«Συγγνώμη για την έκφραση», είπε ο ομιλητής από το βήμα της Βουλής, προειδοποιώντας τους ακροατές του ότι θα ακολουθήσει κάτι βαρύ, ή κάτι αντίθετο στη ρητορική του κλάση. Ηταν ο κ. Ευάγγελος Βενιζέλος. «Η νέα κοινοβουλευτική πλειοψηφία αποτελείται από ρετάλια», ολοκλήρωσε τον συλλογισμό του, που δεν ήταν ακριβώς δικός του όμως, και γι’ αυτό δεν εντυπωσίασε κανέναν. Τον ίδιο ακριβώς χαρακτηρισμό τον είχαν ήδη εκτοξεύσει και ρήτορες με σαφώς μικρότερη ευγλωττία από τη δική του και λιγότερο πυκνή σκέψη.
Και ο κ. Κυριάκος Μητσοτάκης και η κ. Φώφη Γεννηματά και πολλοί ακόμη, κομματικά υφιστάμενοί τους, για «ρετάλια», «αποκόμματα» και «υπολείμματα» μιλούν μέρες τώρα. Και για «κουρελού», δηλαδή για σύνθεμα ρεταλιών. Μαζί τους, σαν καθοδηγητές ή σαν αντηχεία τους, αμέτρητοι δημοσιογράφοι και δημοσιολογούντες σε κανάλια, ραδιόφωνα, εφημερίδες, ιστοσελίδες. Ουδείς, όσο μπορώ να ξέρω, ζήτησε «συγγνώμη για την έκφραση». Μόνο ο κ. Βενιζέλος. Από αστική ευγένεια; Από πεποίθηση ανωτερότητας απέναντι στους λαϊκούς που καταφεύγουν σε τέτοιες βάναυσες εκφράσεις; Απλώς αστεϊζόμενος, όπως όλοι μας, όταν λέμε στους συνομιλητές μας «μετά συγχωρήσεως» ή με «το συμπάθιο κιόλας», σε συγκεκριμένα συμφραζόμενα και χωρίς να το εννοούμε; Ή μήπως για να επιδεινώσει τον χαρακτηρισμό του; Το τελευταίο είναι ίσως το πιο πιθανό.
Ο κ. Βενιζέλος χρησιμοποίησε αυτήν τη φόρμουλα επειδή τουλάχιστον αυτός ξέρει πως η γλώσσα μπορεί να γίνει το βιαιότερο των πραγμάτων: Το «συγγνώμη για την έκφραση» είναι πολύ βαρύτερο και οξύτερο από την ίδια την «έκφραση», τα «ρετάλια». Των άλλων τα ρετάλια. Τα οποία εξυψώνονται σε βαρύτιμους καμουχάδες όταν τα χρησιμοποιούμε εμείς, για να συγκροτήσουμε τις δικές μας πλειοψηφίες, τα δικά μας κόμματα, τους δικούς μας συνασπισμούς. Στις αφίσες πάντως που κάλυψαν τη Βόρεια Ελλάδα, με τη φωτογραφία βουλευτών και το ερώτημα «Εσύ θα προδώσεις τη Μακεδονία μας;», δεν περισσεύει χώρος για να μπουν οι λέξεις «συγγνώμη για την έκφραση». Περιττεύει άλλωστε, αφού, όπως μας λένε οι λάτρεις του πολιτικού πολιτισμού, το «προδότης» είναι ένας ήπια κριτικός χαρακτηρισμός ιδεολογικού τύπου. Τίποτα το απειλητικό δεν έχει, ακόμα κι αν συνδέεται συνειρμικά με το Γουδί και τις κρεμάλες, δανεικές από τους «Αγανακτισμένους» της Πάνω Πλατείας.Είναι ένα μυστήριο: Πώς θα ηττηθεί ο εθνολαϊκισμός, και μάλιστα ο εθνολαϊκισμός που «προδίδει τη Μακεδονία»; Από έναν εθνολαϊκισμό στο τετράγωνο;