Μικρά βήματα προς έναν καλύτερο κόσμο θυμίζει η πρόοδος που γίνεται στον κρίσιμο, όσο και παραγνωρισμένο τομέα, της εταιρικής διακυβέρνησης.
Ο νέος νόμος για τις ανώνυμες εταιρείες προβλέπει ρυθμίσεις και υποχρεώσεις που διαμορφώνουν μεγαλύτερη διαφάνεια στη λειτουργία των εταιρειών, η πλειονότητα των οποίων διοικείται από τους βασικούς μετόχους τους. Ερευνα που ανακοινώθηκε στο συνέδριο εταιρικής διακυβέρνησης του Ελληνοαμερικανικού Επιμελητήριου διαπιστώνει ότι σε ποσοστό άνω του 5% οι εταιρείες ανήκουν στους βασικούς μέτοχους τους και αυτοί συνήθως τις διοικούν. Το πρόβλημα είναι ότι συχνά εμφανίζονται συγκρούσεις συμφερόντων τις οποίες οι μέτοχοι που διοικούν τις αντιμετωπίζουν με βάση τα δικά τους προσωπικά ή οικογενειακά συμφέροντα που δεν συμπίπτουν πάντα με το συμφέρον της εταιρείας.
Το θέμα αποκτά κρισιμότητα ειδικά στη σημερινή συγκυρία όταν υπερχρεωμένες ή προβληματικές εταιρείες διοικούνται από μετόχους οι οποίοι συνεχίζουν να θεωρούν την εταιρεία «δική τους», όπως στο παρελθόν. Στην πραγματικότητα δεν είναι πλέον, επειδή η αξία των μετοχών τους έχει μηδενιστεί, ενώ οι δανειστές της εταιρείας είναι πια «οιονεί μέτοχοι». Τα δικά τους συμφέροντα είναι μεγαλύτερα από των μετόχων οι οποίοι όμως τις διοικούν χωρίς να διακινδυνεύουν «μία λίβρα σάρκας», όπως ο πρωταγωνιστής στον «Εμπορο της Βενετίας» του Σαίξπηρ. Στο έργο, ο απαίσιος Σάιλοκ επιβάλλει τον ασυνήθιστο όρο ότι αν ο έμπορος Αντόνιο δεν ξοφλήσει το δάνειό του, ο δανειστής Σάιλοκ θα πάρει μια λίβρα σάρκας από οποιοδήποτε μέρος του σώματος του Αντόνιο.
Ωστόσο, και παρά την πρόοδο, διατηρούνται ακόμα προβλέψεις που υποβαθμίζουν τη διαφάνεια. Οι ισολογισμοί εταιρειών που δεν είναι εισηγμένες δημοσιεύονται εννέα μήνες μετά την ημέρα που έκλεισε η χρήση. Λογιστικές καταστάσεις που αφορούν την 31η Δεκεμβρίου δημοσιεύονται τον Σεπτέμβριο, όταν κανείς δεν θυμάται τι είχε συμβεί. Οι προμηθευτές δεν γνωρίζουν τα χρέη του πελάτη τους. Οι συναλλαγές ανάμεσα σε εταιρείες του ίδιου ομίλου παραμένουν αδιαφανείς. Δεν είναι αναμφισβήτητο το τίμημα, ούτε η προέλευση των κεφαλαίων για την αγορά περιουσιακού στοιχεία από την αδελφή εταιρεία.
Ο διευθύνων σύμβουλος του Χρηματιστηρίου Αθηνών Σωκράτης Λαζαρίδης παραδέχεται ότι υπάρχουν συγκρούσεις συμφερόντων στη χρηματιστηριακή αγορά και επιχειρεί να τις διευθετήσει με τρόπο διαφανή και αναμφισβήτητο. Ηδη πολλά επενδυτικά κεφάλαια ανακοινώνουν ότι επενδύουν μόνον σε αγορές που ισχύουν αρχές ορθής εταιρικής διακυβέρνησης.
Οι τάσεις είναι διεθνείς και ισχυρές και όπως παρουσίασε στο συνέδριο ο εκπρόσωπος του Nasdaq Τζέιμς Χάρλι, καινούργιο πλαίσιο εταιρικής διακυβέρνησης υιοθετούν πολλές χώρες αυτή την εποχή. Ανάμεσά τους χώρες με ανεπτυγμένη αγορά όπως η Ιαπωνία, η Ολλανδία και η Βρετανία. Τα διοικητικά συμβούλια των εταιρειών είναι περισσότερο ευαίσθητα πλέον σε κινδύνους που προκύπτουν από το περιβάλλον, επιθέσεις από τον κυβερνοχώρο. Θέλουν να έχουν περισσότερα ανεξάρτητα μέλη που μπορούν να πουν «όχι». Ο μετοχικός ακτιβισμός εμφανίζεται ισχυρότερος καθώς ενισχύεται από την αβεβαιότητα που φέρνουν εξελίξεις όπως το Brexit, οι εμπορικοί πόλεμοι, η συνεχιζόμενη ροή κεφαλαίων από «παθητικά» επενδυτικά κεφάλαια αλλά και η γενίκευση της απαισιοδοξίας που κυριαρχεί στις εκτιμήσεις.