Ολα ξεκίνησαν με μια τυχαία αναζήτηση. Τον περασμένο Νοέμβριο, μετά τον Μαραθώνιο της Αθήνας, η υπεύθυνη εγγραφών της διοργάνωσης Τότα Γκολφινοπούλου κοιτούσε τις φωτογραφίες τερματισμού όταν είδε τον ίδιο αριθμό –ο οποίος είναι μοναδικός για κάθε συμμετέχοντα– καρφιτσωμένο στην μπλούζα δύο δρομέων. Ενας εκ των δύο δεν ήταν αυτός που έλεγε. Ακολούθησαν τρεις μήνες σχολαστικής έρευνας από την ίδια σε φωτογραφίες και αποτελέσματα αγώνων της τελευταίας τριετίας, μέχρι να ταυτοποιήσει πέρα από κάθε αμφιβολία 184 περιπτώσεις παράτυπης χρήσης αριθμού στον Μαραθώνιο του 2018.
Ενδεικτικά, αριθμός συμμετοχής από τον αγώνα του 2017 που ανήκε σε γυναίκα χρησιμοποιήθηκε το 2018 από άνδρα. Ακόμη, υπήρξε δρομέας που τερμάτισε φέροντας αριθμό από τη διοργάνωση του 2012 και άλλος που μπήκε στο Καλλιμάρμαρο στάδιο έχοντας φωτοτυπήσει κάποιον αυθεντικό αριθμό συμμετοχής. Κανένας εξ αυτών δεν υπολογίστηκε στα τελικά αποτελέσματα του αγώνα.
Σε σύγκριση με το σύνολο των 15.292 τερματισάντων του περασμένου Νοεμβρίου (μόνο στην απόσταση του Μαραθωνίου και όχι στις διαδρομές των 5 ή 10 χιλιομέτρων που διεξάγονται την ίδια ημέρα) οι 184 παράτυπες συμμετοχές μπορεί να μη φαντάζουν πολλές. Οι διοργανωτές στο ΣΕΓΑΣ, όμως, την ελληνική ομοσπονδία στίβου, κινητοποιήθηκαν για να θωρακίσουν τη διοργάνωση και να αποτρέψουν παρόμοια περιστατικά στο μέλλον. Οπως εξηγεί στην «Κ» η κ. Γκολφινοπούλου, ενόψει και του ημιμαραθωνίου της Αθήνας που διεξάγεται στις 17 Μαρτίου γίνονται οι απαραίτητες συστάσεις. Ηδη έχουν σταλεί τα πρώτα σχετικά emails στις 184 ονομαστικές περιπτώσεις παράτυπης χρήσης αριθμού συμμετοχής. Εάν υπάρξει υποτροπή δεν αποκλείεται το ενδεχόμενο να μην επιτραπεί σε κάποιον να αγωνιστεί σε μελλοντικές διοργανώσεις της ομοσπονδίας.
«Στην πλειονότητα των περιπτώσεων θεωρώ ότι δεν υπάρχει δόλος. Μάλλον πρόκειται για αφέλεια. Μπορεί κάποιος να μην πρόλαβε ή να μη μερίμνησε για την έγκαιρη εγγραφή του και να θέλει έστω και με αυτόν τον τρόπο να τρέξει στον αγώνα. Δεν αποκλείεται, πάντως, σε μικρότερο βαθμό κάποιοι να το κάνουν και από δόλο, για να μην καταβάλουν το αντίτιμο συμμετοχής», λέει η κ. Γκολφινοπούλου.
Ακόμη και αν δεν αλλοιώνονται τα τελικά αποτελέσματα, για τους διοργανωτές η έγκυρη χρήση αριθμών είναι σημαντική και για επιπλέον λόγους. Σε περίπτωση που κάποιος δρομέας αντιμετωπίσει πρόβλημα υγείας, η πρώτη ταυτοποίησή του γίνεται βάσει του αριθμού συμμετοχής. Ακόμη, οι προμήθειες του αγώνα γίνονται υπολογίζοντας έναν συγκεκριμένο αριθμό έγκυρων συμμετεχόντων.
Αυτός ο εκτεταμένος έλεγχος έγινε φέτος για πρώτη φορά από τους διοργανωτές. Βασικό εργαλείο έρευνας και διασταύρωσης ήταν το φωτογραφικό αρχείο του αγώνα. Ολοι οι τερματίσαντες φωτογραφίζονται και οι εικόνες τους μπορούν έπειτα να αναζητηθούν βάσει του αριθμού συμμετοχής. Υπήρξαν και περιπτώσεις παρατυπιών που εντοπίστηκαν σε πρώτη φάση από το τσιπάκι ηλεκτρονικής χρονομέτρησης που είναι τοποθετημένο στην πίσω πλευρά του αριθμού. Κάθε παρτίδα από αυτά τα τσιπάκια χρησιμοποιείται για μία και μοναδική φορά και φέρει ξεχωριστό κωδικό. Σε εννέα σημεία της διαδρομής τοποθετούνται ειδικοί τάπητες για την καταγραφή των αθλητών. Μόλις περάσουν από εκεί ενεργοποιούνται τα τσιπάκια. Μετά τον αγώνα του 2016 ο Νίκος Πολιάς, παλιός πρωταθλητής του μαραθωνίου, ο οποίος τα τελευταία χρόνια αναλαμβάνει την ηλεκτρονική χρονομέτρηση, είχε δηλώσει στην «Κ» ότι 77 παλιά νούμερα είχαν επαναχρησιμοποιηθεί τότε.
Στο εξωτερικό
Παρόμοιες παρατυπίες παρατηρούνται και σε αντίστοιχους αγώνες στο εξωτερικό. Τα τελευταία χρόνια ο Αμερικανός ερασιτέχνης μαραθωνοδρόμος Ντέρεκ Μέρφι προσπαθεί να εντοπίσει παραβάτες σε κάθε άκρη του κόσμου και δημοσιεύει τα ευρήματά του στην ιστοσελίδα marathoninvestigation.com. Ενας από τους αγώνες που τον απασχόλησε ιδιαίτερα ήταν ο Μαραθώνιος της Πόλης του Μεξικού το 2017. Οπως διαπίστωσε, εξετάζοντας τα φωτογραφικά αρχεία, υπήρξαν αρκετοί δρομείς που έλαβαν μέρος φέροντας τον αριθμό συμμετοχής άλλων, αλλά και ορισμένοι που είχαν καρφιτσωμένους πάνω τους δύο διαφορετικούς αριθμούς.
Στην Κίνα διοργανωτές διεθνών μαραθωνίων έχουν χρησιμοποιήσει πιλοτικά ειδικά λογισμικά αναγνώρισης προσώπου για να εντοπίσουν παρόμοιες παρατυπίες. Αντίστοιχα, στη Νέα Υόρκη λίγες ημέρες πριν από το δικό τους μαραθώνιο οι διοργανωτές «περιπολούν» στο Διαδίκτυο για αγγελίες πώλησης έγκυρων αριθμών συμμετοχής.