ΠΡΟΚΟΠΙΟΣ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΣ
Ενας εχθρός της Αντιπροσωπευτικής Δημοκρατίας. Η επικυριαρχία του «οικονομικού» επί του «θεσμικού»
Εκδ. Gutenberg
Οποιος έχει εντρυφήσει λίγο στην ιστορία των θετικών επιστημών δεν μπορεί παρά να θαυμάζει το βάθος της επεξεργασίας του πτολεμαϊκού συστήματος για την κίνηση των πλανητών. Υπήρξε μια ολοκληρωμένη θεωρία με εξαιρετική προβλεπτικότητα· αυτός ήταν ένας από τους λόγους που επέζησε 14 αιώνες. Μια άρτια νοητική κατασκευή, αλλά –φευ!– εκτός πραγματικότητας.
Η θεωρία του Δημοσίου Δικαίου, την οποία διακονεί ακόμη και ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας ο κ. Προκόπης Παυλόπουλος, έχει επίσης τρομακτικό όγκο επεξεργασίας πίσω της. Ο καθηγητής την εμπλουτίζει μάλιστα με νέες πτυχές, όπως είναι η «άρρηκτη σύνδεση της Αντιπροσωπευτικής Δημοκρατίας με το Κοινωνικό Κράτος Δικαίου και τις σύμφυτες με αυτό παρεμβατικές δράσεις του Κράτους. Διότι είναι ακριβώς οι παροχές που μπορεί να διασφαλίσει το Κοινωνικό Κράτος Δικαίου –κατ’ εξοχήν μέσω των αντίστοιχων κοινωνικών δικαιωμάτων– οι οποίες καθιστούν εφικτή την αποκατάσταση της ισότητας των ευκαιριών».
Αληθές είναι. Η Δημοκρατία απαιτεί ισότητα ευκαιριών, που σημαίνει ότι κανένα παιδί δεν θα μείνει εκτός σχολείου, κανένας γονιός δεν θα αναγκάζεται να το στέλνει για δουλειά ώστε να ζήσει η οικογένεια κ.λπ. Αυτό σημαίνει «παρεμβατικές δράσεις του κράτους», αλλά οι παροχές του κράτους χρειάζονται λεφτά. Αυτό είναι το «πρώτο κινούν» που αγνοεί επιδεικτικά η θεωρία του Δημοσίου Δικαίου. Οπως γράφει ο κ. Παυλόπουλος, ο κυριότερος συμβιβασμός που καλείται να κάνει η αντιπροσωπευτική Δημοκρατία είναι ότι «ναι μεν όλες οι εξουσίες πηγάζουν από τον λαό, πλην όμως ασκούνται υπό τους περιορισμούς του οικείου Συντάγματος». Κι αυτό είναι αληθές· ceteris paribus. Μόνο που οι μεταβλητές δεν είναι πλέον σταθερές. Ο κυριότερος συμβιβασμός που καλείται να κάνει η αντιπροσωπευτική Δημοκρατία είναι με την πραγματικότητα η οποία αλλάζει ταχύτατα. Δεν είναι ότι «δεν «ανθίσταται (…) ο Εθνικός Νομοθέτης, μολονότι διαθέτει τη μεγαλύτερη δημοκρατική νομιμοποίηση», όπως λέει ο κ. Παυλόπουλος·. Aν δούμε την περιπέτεια της αναθεώρησης του άρθρου 16, ανθίσταται με εξαιρετική επιτυχία 30 χρόνια τώρα.
Το πρόβλημα είναι ότι η αντίστασή του, επειδή γίνεται σε στενό εθνικό πλαίσιο, είναι πολλάκις επιβλαβής και συχνότερα μάταιη. Οσο και να απαγορεύσει ο εθνικός νομοθέτης για τα μη κρατικά πανεπιστήμια, τα παιδιά θα πηγαίνουν στην Κύπρο στερώντας λεφτά από την οικονομία και το κράτος· λεφτά που χρειάζονται για τις άλλες «παρεμβατικές δράσεις» του. Ο,τι κι αν αποφασίσει ο εθνικός δικαστής (ο οποίος «είναι σε θέση να αποκαταστήσει την κανονιστική ισχύ του κανόνα δικαίου») για τη ρύπανση, αυτή δεν θα περιοριστεί χωρίς διεθνή συνεργασία. Και ναι μεν η δικαιοδοσία του τελευταίου να ελέγχει την αντισυνταγματικότητα είναι «καταλυτικό συγκριτικό του πλεονέκτημα έναντι του νομοθέτη», αλλά δεν κάνει μεγάλη διαφορά σε έναν κόσμο που η τεχνολογία κάνει τα σύνορα όλο και πιο διαπερατά. Το πρόβλημα του «θεσμικού» δεν είναι η επικυριαρχία του «οικονομικού», αλλά το «τεχνολογικό» που αλλάζει ταχύτατα όλα όσα ξέραμε μέχρι σήμερα.
Παρά τις επιμέρους διαφωνίες που μπορεί να έχει κάποιος με το νέο πόνημα του κ. Παυλόπουλου, πρέπει να σημειώσουμε ότι είναι πολύ σημαντικό ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας διατηρεί μια ξεχασμένη αστική παράδοση στην πολιτική. Προβληματίζεται και γράφει για ευρύτερα της πολιτικής και μικροπολιτικής ζητήματα. Εκδίδει και βιβλία. Κι όλα αυτά σε μια εποχή που οι πολιτικοί όχι μόνο δεν γράφουν, αλλά είναι αμφίβολο και αν διαβάζουν…