Σταθερά στην πρώτη θέση ανάμεσα στα κράτη-μέλη –αναλογικά με τα πληθυσμιακά μεγέθη– στην υποδοχή και επεξεργασία αιτημάτων ασύλου βρίσκεται η Ελλάδα, η οποία αντίστοιχα επωμίζεται και το βάρος φιλοξενίας και ένταξης (;) όσων ανακηρυχθούν πρόσφυγες, δηλαδή της πλειονότητας των αιτούντων.
Πάνω από 70.000 αιτούντες άσυλο αλλά και αναγνωρισμένοι πρόσφυγες βρίσκονται στις δομές φιλοξενίας στην ενδοχώρα και στα κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης (ΚΥΤ ή hotspot) στα νησιά. To 2018 ήρθαν στην Ελλάδα 47.929 πρόσφυγες και μετανάστες συνολικά, οι οποίοι πέρασαν είτε από τα νησιά είτε από τον Εβρο στη χώρα. Οποιαδήποτε πιθανότητα για αναμόρφωση του κανονισμού του Δουβλίνου, η οποία θα συμπεριλαμβάνει καταμερισμό των αιτούντων άσυλο και των προσφύγων αναβάλλεται διαρκώς προς το άδηλο μέλλον. Οσον αφορά την πρόταση για τη δημιουργία μεταβατικού μηχανισμού επιμερισμού των αιτήσεων ασύλου έως ότου ολοκληρωθεί η διαδικασία για το Δουβλίνο ΙV, την οποία έχει υποστηρίξει η Ελλάδα, ο υπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής Δημήτρης Βίτσας σε πρόσφατες δηλώσεις του δεν εμφανίστηκε ιδιαίτερα αισιόδοξος.
Ζητούν κλειστά κέντρα
Οπως τόνισε, είναι πολλές οι χώρες που εν δυνάμει θα προσχωρούσαν σε αυτόν τον μηχανισμό, ωστόσο σε πρώιμες συζητήσεις που έχουν γίνει θέτουν και άλλες παραμέτρους προκειμένου να υποδεχθούν συγκεκριμένο αριθμό αιτούντων άσυλο από την Ελλάδα όπως π.χ. τη δημιουργία κλειστών κέντρων. Σε αυτό το τοπίο είναι πλέον βέβαιο ότι αποκλειστικά η Ελλάδα θα συνεχίσει να υφίσταται την πίεση των μεταναστευτικών ροών προς την Ευρώπη μέσω Τουρκίας, ενώ η έκτακτη κατάσταση είναι πλέον μόνιμη.
Οπως αναφέρουν πηγές του υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής, πολλές χώρες είναι διατεθειμένες να δώσουν χρήματα ή εστιάζουν τη μεταναστευτική πολιτική της Ευρωπαϊκής Ενωσης στην προστασία των εξωτερικών συνόρων. Το τελευταίο επεισόδιο με τα δύο πλοιάρια τα οποία μετέφεραν συνολικά 49 μετανάστες και παρέμειναν στη θάλασσα για περισσότερο από δύο εβδομάδες, εφόσον δεν τους επιτρεπόταν να προσεγγίσουν τα λιμάνια της Μάλτας ή της Ιταλίας, αποτελεί σαφές, ξεκάθαρο όσο και σκληρό μήνυμα. «Ας σημειωθεί ότι χρειάστηκαν 250 αιτούντες άσυλο που βρίσκονταν ήδη στη Μάλτα να μοιραστούν σε 8 κράτη-μέλη προκειμένου να δοθεί άδεια ελλιμενισμού των πλοιαρίων» τονίζει στέλεχος του υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής, προσθέτοντας «εμείς μπορεί να υποδεχθούμε 250 σε μία μέρα». Σε απόλυτους αριθμούς, η Ελλάδα κατέχει την τέταρτη θέση στην υποδοχή αιτημάτων ασύλου για το 2018, ωστόσο με βάση το Ακαθάριστο Εθνικό Εισόδημα (ΑΕΠ) και τον πληθυσμό, η χώρα σκαρφαλώνει αμέσως στην πρώτη θέση. Το 2018, στη Γερμανία κατατέθηκαν 171.555 αιτήματα για πολιτικό άσυλο, στη Γαλλία 104.290, στην Ιταλία 63.455 και στην Ελλάδα 61.250.
Συνολικά 584.855 άτομα υπέβαλαν αίτημα διεθνούς προστασίας σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης το 2018. Αξίζει να σημειωθεί ότι το ποσοστό αναγνώρισης της ανάγκης διεθνούς προστασίας στις αιτήσεις που κατατίθενται για πρώτη φορά, είναι της τάξεως του 37%, χαμηλό αν ληφθεί υπόψη ότι οι χώρες προέλευσης είναι εκείνες που «παράγουν» πληθυσμό με προσφυγικό προφίλ. Πρώτη χώρα προέλευσης αιτούντων άσυλο στην Ε.Ε. παραμένει η Συρία, αλλά ακολουθούν πολύ κοντά το Ιράκ, το Αφγανιστάν, το Πακιστάν, η Νιγηρία αλλά και η Τουρκία.
Στην Ελλάδα το 2018 αναγνωρίστηκαν ως πρόσφυγες 12.626 αιτούντες άσυλο.