«Πώς υποδύεσαι έναν άγγελο;», αναρωτιόταν ο Μπρούνο Γκαντς την εποχή που ο Βιμ Βέντερς τον είχε επιλέξει για τον πρωταγωνιστικό ρόλο του Νταμιέλ στα «Φτερά του έρωτα» (1987). «Συνήθως υποδύεσαι έναν χαρακτήρα και σκέφτεσαι το ψυχολογικό υπόβαθρό του. Ρωτάς τον εαυτό σου: Πώς είναι άραγε αυτός ο τύπος; Τι νιώθει, τι σκέφτεται; Πώς θα εκφραζόταν; Είναι θυμωμένος; Πεινασμένος; Διψασμένος; Ηλίθιος; Εδώ, όμως, δημιουργείται πρόβλημα όταν παίζεις έναν άγγελο. Μπορείς να προσπαθήσεις να περπατάς αέρινα σαν να πετάς, αλλά, κατά τα άλλα, είσαι ο εαυτός σου, γιατί δεν μπορείς να κάνεις τίποτα άλλο. Θέλω να πω, δεν υπάρχει καν ηθοποιία. Αυτό που μεταδίδεις είναι η φυσική σου παρουσία». Κάπως έτσι πορεύτηκε ο Μπρούνο Γκαντς στην –πλούσια από ρόλους αναγνώριση και μεγάλη εκτίμηση από το κοινό και τους συναδέλφους του– καριέρα του. Γεμάτος από ερωτήματα, που διατύπωνε ήρεμα και στοχαστικά, συνεργασίες με δημιουργούς που ακριβώς αυτό επιζητούσαν από εκείνον: τη «φυσική παρουσία» του.
Οταν ανακοινώθηκε ο θάνατός του, μέσα Φεβρουαρίου, σε ηλικία 78 ετών, η συγκίνηση άφησε αποτύπωμα που διαρκεί ακόμη. Αφιερώματα παντού (και στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος, αυτές τις ημέρες), ένας αποχαιρετισμός μακρόσυρτος, γιατί ο γεννημένος στη Ζυρίχη ηθοποιός ανέδινε, στην παρουσία και στις ερμηνείες του, τον πολιτισμό μιας Ευρώπης ανοιχτής και βαθιά ουμανιστικής, που μοιάζει να είναι πλέον παρελθόν. Ακόμη και όταν, ανάμεσα στους 80 ρόλους του, υποδύθηκε τον Χίτλερ στην «Πτώση» του Ολιβερ Χιρσμπίγκελ (2004). «Οι ανθρώπινες πλευρές ήταν απαραίτητες για να χτίσω τον ρόλο. Δεν μπορούσα να τον παίξω σαν τέρας. Πώς παίζεται ένα τέρας; Αλλωστε δεν συμφωνώ ότι ήταν μόνο τέρας. Είχε χαρίσματα κι έναν ιδιαίτερο τρόπο να τραβά τους ανθρώπους», είχε πει σε συνέντευξή του («Ελευθεροτυπία» 2009).
Ο Γκαντς ήξερε να αναγνωρίζει το καινούργιο στην τέχνη και να το υποστηρίζει, να ρισκάρει εκκινώντας από τη στέρεη βάση του καλλιεργημένου ενστίκτου του. Παρέμενε εκτός μόδας, συντασσόμενος με την πρωτοπορία μιας αναζήτησης διαχρονικής, που βλέπει το μέλλον χωρίς να γυρίζει την πλάτη στο παρελθόν. Το 1979 ίδρυσε μαζί με τον Πέτερ Στάιν τη βερολινέζικη Σαουμπίνε, πιστεύοντας ότι «το γερμανικό θέατρο ήταν παλιομοδίτικο» και είχε ανάγκη από «μια νέα αίσθηση ζωής». Με τον Στάιν ο Γκαντς ξανασυναντήθηκε το 2000 για έναν «Φάουστ» διάρκειας 21 ωρών, που έμεινε στην Ιστορία.
Είχε προηγηθεί, το 1998, η συνεργασία του με τον Θόδωρο Αγγελόπουλο στη βραβευμένη με τον Χρυσό Φοίνικα «Μια αιωνιότητα και μια μέρα». «Μερικές φορές νομίζω ότι τόσο ο Τεό όσο κι εγώ ανήκουμε στο “Τζουράσικ Παρκ”! Είμαστε κάτι σαν δεινόσαυροι, επιμένοντας σε ένα είδος κινηματογράφου που είναι εκτός μόδας», σχολίαζε, υπομειδιώντας, στην «Κ» (18/10/1998). Η στενή σχέση τους συνεχίστηκε με τη «Σκόνη του χρόνου» (2008). Αυτό το πέρασμα του Μπρούνο Γκαντς από την Ελλάδα ζητήσαμε να καταγράψει με το δικό της βλέμμα η σκηνοθέτις και φίλη του Μαργαρίτα Μαντά, πιστή και πολύτιμη συνεργάτις και βοηθός του Θόδωρου Αγγελόπουλου.
«Γνώρισα τον Μπρούνο Γκαντς τον Φεβρουάριο του 1997. Στη Θεσσαλονίκη, στο ξεκίνημα των γυρισμάτων της ταινίας “Μια αιωνιότητα και μια μέρα” του Θόδωρου Αγγελόπουλου.
Από το πρώτο σφίξιμο χεριού, το πρώτο βλέμμα που ανταλλάξαμε, ένιωσα μέσα μου αυτό το είδος γαλήνης που κοινωνούν οι ευγενείς και καλοί άνθρωποι. Είδα ότι λατρεύει την ποίηση κι έψαξα όλη τη Θεσσαλονίκη να βρω τη γερμανική μετάφραση των ποιημάτων του Γιώργου Σεφέρη για να του τη χαρίσω. Ο Σεφέρης είναι δομικό υλικό της ύπαρξής μου και νιώθω πάντα την ανάγκη να τον μοιραστώ όταν γνωρίζω έναν καινούργιο άνθρωπο που αισθάνομαι ότι ήρθε στη ζωή μου για να μείνει. Ο Μπρούνο δεν γνώριζε ώς τότε τον Σεφέρη. Την άλλη μέρα ήρθε στο γύρισμα και μου έκανε μια σφιχτή αγκαλιά ευχαριστώντας με που του γνώρισα “αυτόν τον τεράστιο ποιητή”. Εκτοτε, ο Σεφέρης έγινε δομικό υλικό και του Μπρούνο. Τον έχει απαγγείλει πολλές φορές, και έχει κυκλοφορήσει ένα εκπληκτικό cd από την ECM, με τον Μπρούνο να διαβάζει ποιήματα του Τ. Σ. Ελιοτ και του Σεφέρη, που έχει επιλέξει ο ίδιος. Οταν τέλειωσε η ταινία, κρατήσαμε τακτική επαφή, κυρίως μέσω παραδοσιακής αλληλογραφίας την οποία αγαπούσε πολύ. Ξανασυναντηθήκαμε από κοντά το 2007, στην ταινία του Θόδωρου Αγγελόπουλου “Η σκόνη του χρόνου”.
Οταν ετοιμάζαμε τα τρία γυρίσματα της ταινίας στην Αθήνα, παραμονή Πρωτοχρονιάς, μου έκλεψαν το πορτοφόλι και το κινητό. Επειδή λόγω των γιορτών θα καθυστερούσα να αποκτήσω νέο κινητό, ενημέρωσα όλους τους ηθοποιούς για το συμβάν. Οταν ο Μπρούνο ήρθε στην Αθήνα για το γύρισμα, με ρώτησε πόσα χρήματα μου έκλεψαν. Του είπα. Το ίδιο βράδυ με κάλεσε να φάμε μαζί. Μου είχε φέρει από τη Ζυρίχη κάτι ελβετικά κουλουράκια δώρο και μου έδωσε έναν κλειστό φάκελο λέγοντάς μου ότι δεν θα δεχτεί να του πω όχι. Ο φάκελος είχε το ποσόν των χρημάτων που μου έκλεψαν. Ενιωσα εξαιρετικά άβολα και τον παρακάλεσα να μην το δεχτώ. Ηταν ανένδοτος. Μου είπε επί λέξει: “Ξέρω πώς είναι να δουλεύεις σαν το σκυλί στο σινεμά και ποτέ να μην πληρώνεσαι όσο αξίζει η δουλειά σου. Δούλεψα πάρα πολλά χρόνια έτσι. Επρεπε να κάνω τον ‘Χίτλερ’ για να σταματήσει αυτό”. Ποτέ δεν θα μπορούσα να φανταστώ ότι ο τεράστιος ηθοποιός που είχα πρωτογνωρίσει στον “Αμερικανό φίλο” του Βιμ Βέντερς θα γινόταν δικός μου φίλος και θα με τιμούσε με την εμπιστοσύνη του. Ο Μπρούνο είναι ένας από τους ευγενέστερους και πιο γενναιόδωρους ανθρώπους που έχω συναντήσει στη ζωή μου. Θα μου λείψουν πολύ τα γραμματάκια μας, η ζεστή φωνή του στο τηλέφωνο και οι συναντήσεις μας στο Βερολίνο, στην ταράτσα του KaDeWe. Αλλά τον κρατάω μέσα μου. Πάντα θα τον κρατάω μέσα μου. Με τη ζέστη, την ομορφιά και την καλοσύνη που είχε η ψυχούλα του».
Στις 20 Μαρτίου στη Ζυρίχη συγγενείς και φίλοι θα αποχαιρετίσουν τον Μπρούνο Γκαντς που «θα κρατήσουμε μέσα μας».