Περισσότερο απρόβλεπτο από ποτέ άλλοτε, κατά τα τελευταία χρόνια, παρουσιάζεται σήμερα το πολιτικό και το οικονομικό σκηνικό της Ευρώπης. Είναι πολλές δυστυχώς οι εξελίξεις και τα γεγονότα που επιτείνουν τις αγωνίες και το κλίμα αβεβαιότητας για το τι μέλλει γενέσθαι στη Γηραιά Ηπειρο κατά το τρέχον έτος. Και επειδή αφενός η οικονομία και η πολιτική λειτουργούν επί το πλείστον ως συγκοινωνούντα δοχεία και αφετέρου επειδή η αλληλοεξάρτηση και η αλληλοεπίδραση των οικονομιών είναι η μεγίστη την εποχή της παγκοσμιοποίησης, ας δούμε ένα ένα τα δύσκολα και πράγματι κρίσιμα σημεία αυτής της περιόδου.
Πρώτον. Υπάρχει ο υπερδανεισμός του ιδιωτικού τομέα, ο οποίος δεν είχε τοποθετηθεί έως τώρα στο κεντρικό κάδρο των αναλύσεων ως πιθανός αποσταθεροποιητικός παράγων για το άμεσο μέλλον. Κι όμως, το ακούει κανείς συχνότερα πλέον στα συμπόσια των διεθνών επενδυτών, οι οποίοι τονίζουν ότι θα πρέπει να τεθεί άμεσα σε τάξη το θέμα των δανείων που δεν αποπληρώνονται από τους ιδιώτες –επιχειρήσεις και νοικοκυριά– προς τις τράπεζες. Διότι και η διεθνής οικονομία και η ευρωπαϊκή εμφανίζουν σημάδια κάμψης που μπορεί ενδεχομένως να οδηγήσουν σε ύφεση στο τέλος του 2019. Τι θα συμβεί τότε;
Δεύτερον. Ποια είναι η επόμενη μέρα μετά το Brexit; Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει, γιατί κανείς δεν μπορεί να ξέρει –ακόμη και η ίδια η βρετανική κυβέρνηση όπως φάνηκε– τι μορφή θα πάρει αυτή η επικείμενη έξοδος. Δεν θα είναι πάντως χωρίς αρνητικές συνέπειες και όχι μόνο για τη Βρετανία αλλά και για την ηπειρωτική Ευρώπη. Η Βρετανία είναι ένας γιγαντιαίος εμπορικός εταίρος και είναι η ανεξάντλητη χρηματοπιστωτική πηγή ολόκληρης της ευρωπαϊκής επικράτειας!
Τρίτον. Οι Ηνωμένες Πολιτείες του Τραμπ διευρύνουν το ρήγμα με την Eυρωπαϊκή Ενωση, γεγονός που σημαίνει ότι θα οξυνθεί ο ανταγωνισμός σε οικονομικό επίπεδο (βλέπε εμπορικός πόλεμος) εκτός από την έντονη διχοστασία που εκφράζεται στην αμυντική στρατηγική μεταξύ των δύο πλευρών του Ατλαντικού. Με ό,τι αυτό συνεπάγεται σε σημαντικά αυξημένες στρατιωτικές δαπάνες για την Ευρώπη (πριν να αποδώσει αργότερα οφέλη η στρατηγική αυτονομία).
Τέταρτον. Παράλληλα εκτιμάται ότι η Κίνα εισέρχεται σε έναν κύκλο επιβράδυνσης της οικονομικής ανάπτυξης και άρα αυτό επίσης θα κοστίσει με τον ένα ή τον άλλο τρόπο στο δυτικό ημισφαίριο. Ας μην ξεχνάμε ότι η κινεζική αγορά αποτελεί βασικό απορροφητήρα για τα βιομηχανικά προϊόντα που εξάγει η Γερμανία και τυχόν σημαντική μείωση της ζήτησης από εκείνη την πλευρά επηρεάζει άμεσα τη γερμανική και την ευρωπαϊκή οικονομία.
Πέμπτον. Να μπούμε στα πιο αμιγώς πολιτικά. Στη Γαλλία, η Ακροδεξιά της Λεπέν, η οποία θέλει έξοδο της Γαλλίας από τη Ζώνη του Ευρώ, θα είναι το πρώτο κόμμα (σύμφωνα με τις σημερινές δημοσκοπήσεις) και με κάποια διαφορά. Πώς θα κυβερνήσει στη συνέχεια ο πρόεδρος Μακρόν;
Εκτον. Το ακροδεξιό γερμανικό κόμμα AfD, το οποίο ανακοίνωσε πως και αυτό θέτει πλέον πρωτεύοντα στόχο την έξοδο από το ευρώ, αυξάνει διαρκώς την επιρροή του στην εκλογική βάση. Πώς λοιπόν θα κυβερνήσει στο εξής η Μέρκελ και κυρίως πώς θα ευαγγελιστεί μια γενικότερη πολιτική υπέρ της Ευρώπης; Ρεαλιστικά, αδύνατον! Η Γερμανία, αυτό φαίνεται ήδη, μετατρέπεται σε μια πιο εσωστρεφή δύναμη. Ακόμη και αυτά που λέγονται για την αναθέρμανση του γαλλογερμανικού άξονα είναι πρωτοβουλίες χωρίς αποτέλεσμα.
Εβδομον. Οι ευρωεκλογές μπορεί λοιπόν να συσπειρώσουν ακόμη περισσότερο τις δυνάμεις των εθνικιστών, των λαϊκιστών και των ακροδεξιών, οι οποίοι αντιστρατεύονται την ιδέα της Ευρώπης, κατ’ ουσίαν τις δημοκρατικές και πολιτισμικές αξίες που χτίστηκαν μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και οδήγησαν στη συνοχή και στην πρόοδο των κοινωνιών. Συμπέρασμα: Απ’ όπου και να ξεκινήσει κανείς, τη Γαλλία ή τη Γερμανία, την Κίνα ή την Αμερική, μεγάλα σύννεφα αβεβαιότητας επισκιάζουν φέτος την Ευρώπη.